maj 30 2021

Benny Goodman

Benny Goodman, „Ol’ Pappy”, z wokalem Mildred Bailey

Oprac. Ewa Kałużna. Fot. Charles Rene Perez, Wikipedia, Pinterest, Philip Quarles, Fred Palubmo, World Press, last.fm

---

SING, SING, SING with a SWING…

BENNY GOODMAN (właśc. Benjamin David „Benny” Goodman; ur. 30 maja 1909, zm. 13 czerwca 1986),

Król Swingu, amerykański muzyk jazzowy pochodzenia żydowskiego, klarnecista-wirtuoz, jeden z najbardziej nowatorskich muzyków ery swingu. Wprowadził w USA jazz do filharmonii, równe 20 lat przed pierwszym takim koncertem w Polsce.

W przypadku Benny’ego Goodmana, niemal wszystko było „pierwsze w dziejach” – pierwszy koncert jazzowy w filharmonii, pierwsze nagranie takiego koncertu na album, pierwszy gitarzysta elektryczny w formacji jazzowej, pierwszy zintegrowany rasowo big band jazzowy, pierwszy koncert radiowy z muzyką swingową na żywo, pierwszy występ amerykańskiego big bandu jazzowego w ZSRR.

Benny Goodman osiągnął sukces w dziedzinie jazzu, podobny do tego, jaki Elvis Presley w rock and rollu. Obaj spopularyzowali „czarną” muzykę wśród białej, mainstreamowej publiczności. Stąd też, Goodmana określa się mianem „Elvisa Presleya jazzu”.

Benny Goodman nie miał łatwego charakteru. Muzycy, którzy z nim współpracowali, określali go jako „bardzo wymagającego i aroganckiego”. Posiadał niezwykłej mocy spojrzenie, zwane „promieniowaniem”, którym obrzucał muzyków, nie spełniających jego wymagań.

Słynne było także jego skąpstwo – pomimo sławy i bogactwa, Benny liczył się z każdym groszem. Wynikało to z biedy, jakiej doświadczył w dzieciństwie i młodości.

TRUDNE DZIECIŃSTWO. POCZĄTKI MUZYCZNE

---

Benjamin David Goodman urodził się w Chicago, jako dziewiąte z dwanaściorga dzieci ubogich żydowskich emigrantów z Imperium Rosyjskiego – Davida Goodmana, krawca z Warszawy (wówczas pod zaborem rosyjskim), i Dory Grisinski, pochodzącej z Kowna.

Benny wychowywał się w zatłoczonej, biednej i brudnej dzielnicy slumsów, w pobliżu stacji kolejowych i fabryk, gdzie mieszkali imigranci niemieccy, irlandzcy, włoscy, polscy, skandynawscy i żydowscy.

Pieniądze były stałym problemem, więc w niedziele ojciec zabierał dzieci na bezpłatne koncerty w Douglas Park. Tam Benny po raz pierwszy doświadczył profesjonalnych występów na żywo.

Aby wpoić swoim dzieciom pewne umiejętności i szacunek dla muzyki, w 1919 ojciec zapisał 10-letniego Benny’ego i dwóch jego braci na charytatywne lekcje muzyki, w synagodze Kehelaha Jacoba.

Następnie, Benny, jako wyjątkowo uzdolnione dziecko, otrzymał dwa lata darmowej nauki u klasycznie wykształconego klarnecisty i członka orkiestry Chicago Symphony, Franza Schoeppa.

W kolejnym roku, Benny dołączył do chłopięcego zespołu muzycznego, w klubie Hull House, gdzie otrzymał lekcje u opiekuna zespołu, Jamesa Sylwestra.

Dołączając do tego zespołu, Benny miał prawo spędzić dwa tygodnie na letnim obozie w pobliżu Chicago. To był jedyny raz, kiedy mały Benny mógł uciec od ponurej rzeczywistoci dzielnicy slumsów, w której wychowywał się.

