sie 18 2019
Adam Makowicz
Oprac. Ewa Kałużna, fot. Stanislaw Bryg

Adam Makowicz
Fot. Stanislaw Bryg
18 sierpnia 2019. 79 lat kończy polski pianista jazzowy, ceniony improwizator, wirtuoz fortepianu, mieszkający na stałe w Stanach Zjednoczonych,
ADAM MAKOWICZ
(właśc. Adam Matyszkowicz; ur. 18 sierpnia 1940 na Zaolziu).
Urodził się w Czechach, w polskiej rodzinie, mieszkającej wówczas na Śląsku Cieszyńskim. W 1946 z rodzicami powrócił do Polski. Wybór padł na Rybnik, gdzie ojciec Adama znalazł pracę w kopalni, jako inżynier maszyn górniczych.
Już w Rybniku pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielała Adamowi jego matka – pianistka i śpiewaczka. Młody Adam okazał się szczególnie utalentowany, dlatego też trafił do szkoły dla dzieci uzdolnionych muzycznie, a następnie do rybnickiej klasy fortepianu wybitnego pedagoga, profesora Karola Szafranka.
Choć rodzice marzyli dla syna o karierze klasycznego pianisty, 15-letniego Adama porwał jednak jazz, którego uczył się, słuchając programu radiowego „Music USA – Jazz Hour” legendarnego popularyzatora muzyki jazzowej, Willisa Conovera.
W późnych latach 50. w Polsce muzyka jazzowa była niemile widzianym, a nawet wręcz „zakazanym owocem” Zachodu. Ta muzyka, ten „świat wolności i improwizacji”, jak powiedział kiedyś Adam, zwłaszcza w wykonaniu mistrzów fortepianu, jak Art Tatum czy Erroll Garner, zafascynowała go do tego stopnia, że jako nastolatek porzucił szkołę, jej klasyczne wymogi i zasady.
W poszukiwaniu początków własnej drogi artystycznej i języka muzycznej wypowiedzi, Adam, nie mogąc liczyć na dalsza pomoc rodziców, wybrał niezwykle skromną egzystencję w warunkach ciągłej niepewności przeżycia następnego dnia. Jego oazą wówczas stał się krakowski klub jazzowy „Helicon”. Tu mieszkał, ćwiczył i koncertował od 1956.
W tym czasie częstym gościem „Helikonu” był również Tomasz Stańko, który brał udział w jazzowych jamach. Tam obaj panowie poznali się, i jesienią 1962 założyli zespół JAZZ DARINGS, do którego zaprosili jeszcze Jacka Ostaszewskiego (kontrabas) i Wiktora Perelemuttera (perkusja).
Zdaniem niemieckiego krytyka i teoretyka jazzu, Joachima-Ernsta Berendta, Jazz Darings był „pierwszym europejskim zespołem, grającym w stylu Ornette’a Colemana”. Zespół był uważany za pierwsze europejskie combo jazzowe.
Formacja szybko została doceniona. W 1963 wygrali oni Konkurs Amatorskich Zespołów Jazzowych Polski Południowej, a Tomasz Stańko indywidualnie – kategorię instrumentalistów. Sukces spowodował jednak zmianę składu – Makowicz odszedł do zespołu Andrzeja Kurylewicza. Stańko zaś, inspirowany kwartetem Ornette’a Colemana, zrezygnował z fortepianu w składzie swojej formacji.
Makowicz od tego momentu zaczął być zapraszany do współpracy przez najwybitniejszych polskich jazzmanów – poza Andrzejem Kurylewiczem byli to także Zbigniew Namysłowski, Michał Urbaniak, Jan Ptaszyn Wróblewski czy zespół Novi Singers.
Jednocześnie rozwijał umiejętności kompozytorskie.
Na przełomie lat 60. i 70. włączył do swojego instrumentarium elektryczny fortepian Fendera.
Od połowy lat 70. Adam coraz częściej grywał koncerty solowe, zyskując sławę i uznanie wśród melomanów w Polsce i na świecie.
W 1970 Makowicz wszedł w skład nowego zespołu Michała Urbaniaka – CONSTELLATION. W 1971 z Constellation odniósł wielki sukces na festiwalu w Montreux oraz wziął udział w nagraniu płyty „Michal Urbaniak’s Group – Inactin”, w składzie:
Michal Urbaniak – electric violin, violectra, soprano sax
Urszula Dudziak – vocal, Dynacord, Echocord, percussion
Adam Makowicz – Fender piano, Hohner clarinet
Roman Dylag, Barcus Berry – bass and electric bass
Czeslaw Bartkowski – drums, Paiste cymbals
Branislav Kovacev – conga-drums
W 1974 Makowicz wystąpił na płytcie „Michal Urbaniak – Fusion”, nagranej w składzie:
Czesław Bartkowski – drums, cymbal
Adam Makowicz – keyboards
Wojciech Karolak – organ Hammond
Michał Urbaniak – violin electric, saxophone soprano
Urszula Dudziak – vocals, percussion
https://www.youtube.com/watch?v=uivkAFTuWqI
W 1972 uczestniczył w nagraniu płyty Urszuli Dudziak „Newborn Light”
https://www.youtube.com/watch?v=2-ikH0iVvY4
W 1973 Makowicz w duecie z Czesławem „Małym” Bartkowskim wydał awangardowy album jazz fusion – „Unit”
Do tego składu wkrótce dołączył Tomasz Stańko.
