sty 12 2019
Andrzej Zaucha
Oprac. Ewa Kałużna, fot. Marek Karewicz
Dziś skończyłby 70 lat. Czy cieszyłby się, że nie pojawił się nikt, obdarzony takim wyczuciem rytmu i jazzowym feelingiem, jak on?
„Najlepszy polski czarny głos” odszedł w wieku 42 lat…
ANDRZEJ ZAUCHA
(ur. 12 stycznia 1949, zm. 10 października 1991), wokalista R’n’B, jazzowy i popowy, saksofonista altowy, perkusista, a także aktor oraz artysta kabaretowy. Jego możliwości wokalne i różnorodność repertuaru budzą podziw, a warto pamiętać, że był muzycznym samoukiem. Grał na saksofonie i perkusji, jak jego ojciec – perkusista. Nikt w Polsce tak jak on nie śpiewał piosenek Raya Charlesa czy Barry’ego White’a. Osiągnął znaczącą pozycję na polskiej scenie muzycznej. Nazywano go „najlepszym czarnym głosem w Polsce”.
Oprócz wielkiego talentu, ze swingiem we krwi, był wspaniałym człowiekiem. Uwielbiany w środowisku, życzliwy, ciepły, skromny, zawsze uśmiechnięty, dowcipny, pożądany towarzysko.
W młodości trenował z powodzeniem kajakarstwo, wystąpił na mistrzostwach Polski, wygrywając je trzykrotnie. Był nawet typowany na olimpiadę. Świetnie też pływał i jeździł na nartach. Zwyciężyła miłość do muzyki.
Karierę zaczął w latach 60. od perkusji w amatorskim zespole Czarty. Później został solistą grupy Telstar.
W latach 1968-1971 był wokalistą jazzrockowego zespołu DŻAMBLE, z którym wystąpił m.in. na festiwalu Jazz nad Odrą w 1969.
Grupa powstała w 1966. Pierwszy skład zespołu tworzyli: Jan Kaleta (śpiew), Wiesław Wilczkiewicz (gitara), Jerzy Horwath (fortepian, organy), Tadeusz Gogosz (gitara basowa), Jan Budziaszek (perkusja), Edward Anioł (saksofon tenorowy) i Czesław Styczeń (puzon). Grupa była wówczas związana z Piwnicą pod Baranami. Wykonywała własne wersje standardów, jak „My Funny Valentine”, i jazzujące piosenki autorstwa Kalety. Wystąpiła na Zaduszkach Jazzowych i ponownie przerwała działalność w lutym 1967.
Dżamble reaktywowały się jesienią 1968 pod patronatem krakowskiego klubu jazzowego „Helikon”. Trzon grupy tworzyli dawni członkowie zespołu: J. Horwath, M. Pawlik, B. Radecki. Po epizodach z Jolantą Borusiewicz i Markiem Pawlikiem, tego ostatniego na początku 1969 zastąpił utalentowany samouk Andrzej Zaucha. Od tego momentu skład grupy się ustabilizował. Od marca 1969 do maja 1972 zespół był kwartetem, bez Wilczkiewicza.
Rok 1969 okazał się przełomowy dla zespołu. Muzycy wystąpili na kilku ważnych festiwalach muzycznych, m.in. na Studenckim Festiwalu Jazzowym Jazz nad Odrą we Wrocławiu (nagroda specjalna, nagroda indywidualna dla Zauchy), na IV Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie (1. nagroda dla Zauchy), na II Młodzieżowym Festiwalu Muzycznym w Rybniku i Chorzowie (1. nagroda dla zespołu, 2. i 3. nagroda dla Zauchy). Wzięli udział także w koncercie Popołudnie z młodością VII KFPP w Opolu i w XII Jazz Jamboree.
W czerwcu 1969 dokonali pierwszych nagrań dla Młodzieżowego Studia Rytm w Warszawie, a także dla Rozgłośni Polskiego Radia w Krakowie. Wzięli także udział w programie Telewizyjny Ekran Młodych. Kolejne ważne koncerty to występy w Sali Kongresowej przed The Marmalade, w Casino Jazz At Night w Sopocie i na Zaduszkach Jazzowych w Krakowie w 1970. Ponadto zespół koncertował na Węgrzech i w Czechosłowacji.