MŁODY WIRTUOZ

---

Już jako nastolatek, Benny stał się wirtuozem. Grał zawodowo w różnych zespołach, by pomóc rodzinie finansowo.
Na jego styl gry duży wpływ wywarli nowojorscy klarneciści, którzy w Chicago grali jazz nowoorleański – Johnny Dodds, Leon Roppolo czy Jimmy Noone.
W wieku 12 lat, Benny zadebiutował na scenie Central Park Theater, w zachodnim Chicago.

W 1922 uczęszczał do Harrison Technical High School w Chicago.

W wieku 13 lat, został członkiem związku zawodowego muzyków. Pracował zarobkowo w zespole Biksa Beiderbecke’a. Występowali na łodziach wycieczkowych, nad jeziorem Michigan. W 1923 grali w lokalnej sali tanecznej, Guyon’s Paradise.

W 1926, gdy Benny miał 17 lat, jego ojciec zginął w wypadku – został zabity przez przejeżdżający samochód, podczas wysiadania z tramwaju. Śmierć ojca, Benny określił, jako „najsmutniejszą rzecz, jaka kiedykolwiek wydarzyła się w ich rodzinie”. Sytuacja finansowa rodziny Goodmanów pogorszyła się wówczas jeszcze bardziej.

PIERWSZE NAGRANIA

W 1928, 18-letni Benny dołączył do jednego z najlepszych chicagowskich zespołów jazzowych – The Ben Pollack Orchestra, i dokonał z nim pierwszych nagrań:

Ben Pollack and His Park Central Orchestra feat. Benny Goodman (w składzie m.in. Jimmy McPartland, Ray Bauduc, „Icky” Morgan, 19-letni Benny Goodman, jego brat Harry Goodman, oraz Jack Teagarden, grający na puzonie i wibrafonie oraz śpiewajacy w „parodiującym” stylu) –

---

„California Echoes” / „My Kind of Love” / „Song of the Island”, Live 1929

21 marca 1928 Goodman wziął udział w znakomitej sesji nagraniowej zespołu All Star Orchestra, pod dyrekcją Nathaniela Shilkreta, dla wytworni Victor, u boku samych gwiazd – Glenna Millera, Tommy’ego Dorseya, Fatsa Wallera i Joe’go Venuti:

All Star Orchestra (Nat Shilkret, Glenn Miller, Benny Goodman, Fats Waller) – „I’m More than Satisfied” Audio 1928

BENNY GOODMAN and HIS BOYS ORCHESTRA

Wkrótce, Benny Goodman nagrywał już pod własnym nazwiskiem, z zespołem o nazwie Benny Goodman and His Boys, z udziałem m.in. Glenna Millera i Jimmy’ego McPartlanda, którzy mieli już niedługo stać się gwiazdami:
Benny Goodman and His Boys – „Wolverine Blues” Audio 1928

W 1928 Goodman i Glenn Miller napisali razem utwór „Room 1411”, który został wydany przez Brunswick Records:
Benny Goodman and His Boys – „Room 1411”, Audio 1928

NOWY JORK

Pod koniec lat 20., Goodman przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie przez pewien czas pracował jako muzyk sesyjny, szybko zdobywając znakomitą renomę. Nagrywał dla radia, dla musicali na Broadwayu, oraz w studiach muzycznych.

Oprócz klarnetu, czasami grał na saksofonie altowym lub barytonowym.

Występował ze znanymi amerykańskimi zespołami Reda Nicholsa, Bena Selvina, Teda Lewisa i Ishama Jonesa.
Po raz pierwszy, Goodman dotarł do list przebojów, kiedy nagrał utwór „He’s Not Worth Your Tears”, z wokalem Harolda „Scrappy’ego” Lamberta:
Benny Goodman and His Orchestra – „He’s Not Worth Your Tears” Audio 1933

COLUMBIA RECORDS. PIERWSZE HITY
Po podpisaniu kontraktu z Columbią w 1934, Goodman nagrał dziesięć hitów, m.in.:
„Ain’t-Cha Glad?”

