mar 11 2020
Bobby McFerrin
Dzisiaj swoje okrągłe 70. urodziny świętuje amerykański wokalista jazzowy, obdarzony czterooktawową skalą głosu, jeden z najbardziej znanych na świecie innowatorów i improwizatorów wokalnych, a także uznany dyrygent i zapalony rzecznik edukacji muzycznej.
Zdobywca 10 Grammy, nazywany jednym z „cudów światowej muzyki”,
BOBBY McFERRIN
(właśc. Robert Keith McFerrin Jr., ur. 11 marca 1950).
Wykonuje utwory a cappella i z akompaniamentem, zajmuje się również beatboxem.
Jest pierwszym wokalistą jazzowym, który śpiewa na wdechu i wydechu.
W swojej pracy artystycznej wykorzystuje motywy ludowe, zwłaszcza w zakresie kompozycji i sposobów emisji głosu.
Elementem aranżacji jest u niego wydobywanie dźwięków o charakterze perkusyjnym, poprzez uderzenia dłonią w klatkę piersiową.
Sprzedał ponad 20 mln płyt, zaś jego współpraca z takimi artystami, jak Yo-Yo Ma, Chick Corea, Herbie Hancock, Joe Zawinul, Tony Williams czy Filharmonia Wiedeńska, uczyniła z niego prawdziwego ambasadora jazzu i muzyki klasycznej.
„Przez kilka dekad Bobby McFerrin łamał wszelkie schematy.
Zatarł różnicę pomiędzy muzyką pop i sztukami pięknymi, wygłupiając się boso w najlepszych salach koncertowych świata, odkrywając dziewicze terytoria wokalne, inspirując legiony nowych śpiewaków a cappella i całego ruchu beatbox.
To ostatni prawdziwy człowiek renesansu w świecie muzyki, badacz wokalny, który łączy własne pomysły z jazzem, folkiem i muzyką świata – chóralną, a cappella i klasyczną.
Jako dyrygent posiada słuch orkiestrowy, przez co jego inwencja wokalna zdaje się nie mieć granic. Potrafi zaśpiewać, zainspirowane trąbką, partie w standardzie jazzowym „Round Midnight”, albo interpretować partie fletu i wiolonczeli w dziełach Fauré i Vivaldiego, czy też po prostu tworzyć zupełnie nowe brzmienia.
Koncerty Bobby’ego McFerrina to niezwykłe widowiska wokalne, podczas których widzowie stają się częścią występu i śpiewają razem z Bobbym” (jazzforum.com.pl).
Bobby McFerrin urodził się na Manhattanie w Nowym Jorku. Jest synem śpiewaka operowego, Roberta McFerrina, i wokalistki, Sary Copper.
Uczęszczał do Cathedral High School w Los Angeles, następnie do Cerritos College przy Sangamon State University w Springfield,oraz do California State University w Sacramento.
Pierwszy nagrany album McFerrina, zatytułowany po prostu „Bobby McFerrin”, został wyprodukowany dopiero w 1982, kiedy Bobby miał już 32 lata.
Bobby McFerrin – vocal, electric piano, backing vocals
Phoebe Snow – vocals
Victor Feldman – piano
Victor Feldman – electric piano
Steve Erquiaga, Steve Erquiga – electric guitar
Ken Karsh, Peter Maunu – acoustic guitar
Joe Caro – rhythm guitar
Larry Klein – acoustic bass
John Siegler, Larry Klein, Randy Jackson, Stu Feldman – bass guitar
Kenneth Nash – percussion
Frank Vilardi, H.B. Bennett, James Preston, John Guerin – drums
Brenda McFerrin, Debbie McFerrin, Merwyn McFerrin, Taylor McFerrin – backing vocals
„Dance with Me” from „Bobby McFerrin” 1982
https://www.youtube.com/watch?v=0Cg_1hXc7Pg
Wcześniej przez sześć lat Bobby rozwijał swój styl muzyczny. Przez pierwsze dwa lata starał się w ogóle nie słuchać innych śpiewaków, by uniknąć naśladowania ich brzmienia.
Szczególnie mocno wpłynął na niego Keith Jarrett, który odniósł wielki sukces dzięki serii improwizowanych koncertów fortepianowych. Bobby chciał spróbować czegoś podobnego w dziedzinie wokalu.
