sie 18 2019

Adam Makowicz

Oprac. Ewa Kałużna, fot. Stanislaw Bryg

18 sierpnia 2019. 79 lat kończy polski pianista jazzowy, ceniony improwizator, wirtuoz fortepianu, mieszkający na stałe w Stanach Zjednoczonych,

ADAM MAKOWICZ

(właśc. Adam Matyszkowicz; ur. 18 sierpnia 1940 na Zaolziu).
Urodził się w Czechach, w polskiej rodzinie, mieszkającej wówczas na Śląsku Cieszyńskim. W 1946 z rodzicami powrócił do Polski. Wybór padł na Rybnik, gdzie ojciec Adama znalazł pracę w kopalni, jako inżynier maszyn górniczych.

Już w Rybniku pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielała Adamowi jego matka – pianistka i śpiewaczka. Młody Adam okazał się szczególnie utalentowany, dlatego też trafił do szkoły dla dzieci uzdolnionych muzycznie, a następnie do rybnickiej klasy fortepianu wybitnego pedagoga, profesora Karola Szafranka.

Choć rodzice marzyli dla syna o karierze klasycznego pianisty, 15-letniego Adama porwał jednak jazz, którego uczył się, słuchając programu radiowego „Music USA – Jazz Hour” legendarnego popularyzatora muzyki jazzowej, Willisa Conovera.

W późnych latach 50. w Polsce muzyka jazzowa była niemile widzianym, a nawet wręcz „zakazanym owocem” Zachodu. Ta muzyka, ten „świat wolności i improwizacji”, jak powiedział kiedyś Adam, zwłaszcza w wykonaniu mistrzów fortepianu, jak Art Tatum czy Erroll Garner, zafascynowała go do tego stopnia, że jako nastolatek porzucił szkołę, jej klasyczne wymogi i zasady.

W poszukiwaniu początków własnej drogi artystycznej i języka muzycznej wypowiedzi, Adam, nie mogąc liczyć na dalsza pomoc rodziców, wybrał niezwykle skromną egzystencję w warunkach ciągłej niepewności przeżycia następnego dnia. Jego oazą wówczas stał się krakowski klub jazzowy „Helicon”. Tu mieszkał, ćwiczył i koncertował od 1956.

W tym czasie częstym gościem „Helikonu” był również Tomasz Stańko, który brał udział w jazzowych jamach. Tam obaj panowie poznali się, i jesienią 1962 założyli zespół JAZZ DARINGS, do którego zaprosili jeszcze Jacka Ostaszewskiego (kontrabas) i Wiktora Perelemuttera (perkusja).

Zdaniem niemieckiego krytyka i teoretyka jazzu, Joachima-Ernsta Berendta, Jazz Darings był „pierwszym europejskim zespołem, grającym w stylu Ornette’a Colemana”. Zespół był uważany za pierwsze europejskie combo jazzowe.

Formacja szybko została doceniona. W 1963 wygrali oni Konkurs Amatorskich Zespołów Jazzowych Polski Południowej, a Tomasz Stańko indywidualnie – kategorię instrumentalistów. Sukces spowodował jednak zmianę składu – Makowicz odszedł do zespołu Andrzeja Kurylewicza. Stańko zaś, inspirowany kwartetem Ornette’a Colemana, zrezygnował z fortepianu w składzie swojej formacji.

Makowicz od tego momentu zaczął być zapraszany do współpracy przez najwybitniejszych polskich jazzmanów – poza Andrzejem Kurylewiczem byli to także Zbigniew Namysłowski, Michał Urbaniak, Jan Ptaszyn Wróblewski czy zespół Novi Singers.

Jednocześnie rozwijał umiejętności kompozytorskie.

Na przełomie lat 60. i 70. włączył do swojego instrumentarium elektryczny fortepian Fendera.
Od połowy lat 70. Adam coraz częściej grywał koncerty solowe, zyskując sławę i uznanie wśród melomanów w Polsce i na świecie.

W 1970 Makowicz wszedł w skład nowego zespołu Michała Urbaniaka – CONSTELLATION. W 1971 z Constellation odniósł wielki sukces na festiwalu w Montreux oraz wziął udział w nagraniu płyty „Michal Urbaniak’s Group – Inactin”, w składzie:
Michal Urbaniak – electric violin, violectra, soprano sax
Urszula Dudziak – vocal, Dynacord, Echocord, percussion
Adam Makowicz – Fender piano, Hohner clarinet
Roman Dylag, Barcus Berry – bass and electric bass
Czeslaw Bartkowski – drums, Paiste cymbals
Branislav Kovacev – conga-drums

W 1974 Makowicz wystąpił na płytcie „Michal Urbaniak – Fusion”, nagranej w składzie:
Czesław Bartkowski – drums, cymbal
Adam Makowicz – keyboards
Wojciech Karolak – organ Hammond
Michał Urbaniak – violin electric, saxophone soprano
Urszula Dudziak – vocals, percussion

W 1972 uczestniczył w nagraniu płyty Urszuli Dudziak „Newborn Light”

W 1973 Makowicz w duecie z Czesławem „Małym” Bartkowskim wydał awangardowy album jazz fusion – „Unit”

Do tego składu wkrótce dołączył Tomasz Stańko.