Muzycy Dżambli umiejętnie łączyli brzmienie jazzu z rockiem i rhythm and bluesem, stając się czołowym przedstawicielem tego nurtu w Polsce. Formacja współpracowała z takimi legendami jazzu, jak Tomasz Stańko, Zbigniew Seifert czy Michał Urbaniak, sięgali też po teksty znanych poetów, jak Leszek Aleksander Moczulski czy Jerzy Ficowski.
Jesienią 1970 zespół opuścił Benedykt Radecki, a jego miejsce zajął Jerzy Bezucha. W lutym 1971 ukazała się debiutancka płyta grupy „Wołanie o słońce nad światem”. Zyskała ona sobie natychmiast dużą popularność https://www.youtube.com/watch?v=IqRxfE1qYco
Na płytę złożyło się 9 kompozycji, nagranych w latach 1969-70. Muzycy:
Andrzej Zaucha – wokal
Jerzy Horwath – fortepian, organy
Marian Pawlik – gitara basowa, gitara
Jerzy Bezucha, Benedykt Radecki – perkusja
Gościnnie:
Michał Urbaniak – saksofon sopranowy, tenorowy, barytonowy, skrzypce elektryczne
Tomasz Stańko – trąbka
Marek Ałaszewski i Marek Pawlak – śpiew
Jerzy Bartz i Józef Gawrych – instrumenty perkusyjne
Janusz Muniak – saksofon sopranowy i tenorowy, flet
Zbigniew Seifert – saksofon altowy
Kwartet wokalny
Kwartet smyczkowy
Zespół wokalny Centralnego Zespołu Artystycznego ZHP w Warszawie.
Płyta była więc bogata brzmieniowo i instrumentalnie. Dojrzałe teksty utworów, oryginalność kompozycji i łatwo rozpoznawalny styl Zauchy stanowiły o wysokiej pozycji dzieła.
Andrzej Zaucha & Dżamble – „Rambling On My Mind” (1971)
https://www.youtube.com/watch?v=hWHGXdEGMGU
Andrzej Zaucha & Dżamble – „Wymyśliłem ciebie”
https://www.youtube.com/watch?v=_sVNSM8XDZw
W maju 1972 Dżamble rozpadły się po raz kolejny. Zaucha związał się z grupą Anawa, zaś inni muzycy rozpoczęli kariery solowe.
Zespół odrodził się ponownie po sześciu latach, z końcem 1978. Zausze, Pawlikowi i Radeckiemu towarzyszyli Wiesław Wilczkiewicz i Ryszard Styła (gitara), Stefan Sendecki (instrumenty klawiszowe) i Ryszard Kwaśniewski (saksofon, klarnet). Po jakimś czasie Pawlika zastąpił jego brat Andrzej Pawlik. W tym składzie grupa dawała koncerty i uczestniczyła w nagraniach własnych oraz innych wykonawców, jak Maryla Rodowicz czy zespół Maanam. Nigdy jednak nie odzyskała dawnej popularności, czego konsekwencją było ostateczne zakończenie działalności w 1981.
W 1972 Andrzej Zaucha związał się z zespołem ANAWA – został zaproszony przez Jana Kantego Pawluśkiewicza i zajął miejsce Marka Grechuty (po rozstaniu formacji z Grechutą, Ostaszewskim i Jackowskim). Wydał wspólnie z nimi jedyną płytę – „Anawa” (1973) https://www.youtube.com/watch?v=goM7CbQPA6A
Tym razem zespół postanowił nagrać album koncepcyjny na temat człowieczeństwa. Na płycie Jan Kanty Pawluśkiewicz dał wyraz swoim ówczesnym upodobaniom, mieszając poezję (głównie Leszka Aleksandra Moczulskiego) z awangardą i jazz-rockiem. Grupa była jednym z uczestników koncertu, towarzyszącego igrzyskom olimpijskim w Monachium, oraz atrakcją najważniejszych imprez kulturalnych środowiska akademickiego, m.in. uczestniczyła w Studenckiej Wiośnie Estradowej 1973 oraz w Intercopernicaliach. Grupa znalazła się na obrzeżach rodzimej rozrywki i grała ograniczoną liczbę koncertów, co było spowodowane decyzją Pawluśkiewicza. Kilka piosenek, jak „Nie przerywajcie zabawy”, często gościło na radiowej antenie –
Andrzej Zaucha & Anawa – „Nie przerywajcie zabawy” (1973) https://www.youtube.com/watch?v=m5JxkyhlH2A
Andrzej Zaucha & Anawa – „Tańcząc w powietrzu (Linoskoczek)” (1973) https://www.youtube.com/watch?v=Lf-FmKRpBls
Andrzej Zaucha & Anawa – „Abyś czuł” (1973) https://www.youtube.com/watch?v=EdODfS0XGNQ
W 1980 Andrzej Zaucha rozpoczął karierę solową.