W 1984 McFerrin wystąpił podczas Playboy Jazz Festival w Los Angeles, jako szósty członek grupy VSOP II Herbie’ego Hancocka, a także podczas Montreux Jazz Festival:
Bobby McFerrin Solo – „Encore from Tokyo”, Live @ Montreux Jazz Festival 1984 https://www.youtube.com/watch?v=K7ifVs16gxE
Również w 1984 ukazał się drugi album Bobby’ego – „The Voice”. Był on wyjątkowy z kilku powodów. W czasie, gdy wokół rosło wykorzystanie w muzyce komputerów, syntezatorów i elektroniki, McFerrin polegał wyłącznie na swoim głosie. Jedna z piosenek nosiła charakterystyczny tytuł – „I’m My Own Walkman”.
McFerrin pasował do tradycji wokalistów bebopu, gdzie dźwięk dominował nad tekstem. Bobby na tym albumie naśladował dźwięki saksofonów i trąb. Podobnie jak Al Jarreau, poszedł jeszcze dalej, naśladując wszystkie instrumenty – perkusję, bas, flet, róg czy gitarę. Uderzał dłonią w klatkę piersiową, by uzyskać efekt konkretnego instrumentu. Czasem w jednej piosence śpiewał improwizowane linie z szybkimi zmianami w rejestrze, przy zachowaniu melodii, harmonii i rytmu.
„Blackbird” from „The Voice” 1984 https://www.youtube.com/watch?v=7v8uzMFb74M
„I’m My Own Walkman” from „The Voice” 1984 https://www.youtube.com/watch?v=TAP7NVUPHrM
W 1984 i 1985 McFerrin został wybrany najlepszym wokalistą przez magazyn „DownBeat”.
Kolejny album to „Spontaneous Inventions” z 1986, nagrany z dużą grupą muzyków formacji The Manhattan Transfer oraz Herbie’em Hancockiem i Wayne’em Shorterem:
Bobby McFerrin – bass, percussion, vocal
Herbie Hancock – piano
Wayne Shorter – soprano sax
Cheryl Bentyne, Tim Hauser, Jon Hendricks, Janis Siegel, Robin Williams – vocals
The Manhattan Transfer – vocals
„Turtle Shoes” from „Spontaneous Inventions” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=BOr5GlXb9iQ
„Another Night In Tunisia” from „Spontaneous Inventions” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=nZPszBwU5iE
„From Me to You” (Lennon / McCartney) from „Spontaneous Inventions” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=5csHTwONfd8
Bobby McFerrin Solo – „Spontaneous Inventions”, Live Full Performance 1986 https://www.youtube.com/watch?v=K9UsHbo_P88
Bobby McFerrin Solo – „Thinkin’ About Your Body” from „Spontaneous Inventions”, Live 1986 https://www.youtube.com/watch?v=_4BhsYbXwf4
Zmodyfikowana wersja piosenki „Thinkin” About Your Body” jako „Thinkin’ About Your Chocolate”, z albumu „Spontaneous Inventions”, została wykorzystana w serii reklam brytyjskiej czekolady Cadbury w 1989 i 1990.
Najbardziej znanym utworem McFerrina jest piosenka „Don’t Worry, Be Happy” z 1988, z jego czwartego albumu – „Simple Pleasures”. Piosenka w 1989 zdobyła dwie Grammy – w kategoriach Song of the Year oraz Record of the Year:
„Don’t Worry, Be Happy” Official Video 1988 https://www.youtube.com/watch?v=d-diB65scQU
Utwór „Don’t Worry, Be Happy” został wykorzystany w USA – bez zgody McFerrina – w wyborach prezydenckich George’a W. Busha w 1988, jako oficjalny utwór kampanii wyborczej. W odpowiedzi, McFerrin publicznie zaprotestował przeciw temu konkretnemu użyciu swojej piosenki, i oświadczył, że zagłosuje przeciwko Bushowi. Wówczas też całkowicie zrezygnował z wykonywania utworu na żywo.
„Don’t Worry, Be Happy” zakończyła dotychczasowe muzyczne życie McFerrina. Zaczął on od tamtego czasu eksplorować i realizować inne muzyczne możliwości na scenie i w studiach nagrań.