W 1974 i 1975 trio intensywnie koncertowało w Niemczech. „Unit – to był fajny skład” – wspominał Stańko. „Makowicz miał dwa Fendery, jeden basowy i jeden klasyczny. Grał tę muzykę dziwnie, charakterystycznie. Razem graliśmy bardzo nowoczesną muzykę. Dobry band, bardzo dobry”.

W 1975 Makowicz i Stańko nagrali płytę, ponownie pod tytułem „Unit” –
Tomasz Stańko & Adam Makowicz ‎- „Shadows” (Erroll Garner) z albumu „Unit” 1976
Paweł Jastrzębski – bass
Czesław Bartkowski – drums
Adam Makowicz – Fender piano, Fender bass
Tomasz Stańko – trumpet

Tomasz Stańko & Adam Makowicz ‎- „What Is This Thing Called Love” z albumu „Unit” 1976

W 1977 Adam Matyszkowicz wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wówczas zmienił nazwisko na Makowicz.

Tam okazali mu pomoc Willis Conover oraz Benny Goodman. W tym samym roku, na zaproszenie Johna Hammonda, odkrywcy talentów i producenta płyt, Makowicz odbył 10-tygodniowy kontrakt w klubie jazzowym „The Cookery” w Nowym Jorku oraz nagrał dla wytwórni fonograficznej CBS Columbia Recods swoją autorską płytę –
„Adam”

Wystąpił również w Carnegie Hall w Nowym Jorku, na Festiwalu Jazzowym w Newport, a także ze słynną orkiestrą Duke Ellington Orchestra, czego owocem była płyta z 1977 – „Remembering Duke’s World”.

Pełen wrażeń po powrocie ze Stanów, Makowicz stwierdził w wywiadzie udzielonym „Jazz Forum”: „Gdy w Polsce zdobyłem już publiczność i jestem pewny, że ludzie znają moją wartość, to chcę pozyskać nowych słuchaczy”. Kierunek amerykański został wówczas przez niego obrany z całą stanowczością, m.in. dlatego, iż, jego zdaniem, „w Europie nie ma dobrej sekcji i długo nie będzie” („Jazz Forum”, 49 5/1977).

W 1978 Makowicz ponownie pojechał do Nowego Jorku, tym razem na 6-miesięczny kontrakt. Został już tam jednak na stałe, m.in. z powodu sytuacji politycznej i wprowadzenia w Polsce w 1981 stanu wojennego. Od tego czasu Nowy Jork, Manhattan, stały się jego nowym domem. Otworzyły się przed nim legendarne świątynie muzyki – nowojorska Carnegie Hall (po raz pierwszy wystąpił tam w koncercie, poświęconym zmarłemu sześć miesięcy wcześniej Errollowi Garnerowi) i klub „Cookery” w Greenwich Village. Zaproszony został do udzialu w Festiwalu Jazzowym w Newport.

Jeszcze w 1978 wydał płytę „Winter Flowers”

Po wprowadzeniu w Polsce w 1981 stanu wojennego, wraz z innymi polskimi artystami, mieszkającymi w USA, Adam wziął udział w emitowanym na cały świat programie telewizyjnym, zorganizowanym z inicjatywy prezydenta Ronalda Reagana – „Żeby Polska była Polską”. To wydarzenie definitywnie zamknęło mu na kilka długich lat możliwość przyjazdu do kraju.

Dopiero po 1989 mógł nareszcie odwiedzić Polskę, do której przyjeżdża teraz regulanie.

Występując w USA, Adam grał w klubach jazzowych i salach koncertowych, na prestiżowych europejskich i amerykańskich festiwalach jazzowych. Dzielił scenę z największymi i najwspanialszymi muzykami, między innymi z Bennym Goodmanem, Herbie’em Hancockiem, Earlem Hinesem, Freddie’em Hubbardem, Sarah Vaughan, Teddym Wilsonem, George’em Shearingiem, George’em Mrazem, Alem Fosterem, Jackiem DeJohnette, Charlie’em Hadenem.

