paź 21 2020
6. Festiwal Jazz & Literatura 2020 – dzień czwarty. Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet
Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet – „Litania” from „Komeda. Moja słodka europejska ojczyzna”, Audio 2018
Oprac. Ewa Kałużna, Fot. Przemysław Jahr, teatrmaly.tychy.pl
VI FESTIWAL JAZZ & LITERATURA Jazz&Literatura
21 października 2020, Chorzowskie Centrum Kultury
(dzień czwarty)
JAN PTASZYN WRÓBLEWSKI SEXTET –
KOMEDA. MOJA SŁODKA EUROPEJSKA OJCZYZNA
Jan Ptaszyn Wróblewski, rocznik 1936 – to legenda polskiego jazzu. Wybitny saksofonista tenorowy i barytonowy, kompozytor, aranżer, dyrygent, lider, dziennikarz radiowy. Czołowy przedstawiciel polskiego jazzu mainstreamowego. Niestrudzony popularyzator jazzu.
W 1958, jako pierwszy Polak i jedyny muzyk zza żelaznej kurtyny, wystąpił w USA. Był to punkt przełomowy w karierze Ptaszyna. Przesłuchanie, przeprowadzone wówczas przez George’a Weina, amerykańskiego promotora jazzu, doprowadziło do zaangażowania Ptaszyna do formacji International Newport Band, kierowanej przez Marshalla Browna. Z formacją tą, Ptaszyn wystąpił na festiwalu Newport Jazz Festival w USA. Na scenie pojawili się Thelonious Monk, Dinah Washington, Jim Hall, Bob Brookmeyer, Louis Armstrong, Mahalia Jackson, Gerry Mulligan, Chuck Berry, oraz właśnie International Newport Band, z Ptaszynem w składzie. Koncert został zarejestrowany w filmie „Jazz on Summer’s Day”.
W trakcie swojej ponad 60-letniej kariery, Ptaszyn grał w zespołach Komeda Sextet / Quintet, Jazz Believers, Kwintet Poznański, The Jazz Outsiders, Poznańska Piętnastka Radiowa, Kwintet Andrzeja Kurylewicza, Polish Jazz Quartet, Studio Jazzowe Polskiego Radia, BRT Orchestra, Stowarzyszenie Popierania Prawdziwej Twórczości Chałturnik, Mainstream, The New Presentation, Grand Standard Orchestra, Capella Warsoviensis, Made in Poland, Ultradycyjne Duo, Czwartet / Kwartet Jana Ptaszyna Wróblewskiego – od 1996 do dziś, oraz Sekstet Jana Ptaszyna Wróblewskiego – od 1996 do dziś. Dwa ostatnie to najstarsze aktywne formacje tego typu w Polsce.
W 2006 Ptaszyn został uhonorowany statuetką Fryderyka za całokształt działalności artystycznej.
SEXTET JANA PTASZYNA WRÓBLEWSKIEGO tworzą:
Jan Ptaszyn Wróblewski – tenor sax
Henryk Miśkiewicz – alto sax
Robert Majewski – trumpet
Wojciech Niedziela – piano
Sławek Kurkiewicz – bass
Marcin Jahr – drums.
Sekstet zazwyczaj gra luźny program, o bardzo dynamicznym charakterze, a jego specjalnością są tzw. programy specjalne. Formacja istnieje niemal równie długo, jak kwartet, bo od 1995, i jest wykorzystywany równolegle. Ma na koncie nagrania płytowe, występy w kraju i za granicą, udział w wielu festiwalach.
Projekt i płyta „Komeda. Moja słodka europejska ojczyzna” to muzyczna wizja zjednoczonej Europy, zawarta w dziele Krzysztofa Komedy, zinterpretowanym po pięćdziesięciu latach przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego.
Projekt był przygotowywany przez wiele lat. Jest swoistym hołdem, oddanym Komedzie.
W 1967 Krzysztof Komeda wydał w Niemczech jedną ze swoich najsłynniejszych płyt – „Meine Süsse Europäische Heimat – Dichtung und Jazz Aus Polen”, łączącą poezję i wiersze. Był to jeden z ostatnich projektów Komedy. Został zrealizowany przed wyjazdem pianisty do USA, na zamówienie Joachima-Ernsta Berendta, szefa działu niemieckiej rozgłośni SWF, w ramach jego serii płytowej „Jazz und Lyrik”. Ideą przewodnią było połączenie polskiej poezji, przetłumaczonej na język niemiecki przez wybitnego znawcę tematu, urodzonego w Łodzi, Karla Dedeciusa, z muzyką Komedy. Scenariusz projektu stworzył sam Komeda, dobierając 24 wiersze i grupując je w 13 kompozycji. Były wśród nich utwory Wisławy Szymborskiej „Drobne ogłoszenia” i „Przyjaciołom”, Czesława Miłosza „Ziemia”, „Campo di Fiori” i „Piosenka o końcu świata”, Zbigniewa Herberta „Kołatka”, Tadeusza Różewicza „Zostawcie nas”, Kazimierza Przerwy-Tetmajera „Szukam cię”, Adama Ważyka „Cyrk”, Stanisława Grochowiaka „Don Kiszot”. Powstała muzyka pełna pięknych melodii, doskonale zintegrowana z tekstem, odczytywanym przez aktora. Geneza samego tytułu, „Meine Süsse Europäische Heimat”, tkwi we fragmencie wiersza Czesława Miłosza „Ziemia”:
„Słodka moja europejska ojczyzno,
motyl, siadając na twoich kwiatach,
plami skrzydła krwią”.