W 1989 założył 10-osobową grupę wokalną o nazwie Voicestra, która wystąpiła na jego albumie „Medicine Music” z 1990. Płyta została nagrana a capella. Zaśpiewali na niej Bobby McFerrin, Dave Worm, Joey Blake, Kirsten Falke, Linda Tillery, Molly Holm, Roger Bearde, Rachel Bagby, Raz Kennedy, Rhiannon i Sara Jennison:
„Medicine Man” from „Medicine Music” 1990 https://www.youtube.com/watch?v=rz2f2yy9fHw
„Common Threads” from „Medicine Music” 1990 https://www.youtube.com/watch?v=FnINCwYL-Jc
Grupa Voicestra zaśpiewała również z McFerrinem w soundtracku do, nagrodzonego Oscarem, dokumentu z 1989 „Common Threads: Stories from the Quilt” https://www.youtube.com/watch?v=1tR57NA0gl8
W 1994 McFerrin został powołany na przewodniczącego Saint Paul Chamber Orchestra:
The Saint Paul Chamber Orchestra & Bobby Mc Ferrin – Audio https://www.youtube.com/watch?v=WQ8G9wU2CwA
McFerrin regularnie koncertuje gościnnie w Stanach i Kanadzie, jako dyrygent orkiestr symfonicznych – San Francisco Symphony, New York Philharmonic, Chicago Symphony Orchestra, Cleveland Orchestra, Detroit Symphony Orchestra, Israel Philharmonic Orchestra, Philadelphia Orchestra, Los Angeles Philharmonic, London Philharmonic, Vienna Philharmonic i wielu innych.
Podczas koncertów, McFerrin łączy dyrygowanie utworami klasycznymi z własnymi, unikalnymi improwizacjami wokalnymi, często z udziałem publiczności i orkiestry. Koncerty kończą się wykonaniem a cappella „William Tell Overture”, podczas którego członkowie orkiestry śpiewają swoje muzyczne partie w stylu McFerrina. zamiast grać je na instrumentach:
Bobby McFerrin and the Israel Philharmonic Orchestra – „William Tell Overture” (Rossini), Live in Tel Aviv, Israel 1995 https://www.youtube.com/watch?v=klc6nH8E_Qw
W późnych latach 90. Bobby McFerrin wykonywał wersję koncertową „Porgy and Bess” – częściowo na cześć swojego ojca, który niegdyś śpiewał partie Sidneya Poitiera w wersji filmowej „Porgy and Bess” z 1959. McFerrin tłumaczył: „Z powodu pracy ojca w tym filmie, ta muzyka tkwiła we mnie przez 40 lat, prawdopodobnie dłużej niż jakakolwiek inna muzyka”:
Bobby Mcferrin – „Porgy and Bess”, Live 2015 https://www.youtube.com/watch?v=JRBHl83qbkw
McFerrin bierze również udział w różnych programach edukacji muzycznej. Daje występy jako wolontariusz, nauczyciel muzyki i wykładowca w szkołach publicznych, w całych Stanach. Współpracował ze swoim synem, Taylorem, przy wielu muzycznych przedsięwzięciach tego typu.
W lipcu 2003 McFerrin otrzymał honorowy doktorat od Berklee College of Music, podczas Umbria Jazz Festival.
W 2018 uhonorowano go Grammy Lifetime Achievement Award, za całokształt twórczości.
Najnowsza płyta Bobby’ego McFerrina pochodzi z 2013 – „SpiritYouAll”:
Bobby McFerrin, Esperanza Spalding – vocals
Bobby McFerrin, Gil Goldstein – piano Fender Rhodes
Gil Goldstein – guitar
Larry Campbell – guitar, mandolin
Gil Goldstein – accordion
Gil Goldstein, Larry Campbell – violin
Esperanza Spalding, Larry Grenadier – bass
Ali Jackson Jr – drums, percussion
Charley Drayton – dums
Joey Blake, La Tanya Hall, Lisa Fischer, Marlon Saunders – backing vocals
„Joshua” form „SpiritYouAll” 2013 https://www.youtube.com/watch?v=7DRketdk07o
Bobby McFerrin feat. Esperanza Spalding – „Swing Low” form „SpiritYouAll” 2013 https://www.youtube.com/watch?v=AaUAuKb0zCk
Dyskografia https://www.discogs.com/artist/29990-Bobby-McFerrin
Nagrody Grammy https://www.grammy.com/grammys/artists/bobby-mcferrin
Bobby McFerrin wielokrotnie występował w Polsce.