„I Ain’t Lazy, I’m Just Dreamin’ „, oba z wokalem Jacka Teagardena

„Ol’ Pappy”, z wokalem Mildred Bailey

„Riffin’ the Scotch”, z wokalem, 19-letniej wówczas, Billie Holiday

W trakcie 4-miesięcznej rezydencji w Billy Rose Music Hall, jego orkiestra nagrała w 1934 utwór „Moonglow”, który natychmiast stał się numerem jeden:
„Moonglow” 1934

Za nim poszły inne przeboje, m.in.
„Take My Word” 1934

„Bugle Call Rag” 1936

FLETCHER HENDERSON

Na początku 1935, radio NBC zatrudniło Goodmana do popularnego programu „Let’s Dance”.
John Hammond poprosił znanego pianistę i aranżera, Fletchera Hendersona, by napisał kilka aranżacji dla orkiestry Goodmana, na potrzeby tego programu.
Wcześniej, na przełomie lat 20. i 30., wiele hitów Goodmana było grane przez zespół Hendersona. Sam Goodman publicznie zawsze okazywał swoją wdzięczność Hendersonowi.
Orkiestra Goodmana była jednym z trzech zespołów, które wystąpiły wówczas w programie „Let’s Dance”. Zagrali aranżacje Hendersona do dwóch utworów, autorstwa Spuda Murphy’ego – „Get Happy” i „Limehouse Blues”.

Piosenkarka Helen Ward wspominała, że Henderson był zachwycony, słysząc, jak Goodman Orchestra realizuje dzieła z jego aranżacjami w tak nienaganny sposób.

W programie „Let’s Dance” w NBC Radio zespół Goodmana pracował przez pół roku, do maja 1935, kiedy strajk pracowników firmy Nabisco, sponsora programu, zmusił stację do zamknięcia audycji.

W 1939 Henderson był zmuszony pilnie rozwiązać swój zespół, ze względu na ogromne długi. Ten moment wykorzystał Goodman – zatrudnił członków zespołu Hendersona do swojej orkiestry. Henderson również dołączył wówczas do Goodmana, najpierw jako pianista, a następnie na pełny etat, jako aranżer orkiestrowy.

Najbardziej znane aranżacje Hendersona dla Goodmana znalazły się na albumach „Sing, Sing, Sing”, „The Harry James Years, Vol. 1”, „Benny Goodman – The Best of the Big Bands 1933-1946”, oraz „Benny Goodman Sextet feat. Charlie Christian – Genius of the Electric Guitar 1939-1941”.

Fletcher Henderson współpracował z Goodmanem niemal do swojej śmierci.
Zmarł w 1952, w wieku 55 lat. Był częściowo sparaliżowany po udarze, który w 1950 zakończył jego karierę pianisty. Goodman i John Hammond organizowali transmisje radiowe i nagrania, by pomóc Hendersonowi, gdy był chory.

POCZĄTEK ERY SWINGU. PALOMAR BALLROOM 1935.

WIELKA SŁAWA w JEDNĄ NOC

Narodową sławę przyniósł Goodmanowi występ 21 sierpnia 1935, w Palomar Ballroom w Los Angeles.

Benny z zespołem rozpoczęli tym występem 3-tygodniową rezydencję w Palomar. Koncert, mocno reklamowany i transmitowany na żywo w radiu, uczynił zespół Goodmana sławnym w przeciągu jednej nocy. Zagrali wówczas aranżacje Fletchera Hendersona i Spuda Murphy’ego.

