Ady Rosner

Ady Rosner

Ady Rosner

Ady Rosner

Ady Rosner

Ady Rosner

Ady Rosner

ADY ROSNER (właśc. Adolf Rosner, zwany Adi, Edi, Edy, Eddi; ur. 26 maja 1910, zm. 8 sierpnia 1976), król swingu, jeden z twórców jazzu w Polsce, nazywany „białym Armstrongiem” urodził się 115 lat temu.

Ady Rosner to postać międzynarodowa, jeden z ważniejszych pionierów jazzu europejskiego, tym bardziej ważny, że posiadający polskie korzenie (jego rodzina, w której było bardzo wielu muzyków, pochodziła z Oświęcimia).

Rosner był kompozytorem, dyrygentem, akompaniatorem, szefem orkiestr, i przede wszystkim słynnym trębaczem. Urodził się 26 maja 1910 r. w Berlinie.

Studiował w Berlinie w klasie skrzypiec Henri Marteau. Studia ukończył ze złotym medalem. Występował z powodzeniem jako skrzypek–wirtuoz. Po dojściu do pełnoletności porzucił jednak skrzypce i poświęcił się grze na trąbce (1928 r.). Został członkiem najlepszych ówczesnych niemieckich orkiestr jazzowych – Rosy Petersy w Hamburgu a następnie „Syncopators” Stefana Weintrauba w Berlinie. Wziął udział w nagraniu muzyki do pierwszego filmu dźwiękowego „Błękitny anioł” (1929 r.). Jako pierwszy trębacz wspomnianych orkiestr występował w Holandii, Danii, Szwecji, Włoszech, Francji, Belgii, Szwajcarii, Austrii, USA – odnosząc wszędzie sukcesy. W 1932 r. wspólnie z saksofonistą Fudem Candrixem założył w Ostendzie własny zespół jazzowy.

Po dojściu Hitlera do władzy wyjechał z Holandii. W 1934 r. przybył do Polski. W Warszawie dokonał nagrań ze swą orkiestrą oraz jako akompaniator dla „Syreny Record”. Występował w lokalach: „Esplanada”, „Palais de Dance”, „Café Club”. Szczególną popularność zyskał na południu Polski. Sukces przyniosły mu również występy na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Do końca 1937 r. jego orkiestra grała w Krakowie w lokalu „Casanova”.

W styczniu 1938 r. wyjechał na tournée po Francji. W Paryżu nagrał płyty dla wytwórni „Columbia”. Powrócił do Polski, a po wybuchu II wojny światowej przedostał się na wschód. W Białymstoku zorganizował Państwową Orkiestrę Jazzową Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Orkiestra występowała na licznych koncertach radiowych i estradowych, zagrała w filmie „Cyrk”, stając się – trwającą aż do dziś – legendą jazzu w Związku Sowieckim. Po wybuchu wojny z Niemcami zespół Rosnera koncertował w szpitalach wojskowych, lazaretach itp. W 1943 r. dotarł do Frunze, gdzie organizowała się armia gen. W. Andersa. Większość muzyków wstąpiła wówczas do wojska, do orkiestr Warsa, Golda i Petersburskiego. Rosner pozostał w ZSRR; w 1945 r. reaktywował swój zespół. Mimo otaczającej go sławy, został w 1946 r. aresztowany pod zarzutem nielegalnego usiłowania przekroczenia granicy, kiedy wraz z żoną – Ruth Kamińską (córką aktorki Idy Kamińskiej) – starał się powrócić do Polski. 8 lat spędził w Magadanie, prowadząc obozową orkiestrę. Po śmierci Stalina powrócił do czynnej działalności muzycznej (1954 r.). Nie odzyskał jednak dawnej sławy. Z jego nową orkiestrą, która stała się zespołem estradowym, współpracowało wielu znanych artystów. Po latach starań, w 1972 r. wyemigrował z ZSRR.

W historii muzyki jazzowej zajął poczesne miejsce. Był drugim – po Lousie Armstrongu – trębaczem jazzowym świata; nazywano go „Królem swingu” i „Białym Armstrongiem”. Położył podwaliny muzyki jazzowej w Polsce. „Syrena Record”, jako jedyna w Polsce wytwórnia zdołała utrwalić brzmienie zespołu Ady Rosnera. Spośród kompozycji Rosnera największą popularność zdobył foxtrot „Parień, parieniok”, znany po wojnie w Polsce z tekstem Jerzego Ludwika Kerna pt. „Cicha woda”. Zmarł w Berlinie 8 sierpnia 1976 r.

Tomasz Lerski