W 1974 i 1975 trio intensywnie koncertowało w Niemczech. „Unit – to był fajny skład” – wspominał Stańko. „Makowicz miał dwa Fendery, jeden basowy i jeden klasyczny. Grał tę muzykę dziwnie, charakterystycznie. Razem graliśmy bardzo nowoczesną muzykę. Dobry band, bardzo dobry”.
W 1975 Makowicz i Stańko nagrali płytę, ponownie pod tytułem „Unit” –
Tomasz Stańko & Adam Makowicz - „Shadows” (Erroll Garner) z albumu „Unit” 1976
Paweł Jastrzębski – bass
Czesław Bartkowski – drums
Adam Makowicz – Fender piano, Fender bass
Tomasz Stańko – trumpet
https://www.youtube.com/watch?v=wlLpYXufabA
Tomasz Stańko & Adam Makowicz - „What Is This Thing Called Love” z albumu „Unit” 1976
https://www.youtube.com/watch?v=sLr1ePODpF0
W 1977 Adam Matyszkowicz wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wówczas zmienił nazwisko na Makowicz.
Tam okazali mu pomoc Willis Conover oraz Benny Goodman. W tym samym roku, na zaproszenie Johna Hammonda, odkrywcy talentów i producenta płyt, Makowicz odbył 10-tygodniowy kontrakt w klubie jazzowym „The Cookery” w Nowym Jorku oraz nagrał dla wytwórni fonograficznej CBS Columbia Recods swoją autorską płytę –
„Adam”
Wystąpił również w Carnegie Hall w Nowym Jorku, na Festiwalu Jazzowym w Newport, a także ze słynną orkiestrą Duke Ellington Orchestra, czego owocem była płyta z 1977 – „Remembering Duke’s World”.
Pełen wrażeń po powrocie ze Stanów, Makowicz stwierdził w wywiadzie udzielonym „Jazz Forum”: „Gdy w Polsce zdobyłem już publiczność i jestem pewny, że ludzie znają moją wartość, to chcę pozyskać nowych słuchaczy”. Kierunek amerykański został wówczas przez niego obrany z całą stanowczością, m.in. dlatego, iż, jego zdaniem, „w Europie nie ma dobrej sekcji i długo nie będzie” („Jazz Forum”, 49 5/1977).
W 1978 Makowicz ponownie pojechał do Nowego Jorku, tym razem na 6-miesięczny kontrakt. Został już tam jednak na stałe, m.in. z powodu sytuacji politycznej i wprowadzenia w Polsce w 1981 stanu wojennego. Od tego czasu Nowy Jork, Manhattan, stały się jego nowym domem. Otworzyły się przed nim legendarne świątynie muzyki – nowojorska Carnegie Hall (po raz pierwszy wystąpił tam w koncercie, poświęconym zmarłemu sześć miesięcy wcześniej Errollowi Garnerowi) i klub „Cookery” w Greenwich Village. Zaproszony został do udzialu w Festiwalu Jazzowym w Newport.
Jeszcze w 1978 wydał płytę „Winter Flowers”
Po wprowadzeniu w Polsce w 1981 stanu wojennego, wraz z innymi polskimi artystami, mieszkającymi w USA, Adam wziął udział w emitowanym na cały świat programie telewizyjnym, zorganizowanym z inicjatywy prezydenta Ronalda Reagana – „Żeby Polska była Polską”. To wydarzenie definitywnie zamknęło mu na kilka długich lat możliwość przyjazdu do kraju.
Dopiero po 1989 mógł nareszcie odwiedzić Polskę, do której przyjeżdża teraz regulanie.
Występując w USA, Adam grał w klubach jazzowych i salach koncertowych, na prestiżowych europejskich i amerykańskich festiwalach jazzowych. Dzielił scenę z największymi i najwspanialszymi muzykami, między innymi z Bennym Goodmanem, Herbie’em Hancockiem, Earlem Hinesem, Freddie’em Hubbardem, Sarah Vaughan, Teddym Wilsonem, George’em Shearingiem, George’em Mrazem, Alem Fosterem, Jackiem DeJohnette, Charlie’em Hadenem.