Tamtej nocy, w Kalifornii po raz pierwszy witał Goodmana rozentuzjazmowany tłum słuchaczy, który wybuchał okrzykami i oklaskami. Wiadomości informowały o ekscytującej muzyce i spontanicznych tańcach publiczności:

Benny Goodman Orchestra – Live @ Palomar Ballroom, Los Angeles, August 21st, 1935, Audio

Niektórzy krytycy podają tę datę jako początek ery swingu.
Według Donalda Clarke’a, „z perspektywy czasu widać, że era swingu długo czekała na swoje nadejście, i dopiero Goodman z jego zespołem rozpoczęli ją na dobre”.
W Europie, odbiór amerykańskiego swingu nie był entuzjastyczny.

Brytyjski pisarz, J.C. Squire, złożył skargę do radia BBC, żądając zaprzestania odtwarzania muzyki Goodmana, którą nazwał „okropną serią odgłosów dżungli, które nie obchodzą nikogo”.
Niemiecka partia nazistowska zakazała jazzu w radiu, twierdząc, że był on „częścią żydowskiego spisku, mającego na celu zniszczenie europejskiej kultury”.
Faszystowski rząd Włoch zakazał nadawania jakiejkolwiek muzyki, skomponowanej lub granej przez Żydów, gdyż, jak twierdzono, zagrażała ona „kwiatowi białej rasy – młodzieży”.
Tymczasem, w USA swing rozkwitał, głównie dzięki muzyce Goodmana.

W listopadzie 1935, Goodman przyjął zaproszenie od klubu Joseph Urban Room w hotelu Congress Hotel w Chicago. Jego rezydencja tam przedłużyła się do sześciu miesięcy, a popularność umocniły ogólnokrajowe audycje radiowe w stacjach NBC.

W Chicago zespół nagrał znane fokstroty:
„If I Could Be with You” 1936

https://www.youtube.com/embed/7XkkQGQFOQA

„Stompin’ at the Savoy” 1936

„Goody-Goody” (Helen Ward on vocal) 1936

BIG BAND ZINTEGROWANY RASOWO

Goodman przyczynił się do znaczącego kroku w integracji rasowej w Ameryce.
We wczesnych latach 30., biali i czarni muzycy nie mogli wspólnie występować, zarówno w małych klubach, jak i na większych koncertach. W stanach na południu USA segregacja rasowa była wymuszona dyskryminującym kodeksem prawnym.

Goodman zerwał z tradycją dyskryminacji, zatrudniając do swojego zespołu czarnoskórego pianistę, Teddy’ego Wilsona, oraz perkusistę pochodzenia polskiego, Gene’a Krupę.
Był to prawdopodobnie pierwszy, zintegrowany rasowo big band, występujący przed białą, mainstreamową publicznością w Stanach.

Zespół Goodmana zagrał trzy koncerty w Congress Hotel w Chicago, pod wspólną nazwą Rhythm Club. Były one wyprodukowane przez chicagowską społeczność oraz miłośniczkę jazzu, Helen Oakley.
Goodman wystąpił tam z muzykami z zespołu Fletchera Hendersona, i zaprosił do tego występu Teddy’ego Wilsona i Gene’a Krupę. Kombinacja taka została bardzo dobrze przyjęta. Wilson i Krupa pozostali w zespole Goodmana na stałe.

BENNY GOODMAN QUARTET with WILSON, HAMPTON, KRUPA

W 1936 zespół powiększył się o kolejnego czarnoskórego muzyka – wibrafonistę Lionela Hamptona. W ten sposób powstał legendarny zintegrowany kwartet Goodmana:
Benny Goodman Quartet – „I Got a Heartful of Music”, Live 1937
Benny Goodman – clarinet
Teddy Wilson – piano
Lionel Hampton – vibraphone
Gene Krupa – drums

HOLLYWOOD. THE KING of SWING

Goodman i jego ekipa opuścili Chicago w maju 1936, by spędzić lato w Hollywood, na kręceniu zdjęć do ich pierwszego filmu – „The Big Broadcast of 1937”:
Benny Goodman Orchestra – „Bugle Call Rag”, Film Scene from „The Big Broadcast of 1937”