Spoiwem „europejskiej ojczyzny” stały się korzenie kulturowe oraz wspólne cierpienia narodów, wyniesione z II wojny światowej.
Komeda uznawał ten zbiór za swoje „najważniejsze i najpiękniejsze muzyczne dzieło”. Kilka motywów, kompozytor rozwinął w nagraniach radiowych, zrealizowanych w Polsce, już bez udziału aktora, czytającego wiersze. Więcej po prostu nie zdążył.
Nieznany jest fakt, że kompozycjami tymi zachwycił się Miles Davis, co było zaczątkiem ich – niedokończonej, niestety – współpracy w Hollywood.
Pełna ścieżka muzyczna, bez udziału aktora, nigdy nie została nagrana.
Komeda, zaraz po przyjeździe z Baden-Baden, wystąpił na Jazz Jamboree ’67, i zaraz potem wyjechał do Hollywood. Podczas JJ ’67 wykonał tylko jedną, rozbudowaną kompozycję – „Nighttime Daytime Requiem”, którą zadedykował Johnowi Coltrane’owi.
Według Tomasza Stańko, była to „największa kompozycja Komedy„. Pierwowzorem kompozycji był utwór „Temat dla jednego a wariacje dla drugiego świata”, który znajduje się na płycie Ptaszyna.
Materiał muzyczny Komedy stał się tematem, który Jan Ptaszyn Wróblewski postanowił przearanżować dla swojego sekstetu. Saksofonista dokończył dzieło przyjaciela, realizując całość po raz pierwszy w czysto instrumentalnej formie.
Pierwotnie, całość przygotowano do widowiska z udziałem Andrzeja Seweryna, recytującego wiersze. Jeszcze w trakcie tych prac, zdecydowano się na opracowanie i nagranie wersji instrumentalnej na album „Komeda. Moja słodka europejska ojczyzna”. Dwupłytowe wydawnictwo ukazało się w 2018, w serii Polish Jazz Vol 80. Płyta zyskała miano jednej z najlepszych i najważniejszych.
Mając dostęp do oryginalnych, zachowanych partytur Komedy, Ptaszyn bazował jednak głównie na niemieckim nagraniu. Udało mu się wspaniale wydobyć słowiańsko-liryczny pierwiastek Komedy. Na albumie, artyście towarzyszyli doskonali muzycy z czołówki polskiego jazzu – Henryk Miśkiewicz alto sax, Robert Majewski trumpet, Łukasz Poprawski soprano sax, Wojciech Niedziela piano, Sławek Kurkiewicz bass, Marcin Jahr drums.
Zazwyczaj, albumy dwupłytowe dążą do tego, by zawrzeć na każdym krążku odmienny materiał. Tym razem jest inaczej – każda z dwóch płyt to połówka, która w sposób perfekcyjny pasuje do drugiej. Mamy zatem wersję studyjną, zrealizowaną w łódzkim klubie Wytwórnia w 2013, oraz wersję koncertową, która powstała podczas pierwszej edycji Love Polish Jazz Festival w Tomaszowie Mazowieckim w 2016. To dwa zupełnie odmienne spojrzenia na te same tematy.
Inicjatorem projektu wersji instrumentalnej był niestrudzony badacz twórczości Krzysztofa Komedy, Krzysztof Balkiewicz.
(Na podst. polskienagrania.com.pl)
Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet – „Litania” from „Komeda. Moja słodka europejska ojczyzna”, Audio 2018
Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet – „Dirge for Europe” from „Komeda. Moja słodka europejska ojczyzna” , Audio 2018
Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet – Koncert charytatywny dla Zbigniewa Wegehaupta, Live 2011
Jan Ptaszyn Wróblewski – tenor sax
Henryk Miśkiewicz – alto sax
Robert Majewski – trumpet
Wojciech Niedziela – piano
Sławek Kurkiewicz – bass
Michał Miśkiewicz – drums
Jan Ptaszyn Wróblewski Sextet – Live @ Stara Przepompownia 2018
Jan Ptaszyn Wróblewski – tenor sax
Henryk Miśkiewicz – alto sax
Robert Majewski – trumpet
Wojciech Niedziela – piano
Michał Kapczuk – bass
Marcin Jahr – drums