21 lipca 2002 wystąpił na improwizowanym koncercie, zamykającym Warsaw Summer Jazz Days. Na własne życzenie, występował z towarzyszeniem nieznanych mu wcześniej, zaproszonych przez organizatorów, polskich artystów, jak Grupa MoCarta, Orkiestra z Chmielnej, Motion Trio oraz Adam Pierończyk. W trakcie koncertu zaprosił na scenę 16 osób (ostatecznie weszło ich więcej), z których powstał 4-głosowy chór. Na zakończenie publiczność odśpiewała do jego akompaniamentu pieśń „Ave Maria” Bacha-Gounoda. McFerrin odtwarzał wokalnie partię organów.
29 kwietnia 2010 wystąpił w Zabrzu, gdzie na scenie pojawił się również Marcin Wyrostek, 30 kwietnia 2010 – na festiwalu Gaude Mater w Częstochowie, zaś 13 maja – na dziedzińcu Akademii Rycerskiej w Legnicy, inaugurując cykliczny festiwal Legnica Cantat.
17 sierpnia 2010 McFerrin pojawił się w Sali Kongresowej w Warszawie, z towarzyszeniem NDR Big Band, w ramach festiwalu Chopin i jego Europa. Podczas koncertu „CHOPin-mcferrIN”, wykonał wokalne improwizacje utworów Chopina i aranżację „Le Plus Que Lent” Debussy’ego, zaimprowizował utwory z repertuaru klasycznego i jazzowego. Obok kompozycji Chopina – „Ronda a la Krakowiak F-dur”, „Poloneza As-dur”, fantazji, ballad, nokturnów – zabrzmiały utwory Zbigniewa Seiferta, Antonio Carlosa Jobima i Milesa Davisa. McFerrin zaśpiewał też „Le Plus Que Lent” Claude Debussy’ego, w aranżacji Gila Evansa – była to światowa premiera tego wykonania.
4 lipca 2012 Bobby wystąpił ponownie w Sali Kongresowej, tym razem z towarzyszeniem wokalnego Trio WeBe-3. Planowany na następny dzień koncert w Hali Orbita we Wrocławiu został odwołany.
W 2013 wystąpił w roli gospodarza koncertu McFerrin+, w ramach festiwalu Solidarity of Arts w Gdańsku.
20 grudnia 2014 koncertował w Bielsku-Białej na imprezie „Doskonałość porozumienia – Chick Corea & Bobby McFerrin”.
W 2018 Bobby McFerrin pojawił się w Polsce z dwoma koncertami – 12 maja we Wrocławiu i 13 maja w Warszawie, w ramach wyjątkowego projektu „Circlesongs”, który można określić jako „hołd dla wspólnego śpiewania”. Obok Bobby’ego, wystąpili Joey Blake, Dave Worm oraz 12 wokalistów a cappella, wybranych specjalnie na tę okazję. Wyjątkowy koncert nawiązywał do tradycji śpiewu chorałowego oraz muzyki sakralnej, i zawierał wariacje na temat world music, afrykańskich zaśpiewów i indyjskich rag, aż po melorecytację:
„Circlesongs” – Live @ Warsaw Arena Ursynów, Warszawa, 2018 https://www.youtube.com/watch?v=6-eiP4hJLPk
W 2019 McFerrin ponownie odwiedził Polskę. Wystąpił 4 maja 2019 w NOSPR w Katowicach i 4 lipca 2019 w amfiteatrze Teatru Letniego w Szczecinie.
Po ogromnym sukcesie trasy koncertowej „Circlesongs”, McFerrin powrócił do Polski ze znakomitym, innowatorskim przedsięwzięciem „Gimme5”, wraz z czwórką znakomitych muzyków. Byli to Joey Blake, Judy Vinar, Rhiannon i David Worm. McFerrin najpierw tworzył na żywo utwory, a następnie poddawał je od razu żywej interpretacji. Jeden z pierwszych koncertów grupy, który odbył się w 2018 w Bostonie, został obwołany przez prasę muzyczną objawieniem.