Był wielokrotnie solistą orkiestr i zespołów kameralnych, zarówno zagranicznych, jak National Symphony of Washington, London Royal Philharmonic Orchestra, Moscow Symphony Orchestra, a także polskich, jak Orkiestra Filharmonii Narodowej, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus”, Polska Filharmonia Kameralna, Toruńska Orkiestra Symfoniczna, Chester String Quartet, Amici String Quartet, Kwartet „Wilanów” i wiele innych.
Bardzo wysoko przez recenzentów został oceniony jego występ w duecie z Leszkiem Możdżerem w Carnegie Hall we wrześniu 2004. Koncert-pojedynek pomiędzy mistrzem-weteranem i wschodzącą wówczas gwiazdą jazzu, został utrwalony na płycie „Makowicz vs. Możdżer at Carnegie Hall”, a sam krążek – nagrodzony Platynową Płytą przez wytwórnię EMI Music –
„Makowicz vs. Możdżer at Carnegie Hall” Full Album
Makowicz vs. Możdżer – Koncert na dwa fortepiany, Wrocław, Live 2004
Obok typowych standardów i utworów jazzowych, repertuar Adama Makowicza obejmuje również muzykę klasyczną. Do cyklu autorskich adaptacji włączył utwory Fryderyka Chopina, którym „nasiąkł” w młodości, jak sam mówi, i którego czuje „po jazzowemu, jak nikt inny”. Kompozycje Chopina grał m.in. wspólnie z Krzysztofem Jabłońskim, Januszem Olejniczakiem, Stanisławem Drzewieckim czy Krzysztofem Trzaskowskim.
Wydał w Stanach płytę, poświęconą muzyce Chopina w interpretacji jazzowej, jedyną amerykańską płytę tego rodzaju, w całości poświęconą temu genialnemu kompozytorowi, „Reflections on Chopin” (2000) –
„Prelude in A minor nº 3, op. 28”
Gra również własne adaptacje utworów Irvinga Berlina, Jerome’a Kerna, Cole’a Portera oraz George’a Gershwina. Uzyskał zgodę brata George’a, Iry Gershwina, na własną, improwizowaną kadencję w „Błękitnej Rapsodii” –
„Rhapsody in Blue” for Piano and Orchestra, The Podlasie Opera and Philharmonic European Art Centre, Live 2010
Adam Makowicz – piano.
P. Sulkowski – conductor
Jego specjalnością stały się koncerty oraz płyty monograficzne, poświęcone wielkim twórcom z pogranicza muzyki jazzowej i rozrywkowej.
W 2008, z okazji jubileuszu 400 lat istnienia amerykańskiej Polonii, osobę Adama Makowicza włączono w poczet najbardziej zasłużonych 400 Polaków w historii Stanów Zjednoczonych.
Ponadto Adam Makowicz uhonorowany został wieloma odznaczeniami, m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – najwyższym państwowym odznaczeniem za zasługi w propagowaniu polskiej sztuki na świecie.
W 2011 ukazała się biografia Adama Makowicza autorstwa Marka Strasza, menadżera artysty – „Grać pierwszy fortepian Rozmowy z Adamem Makowiczem”, w której Adam niezwykle barwnie i szczerze opowiada o swoich trudnych początkach, miłości do jazzu i karierze za Oceanem. W 2015 ukazało się drugie wydanie tej poczytnej książki.
„Adam Makowicz ujawnia swoją burzliwą biografię w rozmowie-rzece, jaką przeprowadził z nim jego menadżer, Marek Strasz. Ta niesamowicie motywująca książka udowadnia, że jeśli się czegoś bardzo chce, to można pokonać nawet największe przeszkody. Adam Makowicz komentuje to w następujący sposób: „Ja zawsze wiedziałem, czego chcę. Zawsze walczyłem ze wszystkimi dookoła, którzy uważali, że są ważniejsze rzeczy do zrobienia. Uważałem, że najważniejsza rzecz jest jedna, czyli muzyka, i praca nad tą muzyką. I wszystko temu podporządkowywałem”. Makowicz został pianistą jazzowym na przekór rodzicom, nauczycielom i tym, dla których jazz był niechcianą muzyką, wykonywaną przez ludzi z marginesu, wręcz kakofonią, która może powodować zmanierowanie a nawet negatywne skutki psychiczne. Nie zraził się faktem, że nikt wtedy nie uczył jazzu, a on sam nie miał profesjonalnych materiałów” http://lubimyczytac.pl/…/grac-pierwszy-fortepian-rozmowy-z-…
W 2012 Towarzystwo Przyjaciół Śląska w Warszawie przyznało Adamowi swoją coroczną nagrodę dla osób szczególnie zasłużonych dla Śląska.