Tam też nagrali swoje występy na potrzeby kolejnego filmu – „Hollywood Hotel” z 1937.
W tym czasie, Goodmanowi został nadany przez media tytuł The King of Swing.
„SING, SING, SING (with a SWING)” 1937
To właśnie w zespole Goodmana, Gene Krupa zyskał miano gwiazdy o randze narodowej.
Jego przerywniki perkusyjne na tom tomach w wielkim hicie „Sing, Sing, Sing”, były pierwszymi w historii, przedłużonymi solówkami perkusyjnymi, które zostały uwiecznione na płycie oraz w filmie.
Muzykę i tekst do utworu „Sing, Sing, Sing (with a Swing)” stworzył Louis Prima, który także jako pierwszy nagarał ten utwór dla Brunswick Records, z The New Orleans Gang, na singlu, wydanym 28 lutego 1936

Przebój ten jednak najbardziej identyfikowany jest z big bandami ery swingu, w szczególności, z zespołami Fletchera Hendersona i Benny’ego Goodmana.
Utwór „Sing, Sing, Sing (with a Swing)” został po raz pierwszy nagrany przez Benny Goodman Orchestra, 6 lipca 1937, w Hollywood, na potrzeby filmu „Hollywood Hotel”, w składzie:
Benny Goodman – clarinet, leader
Chris Griffin, Ziggy Elman, Harry James – trumpet
Red Ballard, Murray McEachern – trombone
Hymie Schertzer, George Koenig – alto sax
Art Rollini, Vido Musso – tenor sax
Jess Stacy – piano
Allan Reuss – guitar
Harry Goodman – bass
Gene Krupa – drums.

W 1938 utwór został wydany na singlu przez Victor Records, na dwóch stronach płyty, co było absolutnym ewenementem.
W przeciwieństwie do większości big-bandowych aranżacji tamtej epoki, których długość była ograniczona do 3 minut, by można było je nagrać na jednej stronie standardowej płyty, wersja, którą nagrał zespół Goodmana, była dziełem rozszerzonym. Nagranie z 1937 trwało 8 minut i 43 sekundy, i dlatego zajęło obie strony singla:
Benny Goodman Orchestra – „Sing, Sing, Sing”, Full Single Version 1938

Było to wykonanie krótsze niż słynne koncertowe w Carnegie Hall w 1938, które w całości trwało 12 min. 20 sek.:
Benny Goodman Orchestra – „Sing, Sing, Sing” from „The Famous 1938 Carnegie Hall Jazz Concert”, Audio

Nagranie z Carnegie Hall zostało w 1982 wprowadzone do Grammy Hall of Fame.

JAZZ W FILHARMONII po RAZ PIERWSZY.

THE FAMOUS 1938 CARNEGIE HALL JAZZ CONCERT

Pod koniec 1937 promotor Goodmana, Wynn Nathanson, zasugerował, że Benny i jego zespół powinni zagrać w Carnegie Hall w Nowym Jorku. Gdyby taki koncert miał odbyć się, Goodman byłby pierwszym liderem zespołu jazzowego, który wystąpiłby w Carnegie Hall.

Pomimo wielu obaw Benny’ego, wieczorem 16 stycznia 1938 grupa Goodmana, jako pierwszy zespół jazzowy na świecie, dała koncert w Carnegie Hall, uznany za jeden z najważniejszych w historii jazzu.
Po latach trudu muzyków jazzowych z całych Stanów, jazz został ostatecznie zaakceptowany przez publiczność mainstreamową.
Koncert rozpoczął się od współczesnych numerów – „Don’t Be that Way”

„Sometimes I’m Happy”

oraz „One O’Clock Jump”

Następnie wrócili do historii jazzu, utworem dixielandowym „Sensation Rag” Edwina Edwardsa, pierwotnie nagranym przez Original Dixieland Jazz Band w 1918