Współpracował m.in. z jazzmanami – Jarosławem Śmietaną, Michałem Urbaniakiem i Janem „Ptaszynem” Wróblewskim, z zespołami jazzu tradycyjnego Beale Street Band, Playing Family – jako wokalista oraz Old Metropolitan Band – jako perkusista. Związany był także z zespołami rockowymi – Grupa Doctora Q, Kwadrat i Kasa Chorych –
Kasa Chorych i Andrzej Zaucha – „Blues o rannym wstawaniu”
https://www.youtube.com/watch?v=xPOy9Kv3wOQ
Po występie na Festiwalu w Opolu w 1988 stał się jedną z największych gwiazd polskiej muzyki rozrywkowej –
„Byłaś serca biciem” Opole 1988 https://www.youtube.com/watch?v=Dm8wqQCTC7U
„Blondynka” Opole 1988 https://www.youtube.com/watch?v=Y1GXCi8W0II
„Jeśli chodzi o estradę, to Andrzej wszystko potrafił. Był, można powiedzieć, showmanem w hollywoodzkim stylu. Poruszał się z łatwością w każdym gatunku muzycznym, frazował jak jazzman, a skalą głosu mógł wpędzić w kompleksy niejednego śpiewaka operowego” – wspominał Andrzej Sikorowski.
Marek Karewicz w swojej książce „Big Beat” pisał z kolei: „Moim zdaniem, a jest to dość powszechna opinia, był jednym z najlepszych polskich wokalistów jazzowych w historii. Wspaniale śpiewał, świetnie improwizował i do tego miał dobry czarny głos. Autentycznie czuł muzykę. Potrafił zagrać na wszystkim, co mu w ręce wpadło”.
Dokonał licznych nagrań płytowych, a także do filmów i seriali, m.in. „Przybysze z Matplanety” i „Gumisie”, oraz dla archiwum Polskiego Radia.
Wystąpił w epizodycznych rolach w filmach „Miłość z listy przebojów” (reż. Marek Nowicki), „Misja specjalna” (reż. Janusz Rzeszewski) i „Trzy dni bez wyroku” (reż. Wojciech Wójcik). Zagrał w bufet-operze „Kur zapiał” (muz. Jan Kanty Pawluśkiewicz, libretto Wiesław Dymny), śpiewogrze „Pozłacany warkocz” (muz. Katarzyna Gaertner, libr. T. Kijonka) i w musicalu „Pan Twardowski” (muz. Janusz Grzywacz, libr. Krzysztof Jasiński).
Dyskografia Andrzeja Zauchy:
„Wołanie o słońce nad światem” (1971) – z zespołem Dżamble
„Anawa” (1973) – z zespołem Anawa
„Wszystkie stworzenia duże i małe” (1983)
Pierwszy album Andrzeja Zauchy, nagrany z udziałem zespołu Grupa Doctora Q i zaproszonymi gośćmi, wydany w 1983 przez Polskie Nagrania „Muza”.
Lista utworów: „Spocznij Kapturku, zaraz cię zjem – czyli marzenia głodnego wilka”, „Świat przyrody ma swe prawa”, „Żywej mowy dźwięk”, „Miauczy, kwiczy”, „Who Is Who, czyli kto jest kto”, „Z naturą trzeba się zżyć”, „Wszystkie stworzenia duże i małe”, „Tak się czuję”, „Izba przyjęć Doktora Q”, „Za to mi płacą”.
Muzycy:
Grupa Doctora Q:
Winicjusz Chróst – gitara
Marek Stefankiewicz – instrumenty klawiszowe
Arkadiusz Żak – gitara basowa
Adam Lewandowski – perkusja
Gościnnie:
Wojciech Karolak – fender piano, minimoog, clavinet
Henryk Miśkiewicz – saksofon altowy
Józef Skrzek – polymoog, minimoog, clavinet
Ewa Bem – śpiew
„Wszystkie stworzenia duże i małe” – Andrzej Zaucha i Ewa Bem https://www.youtube.com/watch?v=Bb6KdxBCW0I
„Stare, nowe, najnowsze” (1987) https://www.youtube.com/watch?v=0r7-GfX1VoY
Drugi album Andrzeja Zauchym z utworami nagranymi w latach 1980-1987. Wydany w 1987 przez Wifon.