Był wielokrotnie solistą orkiestr i zespołów kameralnych, zarówno zagranicznych, jak National Symphony of Washington, London Royal Philharmonic Orchestra, Moscow Symphony Orchestra, a także polskich, jak Orkiestra Filharmonii Narodowej, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus”, Polska Filharmonia Kameralna, Toruńska Orkiestra Symfoniczna, Chester String Quartet, Amici String Quartet, Kwartet „Wilanów” i wiele innych.

Bardzo wysoko przez recenzentów został oceniony jego występ w duecie z Leszkiem Możdżerem w Carnegie Hall we wrześniu 2004. Koncert-pojedynek pomiędzy mistrzem-weteranem i wschodzącą wówczas gwiazdą jazzu, został utrwalony na płycie „Makowicz vs. Możdżer at Carnegie Hall”, a sam krążek – nagrodzony Platynową Płytą przez wytwórnię EMI Music –
„Makowicz vs. Możdżer at Carnegie Hall” Full Album

Makowicz vs. Możdżer – Koncert na dwa fortepiany, Wrocław, Live 2004

Obok typowych standardów i utworów jazzowych, repertuar Adama Makowicza obejmuje również muzykę klasyczną. Do cyklu autorskich adaptacji włączył utwory Fryderyka Chopina, którym „nasiąkł” w młodości, jak sam mówi, i którego czuje „po jazzowemu, jak nikt inny”. Kompozycje Chopina grał m.in. wspólnie z Krzysztofem Jabłońskim, Januszem Olejniczakiem, Stanisławem Drzewieckim czy Krzysztofem Trzaskowskim.
Wydał w Stanach płytę, poświęconą muzyce Chopina w interpretacji jazzowej, jedyną amerykańską płytę tego rodzaju, w całości poświęconą temu genialnemu kompozytorowi, „Reflections on Chopin” (2000) –
„Prelude in A minor nº 3, op. 28”

Gra również własne adaptacje utworów Irvinga Berlina, Jerome’a Kerna, Cole’a Portera oraz George’a Gershwina. Uzyskał zgodę brata George’a, Iry Gershwina, na własną, improwizowaną kadencję w „Błękitnej Rapsodii” –
„Rhapsody in Blue” for Piano and Orchestra, The Podlasie Opera and Philharmonic European Art Centre, Live 2010
Adam Makowicz – piano.
P. Sulkowski – conductor

Jego specjalnością stały się koncerty oraz płyty monograficzne, poświęcone wielkim twórcom z pogranicza muzyki jazzowej i rozrywkowej.

W 2008, z okazji jubileuszu 400 lat istnienia amerykańskiej Polonii, osobę Adama Makowicza włączono w poczet najbardziej zasłużonych 400 Polaków w historii Stanów Zjednoczonych.

Ponadto Adam Makowicz uhonorowany został wieloma odznaczeniami, m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – najwyższym państwowym odznaczeniem za zasługi w propagowaniu polskiej sztuki na świecie.

W 2011 ukazała się biografia Adama Makowicza autorstwa Marka Strasza, menadżera artysty – „Grać pierwszy fortepian Rozmowy z Adamem Makowiczem”, w której Adam niezwykle barwnie i szczerze opowiada o swoich trudnych początkach, miłości do jazzu i karierze za Oceanem. W 2015 ukazało się drugie wydanie tej poczytnej książki.

„Adam Makowicz ujawnia swoją burzliwą biografię w rozmowie-rzece, jaką przeprowadził z nim jego menadżer, Marek Strasz. Ta niesamowicie motywująca książka udowadnia, że jeśli się czegoś bardzo chce, to można pokonać nawet największe przeszkody. Adam Makowicz komentuje to w następujący sposób: „Ja zawsze wiedziałem, czego chcę. Zawsze walczyłem ze wszystkimi dookoła, którzy uważali, że są ważniejsze rzeczy do zrobienia. Uważałem, że najważniejsza rzecz jest jedna, czyli muzyka, i praca nad tą muzyką. I wszystko temu podporządkowywałem”. Makowicz został pianistą jazzowym na przekór rodzicom, nauczycielom i tym, dla których jazz był niechcianą muzyką, wykonywaną przez ludzi z marginesu, wręcz kakofonią, która może powodować zmanierowanie a nawet negatywne skutki psychiczne. Nie zraził się faktem, że nikt wtedy nie uczył jazzu, a on sam nie miał profesjonalnych materiałów” http://lubimyczytac.pl/…/grac-pierwszy-fortepian-rozmowy-z-…

W 2012 Towarzystwo Przyjaciół Śląska w Warszawie przyznało Adamowi swoją coroczną nagrodę dla osób szczególnie zasłużonych dla Śląska.