Oba fragmenty koncertu zostały przyjęte przez publiczność uprzejmie, ale chłodno.
Po kolejnych pięciu utworach, odbyło się jam session na motywach „Honeysuckle Rose” Thomasa Fatsa Wallera.
Tutaj niespodzianką było, że Goodman nagle zlecił wykonanie solo na gitarze Freddie’emu Greenowi, z dodatkowego składu sekcji rytmicznej, który nigdy wcześniej nie był solistą, ale słynął jako świetny swingowy gitarzysta rytmiczny.
Freddie wykonał porywającą rundę improwizacji, i koncert znacznie ożywił się:
Jam Session – Freeddie Green guitar solo

Zespół i kwartet Goodmana przejęli scenę. Wykonali numery, które przyniosły im sławę:
„Body and Soul”

„Avalon”

„The Man I Love”

„I Got Rhythm”

oraz „Blue Skies”

Głos Marthy Tilton w tradycyjnej szkockiej pieśni „Loch Lomond” wywołał owację i pięciokrotne podnoszenie kurtyny

Zmusiło to Goodmana do wygłoszenia swojej jedynej tej nocy mowy, w której stwierdził on, że nie przygotowali bisu dla Marthy, ale wróci ona wkrótce z innym numerem.
Zanim zespół doszedł do kulminacyjnego „Sing, Sing, Sing (with a Swing)”, sukces był już zapewniony.
W „Sing, Sing, Sing” zagrali saksofonista tenorowy Babe Russin, trębacz Harry James, oraz Goodman, wspierany przez perkusistę Gene’a Krupę. Kiedy Goodman skończył swoje solo, niespodziewanie oddał prowadzenie pianiście, Jessowi Stacy.

David Rickert napisał później: „Przyzwyczajony do grania melodii rytmicznych w tle, Jess Stacy nie był przygotowany na grę w centrum uwagi. Ale to, co wyszło spod jego palców, było wdzięcznym, impresjonistycznym cudem, z klasycznymi zawijasami, przetworzonymi na swing. To była najlepsza rzecz, jaką Stacy kiedykolwiek wykonał. I to ironia losu, że tak wielowarstwowe, dopracowane wykonanie, pojawiło się dopiero pod koniec chaotycznej, bombastycznej melodii”:
„Sing, Sing, Sing (with a Swing)”

„Sing, Sing, Sing (with a Swing)” – Jess Stacy Piano Solo

Jako dwa bisy wykonali „If Dreams Come True”

i „Big John’s Special”

PIERWSZY KONCERTOWY ALBUM JAZZOWY w DZIEJACH

Z tego koncertu zostały dokonane nagrania na żywo, jednak sprzęt zastosowany tego dnia nie był dobrej jakości. Musiały one więc zostać poprawione w studiu.
Dzieje tych nagrań były dość burzliwe. Jedno z nich zostało wyprodukowane przez Alberta Marksa, jako specjalny prezent dla jego żony, Helen Ward. Drugi zestaw wykonano dla Goodmana, w studio nagrań Raymonda Scotta.

Szwagierka Goodmana znalazła przypadkowo te nagrania w mieszkaniu Benny’ego dopiero w 1950. Goodman zaniósł odkryte wówczas nagrania do Columbii, która wydała je w 1950, jako „The Famous 1938 Carnegie Hall Jazz Concert”.

Dwupłytowy album, jeden z pierwszych podwójnych albumów jazzowych, i w ogóle pierwszych na żywo, również jako pierwszy sprzedał się w ponad milionie egzemplarzy.
Reedycje, oparte na masterach, ukazały się w 1998, 2002 i 2006.
Podczas koncertu, skład tworzyli muzycy z The Benny Goodman Orchestra i Benny Goodman Quartet:
Benny Goodman – clarinet, vocal, leader
Chris Griffin, Ziggy Elman, Harry James – trumpet
Red Ballard, Vernon Brown – trombone
George Koenig, Art Rollini, Babe Russin, Hymie Schertzer – reeds
Jess Stacy – piano
Teddy Wilson – piano (Benny Goodman Trio and Quartet)
Lionel Hampton – vibraphone (Benny Goodman Quartet)
Allan Reuss – guitar
Harry Goodman – bass
Gene Krupa – drums
Martha Tilton – vocal
Additional performers:
Harry Carney – baritone sax
Johnny Hodges – soprano sax, alto sax
Lester Young – tenor sax
Buck Clayton, Cootie Williams – trumpet
Bobby Hackett – cornet
Count Basie – piano
Freddie Green – guitar
Walter Page – bass
„The Famous 1938 Carnegie Hall Jazz Concert” Full Album 1938 (wyd. 1950)