Lista utworów: „Bezsenność we dwoje”, „Myśmy byli sobie pisani”, „C’est La Vie – Paryż z pocztówki”, „W złotych kroplach deszczu”, „Nie uciekaj mi”, „Jak na lotni”, „Baw się lalkami”, „Póki masz nadzieję”, „Wilczy bilet”.
„Andrzej Zaucha” (1989)
Trzeci album Andrzeja Zauchy, nagrany z zespołem Big Band pod kierownictwem Wiesława Pieregorólki w dniach 24 marca-13 maja 1987 w Radiu Szczecin, i wydany w 1989 przez Polskie Nagrania „Muza”.
Lista utworów: „Variations on the 'Eye’ Rhyme”, „Love Shining Through”, „Butterfly of Love II”, „Beware of the Music Man”, „Tumbleweed”, „I Run for My Life”, „The Second Time Around”, „C’est La Vie – Just a Pipe Dream”
Muzycy:
Henryk Miśkiewicz, Janusz Muniak, Tomasz Szukalski, Waldemar Kurpiński, Pawef Dalach, Wiesław Wysocki – saksofon
Henryk Majewski, Robert Majewski, Mieczysław Pawelec, Wacław Smoliński, Janusz Kania – trąbka
Wojciech Karolak – pianino
Mariusz Bogdanowicz – kontrabas
Ryszard Sygitowicz – gitara akustyczna
Dariusz Macioch, Waldemar Wachała, Andrzej Życzyński – puzon
Jerzy Wysocki – gitara
Adam Buczek, Mirosław Żyta – perkusja
Wiesław Pieregorólka – syntezatory, kierownictwo muzyczne
„Ostatnia płyta” (1992)
„Ostatnia płyta”, oprócz znanych utworów z wielu składanek (m.in.”Myśmy byli sobie pisani”, „Siódmy rok”, „Byłaś serca biciem”), zawiera też mało znane, a świetne przecież utwory, jak „Piosenka z klawesynem” czy „Rocznicowa piosenka dla Elżbiety i smoka”. Na albumie słyszymy Jerzego Dobrzyńskiego na instrumentach klawiszowych, saksofonie i w chórkach, jest on też autorem aranżacji.
5-płytowy boxset „C’est La Vie” (2004)
Unikalny pięciopłytowy BOX, wydany przez Universal Music Polska. Zawiera wszystkie największe przeboje Andrzeja Zauchy, zarówno z okresu współpracy z zespołem Dżamble, jak i kariery solowej. To wydawnictwo jest prawdziwą perłą dla zwolenników polskiej muzyki rozrywkowej i jazzowej https://www.empik.com/c-est-la-vie-zaucha-andrzej,32339,muz…
Najpopularniejsze piosenki Andrzeja Zauchy to m.in.:
„Bezsenność we dwoje” 1980 https://www.youtube.com/watch?v=feTuC6eT68A
„C’est la vie – Paryż z pocztówki” 1985 https://www.youtube.com/watch?v=o8x64wd-EU4
Łucja Prus i Andrzej Zaucha – „Umówmy się na stare lata” Opole 1985 https://www.youtube.com/watch?v=KoSWiVCwMeE
„Dzień dobry, Mr Blues” Opole 1985 https://www.youtube.com/watch?v=L86kCJ_D844
Andrzej Zaucha & Hanna Banaszak – „Chwile” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=Tf9hXcUetQo
„New York New York” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=jWc3SGsZS5c
„Baw się lalkami” Opole 1986 https://www.youtube.com/watch?v=0epYMz6gYxc
„Myśmy byli sobie pisani” Opole 1986 https://www.youtube.com/watch?v=8NzP4Knh8Rw
„Bądź moim natchnieniem” 1987 https://www.youtube.com/watch?v=RdJwJ238jDM
„How High The Moon” 1987 https://www.youtube.com/watch?v=_rw5qeiCvjo
„Czarny Alibaba” Opole 1987 https://www.youtube.com/watch?v=9HxGHdORHd8
Andrzej Zaucha & Alibabki – „Wakacje z blondynką” 1988 https://www.youtube.com/watch?v=SQG5KzdMrAQ
„Byłaś serca biciem” 1989 https://www.youtube.com/watch?v=zwSb21i2rVA
Opole 1988 https://www.youtube.com/watch?v=3hgBGXMte7I