Od kilkunastu lat Adam, Honorowy Obywatel Ustronia, poświęca swój coroczny jesienny recital w Ustroniu na cel charytatywny, wspomagając tym gestem Ośrodek Edukacyjno-Rehabilitacyjno-Wychowawczy w Ustroniu-Nierodzimiu.

W 2015 rodzinny Rybnik przyznał Makowiczowi zaszczytny tytuł Honorowego Obywatela Miasta Rybnika, a w marcu 2018 ZAiKS – Honorowe Członkostwo.

W listopadzie 2017 Agencja Muzyczna zorganizowała koncert – recital Adama Makowicza w Studiu Koncertowym im. Witolda Lutosławskiego. Materiał muzyczny został zarejestrowany i 16 marca 2018 wydany na płycie „Swinging Ivories”. Jest to niezmiernie cenna pozycja, gdyż artysta nie wydawał nowej płyty od wielu lat. Wersja winylowa tej płyty ukazała się w lutym 2019

Adam Makowicz nagrał kilkadziesiąt płyt. Ponadto ma na swym koncie przeszło 100 kompozycji na kwartet smyczkowy i trio jazzowe, wiele utworów na fortepian. Jest autorem muzyki do filmów animowanych i dokumentalnych.

Wybrana dyskografia:
„Zbigniew Namysłowski Quartet” (1966) – ze Zbigniewem Namysłowskim
„Novi Singers” (1968) – z zespołem Novi Singers
„New Faces in Polish Jazz” (1969)
„Jazz Jamboree ’69” (1969) – z saksofonistą Lucky Thompsonem
„Michał Urbaniak’s Group” (1971) – z Michałem Urbaniakiem
„Newborn Light” (1972) – z Urszulą Dudziak
„Unit” (1973) – z Czesławem Bartkowskim
„Michal Urbaniak Fusion” (1975) – z Michałem Urbaniakiem
„Unit” (1975) – z Tomaszem Stańko
„Live Embers” (1975)
„Remembering Duke’s World” (1977) – z Duke Ellington Orchestra
„Adam” (1977)
„Winter Flowers” (1978)
„From My Windows” (1980)
„Classic Jazz Duets” (1981) – z basistą George’em Mrazem
„Adam in Stockholm” (1986)
„Naughty Baby” (1987)
„The Solo Album: Adam in Stockholm” (1987)
„Name is Makowicz” (1988)
„Solo” (1988)
„Naughty Baby: Honoring George Gershwin, Live at the Mayback Recital Hall Series” (1993)
„Makowicz Plays Gershwin” (1993) – z George’em Mrazem i Moscow Symphony Orchestra pod batutą Krzesimira Dębskiego
„Plays Irving Berlin” (1993) – z orkiestrą Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego
„Music of Jerome Kern” (1993)
„A Handful of Stars ’81” (1997) – z perkusistą Jackiem DeJohnettem
„Tribute To Art Tatum” (1997)
„Gershwin / Makowicz” (1998)
„Adam Makowicz Plays Duke Ellington” (2000)
„Reflections on Chopin” (2000)
„Songs for Manhattan” (2003)
„Makowicz vs. Mozdzer at Carnegie Hall” (2004) – z Leszkiem Możdżerem
„From My Field” (2006)
„Indigo Bliss” (2008)
„Makowicz & Orkiestra Filharmonii Częstochowskiej” (2008)
”Brillante – The Adam Makowicz Chopin Project” (2010)
”Makowicz Plays Kobylinski” (2014)
„Swinging Ivories” (2018)

Posłuchajmy:

Adam Makowicz: “Magician of the Keyboard”, Live 1986

Adam Makowicz – „Blue Skies” Live at „Metropol” in Vienna

Adam Makowicz – „Cheek to Cheek” Live at „Metropol” in Vienna

Makowicz vs. Możdżer – Koncert na dwa fortepiany, Wrocław, Live 2004

Adam Makowicz – „Chopin na jazzowo”, Live @ Jazz Jamboree 2010

Adam Makowicz – „Swinging Ivories”, Album 2018

Adam Makowicz mówi: „Jazz bez swingu – to nie jazz. Swing to podstawa tej muzyki, coś, co sprawiło, że zainteresowałem się jazzem”. Cała rozmowa z Adamem Makowiczem przed nagraniem płyty koncertowej „Swinging Ivories” w 2017

Premiera płyty „Swinging Ivories” – rozmowa z Adamem Makowiczem z dnia premiery albumu, 16 marca 2018

Adam Makowicz & Krzystof Medyna in Polish Cultural Foundation, Clark NJ, Live 2019

JUBILATOWI ŻYCZYMY WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, STO DWADZIEŚCIA LAT !!!

By Andrzej Rumianowski • URODZINY •