CHARLIE CHRISTIAN – PIERWSZA JAZZOWA GITARA ELEKTRYCZNA w DZIEJACH

Pianistka i aranżerka, Mary Lou Williams, zasugerowała producentowi, Johnowi Hammondowi, że widziałaby czarnego gitarzystę elektrycznego, Charlie’ego Christiana, w zespole Goodmana.
Hammond widział Christiana w Oklahoma City w 1939. Polecił go Goodmanowi, ale Benny nie interesował się gitarą elektryczną. Był także zniechęcony krzykliwym sposobem ubierania się Charlie’ego.
Historia z Charlie’em Christianem w zespole Goodmana była dość ciekawa. 16 sierpnia 1939, za namową Hammonda, ​​Charlie zasiadł niezapowiedziany z grupą Goodmana, podczas występu na żywo w restauracji Victor Hugo w Los Angeles.

Niezadowolony z sytuacji zaskoczenia, Goodman postanowił zagrać utwór „Rose Room” – melodię, co do której przypuszczał, że Christian nie będzie znał. Jednak Charles wychował się na tej melodii. Dynamicznie wystartował ze swoją solówką, i okazała się ona pierwszą z jego dwudziestu solówek gitarowych tego wieczoru. Wszystkie były inne niż wszystko, co Goodman słyszał wcześniej.
Ta wersja „Rose Room” trwała czterdzieści minut, a pod koniec – Charlie Christian był już członkiem zespołu Goodmana.

Występ Charlie’ego zrobił ogromne wrażenie na wszystkich:
Benny Goodman Sextet with Charlie Christian – „Rose Room”, Audio 1939
Benny Goodman – clarinet
Lionel Hampton – vibraphone
Fletcher Henderson – piano
Charlie Christian – electric guitar
Arthur Bernstein – bass
Nick Fatool – drums

Charlie Christian był członkiem Benny Goodman Sextet od sierpnia 1939 do 1941, i przez te lata zmienił gitarę elektryczną w popularny instrument jazzowy. Był twórcą i głównym architektem współczesnego gitarowego jazzu, pierwszym solistą, grającym jazz na gitarze elektrycznej. Swoją grą wpłynął na licznych muzyków, aż po czasy Jimiego Hendriksa i Erica Claptona:
Benny Goodman Sextet feat. Charlie Christian – „Memories of You”, Audio 1940
Benny Goodman – clarinet, leader
Lionel Hampton – vibraphone
Fletcher Henderson – piano
Charlie Christian – electric guitar
Arthur Bernstein – bass
Nick Fatool – drums

Niestety, Charlie Chrsitian zmarł 2 marca 1942, w wieku zaledwie 25 lat. Chorował na gruźlicę i zaniedbał swój stan zdrowia.

KRYZYS SWINGU i BIG BANDÓW

Do końca lat 30. miał miejsce ciągły wzrost popularności Goodmana wraz z jego triem, później kwartetem, i wreszcie sekstetem, który powstał w sierpniu 1939.
W tym samym miesiącu, Goodman powrócił do Columbii, po czterech latach pracy dla RCA Victor.

John Hammond, przyszły szwagier Goodmana, wyprodukował dla Columbii większość sesji zespołów Benny’ego.
Jednak, od połowy lat 40. nastąpił kryzys popularności big bandów. Swing nie był już dominującym stylem muzyków jazzowych.