Od kilkunastu lat Adam, Honorowy Obywatel Ustronia, poświęca swój coroczny jesienny recital w Ustroniu na cel charytatywny, wspomagając tym gestem Ośrodek Edukacyjno-Rehabilitacyjno-Wychowawczy w Ustroniu-Nierodzimiu.
W 2015 rodzinny Rybnik przyznał Makowiczowi zaszczytny tytuł Honorowego Obywatela Miasta Rybnika, a w marcu 2018 ZAiKS – Honorowe Członkostwo.
W listopadzie 2017 Agencja Muzyczna zorganizowała koncert – recital Adama Makowicza w Studiu Koncertowym im. Witolda Lutosławskiego. Materiał muzyczny został zarejestrowany i 16 marca 2018 wydany na płycie „Swinging Ivories”. Jest to niezmiernie cenna pozycja, gdyż artysta nie wydawał nowej płyty od wielu lat. Wersja winylowa tej płyty ukazała się w lutym 2019
Adam Makowicz nagrał kilkadziesiąt płyt. Ponadto ma na swym koncie przeszło 100 kompozycji na kwartet smyczkowy i trio jazzowe, wiele utworów na fortepian. Jest autorem muzyki do filmów animowanych i dokumentalnych.
Wybrana dyskografia:
„Zbigniew Namysłowski Quartet” (1966) – ze Zbigniewem Namysłowskim
„Novi Singers” (1968) – z zespołem Novi Singers
„New Faces in Polish Jazz” (1969)
„Jazz Jamboree ’69” (1969) – z saksofonistą Lucky Thompsonem
„Michał Urbaniak’s Group” (1971) – z Michałem Urbaniakiem
„Newborn Light” (1972) – z Urszulą Dudziak
„Unit” (1973) – z Czesławem Bartkowskim
„Michal Urbaniak Fusion” (1975) – z Michałem Urbaniakiem
„Unit” (1975) – z Tomaszem Stańko
„Live Embers” (1975)
„Remembering Duke’s World” (1977) – z Duke Ellington Orchestra
„Adam” (1977)
„Winter Flowers” (1978)
„From My Windows” (1980)
„Classic Jazz Duets” (1981) – z basistą George’em Mrazem
„Adam in Stockholm” (1986)
„Naughty Baby” (1987)
„The Solo Album: Adam in Stockholm” (1987)
„Name is Makowicz” (1988)
„Solo” (1988)
„Naughty Baby: Honoring George Gershwin, Live at the Mayback Recital Hall Series” (1993)
„Makowicz Plays Gershwin” (1993) – z George’em Mrazem i Moscow Symphony Orchestra pod batutą Krzesimira Dębskiego
„Plays Irving Berlin” (1993) – z orkiestrą Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego
„Music of Jerome Kern” (1993)
„A Handful of Stars ’81” (1997) – z perkusistą Jackiem DeJohnettem
„Tribute To Art Tatum” (1997)
„Gershwin / Makowicz” (1998)
„Adam Makowicz Plays Duke Ellington” (2000)
„Reflections on Chopin” (2000)
„Songs for Manhattan” (2003)
„Makowicz vs. Mozdzer at Carnegie Hall” (2004) – z Leszkiem Możdżerem
„From My Field” (2006)
„Indigo Bliss” (2008)
„Makowicz & Orkiestra Filharmonii Częstochowskiej” (2008)
”Brillante – The Adam Makowicz Chopin Project” (2010)
”Makowicz Plays Kobylinski” (2014)
„Swinging Ivories” (2018)
Posłuchajmy:
Adam Makowicz: “Magician of the Keyboard”, Live 1986
Adam Makowicz – „Blue Skies” Live at „Metropol” in Vienna
Adam Makowicz – „Cheek to Cheek” Live at „Metropol” in Vienna
Makowicz vs. Możdżer – Koncert na dwa fortepiany, Wrocław, Live 2004
Adam Makowicz – „Chopin na jazzowo”, Live @ Jazz Jamboree 2010
Adam Makowicz – „Swinging Ivories”, Album 2018
Adam Makowicz mówi: „Jazz bez swingu – to nie jazz. Swing to podstawa tej muzyki, coś, co sprawiło, że zainteresowałem się jazzem”. Cała rozmowa z Adamem Makowiczem przed nagraniem płyty koncertowej „Swinging Ivories” w 2017
Premiera płyty „Swinging Ivories” – rozmowa z Adamem Makowiczem z dnia premiery albumu, 16 marca 2018
Adam Makowicz & Krzystof Medyna in Polish Cultural Foundation, Clark NJ, Live 2019
JUBILATOWI ŻYCZYMY WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, STO DWADZIEŚCIA LAT !!!