22 listopada 2019 McFerrin wystąpił w warszawskiej Arenie Ursynów, podczas europejskiej trasy koncertowej, w towarzystwie tria Gil Goldstein / David Mansfield / Jeff Carney. Wszyscy muzycy spotkali się z McFerrinem w 2013, podczas wspólnej trasy koncertowej „SpiritYouAll”. Tym razem zaprezentowali premierowy materiał.
Posłuchajmy:
Bobby McFerrin – Live @ Jazz Ost-West Festival, Nürnberg, Germany, Live 1984 https://www.youtube.com/watch?v=Hn7AhUhFN4g
Bobby McFerrin & Wayne Shorter – „Spontaneous inventions”, Live Imrpovisation on „Walkin’ „, Los Angeles 1986 https://www.youtube.com/watch?v=GjFMkJ0a3E4
Bobby McFerrin – „Drive”, Official Video 1987 https://www.youtube.com/watch?v=ngUmRIY4d2E
Chick Corea Acoustic Band & Bobby McFerrin – „Autumn Leaves”, Live @ Jazzgipfel, Liederhalle, Stuttgart, Germany 1988 Chick Corea – piano
John Patitucci – bass
Tom Brechtlein – drums
Bobby McFerrin – vocals https://www.youtube.com/watch?v=5jiXQmWBXbY
Bobby McFerrin – „Good Lovin’ ” Live TV 1989 https://www.youtube.com/watch?v=exp6HVNTyZw
Bobby McFerrin – Improvisation, Live @ Veltins-Arena, Gelsenkirchen, Germany 1995 https://www.youtube.com/watch?v=81uJZIF9TCs
Bobby Mcferrin & The Motion Trio – Live in Warsaw 2002 https://www.youtube.com/watch?v=vvk8bdv2U3o
Bobby McFerrin – Live in Montreal, Full Concert 2005 https://www.youtube.com/watch?v=WodODxpTbpA
Bobby McFerrin – „Say Ladeo”, Official Video 2010 https://www.youtube.com/watch?v=b__9YQLJSZo
Bobby McFerrin with the Let Freedom Ring Choir – Live Improvisation @ The Kennedy Center 2012 https://www.youtube.com/watch?v=snFZFw2y9Gk
Bobby McFerrin & Chick Corea – „Spain”, Live @ Jazz à Vienne, Vienne, France 2012 https://www.youtube.com/watch?v=_o2RS8WfcbY
Bobby McFerrin & The Yellowjackets – Live @ Jazz à Juan, Antibes Jazz Festival, Juan-Les-Pins, France 2012
Bobby McFerrin – vocal
Russel Ferrante – piano
Bob Mintzer – soprano sax
Felix Pastorius – bass
William Kennedy – drums https://www.youtube.com/watch?v=GDuDcimzM5E
Bobby McFerrin – „SpiritYouAll”, Live @ Merrill Auditorium, Portland, USA 2014 https://www.youtube.com/watch?v=pdCi2GA3_ZQ
Bobby McFerrin – „SpiritYouAll”, Live Full Concert @ Jazz at Lincoln Center, Rose Theater, Broadway, USA 2014 https://www.youtube.com/watch?v=dBOqQhJKbhQ
Bobby McFerrin – „Circlesongs”, Live in Warsaw Arena Ursynów, Poland 2018 https://www.youtube.com/watch?v=fvuqvZonw1A
Bobby McFerrin feat. Joey Blake, Dave Worm + Jazzation & Friends – „Circlesongs”, Live @ Müpa Budapest, Ferencváros, Hungary 2018
Bobby McFerrin, Joey Blake, Dave Worm – vocals
Jazzation: Sára Bolyki, Gina Kanizsa, Katus Várallyay, Attila Fábián, Máté Homor – backing vocals
Friends: Anna Fellegi, Petra Várallyay, Cintia Horváth, Bence Vavra, Gábor Molnár, László Bolyki, Dávid Varga – backing vocals https://www.youtube.com/watch?v=q9TzHi-nxHM
„Circlesongs” by Bobby McFerrin & Gimme5 – „Zemenay”, „Deedle Leedle”, Live @ Salle Pleyel, Paris, France 2018
Bobby McFerrin, Joey Blake, Dave Worm, Rhiannon, Judy Vinar https://www.youtube.com/watch?v=mX4UWy7X4SY
HAPPY 70th BIRTHDAY to BOBBY McFERRIN !!!
Fot. prakard.com / bobbymcferrin.com / Herbert Neubauer