„Siódmy rok” Opole 1989 https://www.youtube.com/watch?v=V1ZVWE9xuUU
Opole 1988 https://www.youtube.com/watch?v=eOoYW4QsGNQ
Andrzej Zaucha & Ryszard Rynkowski – „Ach, te baby” Opole 1990 https://www.youtube.com/watch?v=8Z8WqjUsDDE
„Georgia on My Mind” 1991 https://www.youtube.com/watch?v=kXvF3NM5it0
„Every Day I Have the Blues” 1991 Andrzej Zaucha & Jarosław Śmietana All Stars https://www.youtube.com/watch?v=r3CTzIaAcmQ
Andrzej Zaucha zginął tragicznie – został śmiertelnie postrzelony przez zazdrosnego męża aktorki Zuzanny Leśniak, francuskiego reżysera Yvesa Goulaisa. Miał zaledwie 42 lata…
R.I.P. [*]
„Andrzej Zaucha i jego żona Ela byli nierozłączni. Poznali się w młodzieżowej dyskotece „Szopa” w Krakowie. Ona miała 16 lat, on 17. Od tego momentu wiedzieli, że będą już zawsze razem. – Oboje byli samotni, oboje mieli podobne dzieciństwo i to ich wiązało – podkreślają znajomi. Ich uczucia były gorące, pełne emocji. – Pasowali do siebie jak dwie połówki jabłka – wspominał przyjaciel Andrzeja Zauchy, gitarzysta jazzowy Jarosław Śmietana.
W latach 80. w Krakowie wiedli prawdziwie artystyczne życie.
Andrzej Zaucha występował w teatrze, grywał „Pod Jaszczurami”. Całe noce spędzali na prywatkach, koncertach, występach.
Mimo, że to on był gwiazdą, to Ela decydowała o wszystkim. – Mówiła z kim i jak ma grać. Muzycy z zespołu Andrzeja byli oburzeni, ale tak było. On z każdą sprawą przychodził do żony – mówią przyjaciele.
Sielanka skończyła się, gdy pojawiły się poważne kłopoty ze zdrowiem Eli. Pod koniec sierpnia 1989 doznała ona groźnego udaru, zlokalizowanego przy pniu mózgu. 31 sierpnia zmarła.
– Andrzej był załamany śmiercią żony. Nie chciał żyć. Wszystko, co potem nastąpiło, zmierzało do tego, by dołączył do Eli – mówią przyjaciele.
Zaucha potrzebował wsparcia. – Ale nie tylko takiego koleżeńskiego, kieliszkowo-alkoholowego – podkreśla znajomy Zauchy, poeta i piosenkarz Andrzej Sikorowski.
I to wsparcie znalazło się. Zaucha poznał dużo od siebie młodszą aktorkę Zuzannę Leśniak (ona 27, on 42). – Zuzanna była zafascynowana Andrzejem. Grali w tym samym spektaklu, potem zaczęli się niewinnie spotykać – mówił Jarek Śmietana.
Było jednak pewne „ale” – Zuzanna Leśniak miała męża. Starszy od niej, francuski reżyser Ives Goulais, był o żonę chorobliwie zazdrosny. – Andrzej wyczuwał zagrożenie z jego strony – podkreślają przyjaciele Zauchy.
Na pewno jednak nie podejrzewał, że zazdrość Ivesa doprowadzi aż do takiej tragedii.
10 października 1991 Andrzej Zaucha i Zuzanna Leśniak po próbie wyszli z Teatru STU w Krakowie. Przed wejściem czekał na nich Ives. Padło dziewięć strzałów. Andrzej zginął na miejscu, Zuzanna zmarła w szpitalu. Zazdrosny mąż dostał za to 16 lat więzienia. Został zwolniony z więzienia na 10 miesięcy przed końcem kary”
http://www.tvn24.pl/…/milosc-i-smierc-andrzeja-zauchy,52963…
Polecam filmy dokumentalne:
„Andrzej Zaucha – Portret artysty” https://www.youtube.com/watch?v=-hFL-SZV-DQ
„Miłość i śmierć Andrzeja Zauchy” cz. 1 https://www.youtube.com/watch?v=v551Cplzgas
cz. 2 https://www.youtube.com/watch?v=pUNW7oKQvis