W latach 1942-1944 i ponownie w 1948, związek zawodowy muzyków zorganizował słynne strajki przeciw głównym wytwórniom w Stanach. Niemały wpływ na całą tę sytuację miały wschodzące gwiazdy wokalne, głównie Frank Sinatra.

CHWILOWA ZMIANA STYLU – BEBOP

W latach 40. niektórzy muzycy jazzowi zapożyczali zaawansowane pomysły z muzyki klasycznej, podczas gdy inni, jak Charlie Parker, poszerzali rytmiczne, harmoniczne i melodyjne słownictwo swingowe, tworząc nowy kierunek w jazzie – bebop.

Goodman polubił bebop. Kiedy usłyszał Theloniousa Monka, powiedział: „Podoba mi się, bardzo to lubię. Podoba mi się utwór i sposób, w jaki go zagrał. Myślę, że ma poczucie humoru, i ma jeszcze kilka dobrych rzeczy w zapasie”. Podziwiał także szwedzkiego klarnecistę, Stana Hasselgarda.
Do swojego nowego zespołu bopowego, Benny zatrudnił wokalistę i pianistę, Buddy’ego Greco, oraz dwóch saksofonistów – Zoota Simsa i Wardella Graya. Nagrania bebopowe Goodmana zostały dobrze przyjęte przez krytyków.

Goodman konsultował się ze swoją przyjaciółką, Mary Lou Williams, jak powinien podejść do muzyki Dizzy’ego Gillespie’ego i Charlie’ego Parkera. W 1945 jego doradcą był także pianista, Mel Powell.
Jednak, po roku grania bebopu, Goodman powrócił do zespołu swingowego, ponieważ doszedł do wniosku, że „to jest to, co umie najlepiej, i co kocha najbardziej”.

KOLEJNA ZMIANA – MUZYKA KLASYCZNA na KLARNET

Po krótkim okresie bebopu, Goodman rozwinął zainteresowanie muzyką klasyczną, pisaną na klarnet. Uczył się gry na klarnecie klasycznym prawie od zera.
W 1949 podjął naukę gry na klasycznym klarnecie, u brytyjskiego klarnecisty filharmonicznego, Reginalda Kella, byłego wykładowcy Royal Academy of Music w Londynie, który od 1948 mieszkał i uczył w Stanach.

Wymagało to diametralnej zmiany techniki. Zamiast trzymać ustnik między przednimi zębami i dolną wargą, jak to robił od trzydziestu lat, Goodman nauczył się wydobywać dźwięki z pomocą obu warg, a nawet z pomocą nowych technik palcowania.

Benny często spotykał się z najlepszymi klasycznymi klarnecistami tamtych czasów.
Zamówił też kompozycje na klarnet i zespoły kameralne lub orkiestrę, które stały się standardowymi utworami jego klasycznego repertuaru.

Pierwsze klasyczne wykonanie Goodmana miało miejsce w 1954:
Benny Goodman (clarinet) with Budapest String Quartet – „Quintet for Clarinet and Strings, K. 581” (Mozart), Audio 1954

Benny Goodman (clarinet) with Boston Symphony Orchestra, conductor Charles Munch – „Clarinet Concerto in A major, KV 622” (Mozart), Audio 1956

W 1960 Goodman wykonał w Lewisohn Stadium w Nowym Jorku „Clarinet Concerto” Mozarta, z orkiestrą pod dyrekcją Alfredo Antoniniego.
Utwory „Contrasts” Béli Bartóka, „Clarinet Concerto No. 2, Op. 115” Malcolma Arnolda, „Derivations for Clarinet and Band” Mortona Goulda, „Sonata for Clarinet and Piano” Francisa Poulenca, „Clarinet Concerto” Aarona Coplanda oraz „Prelude, Fugue and Riffs” Leonarda Bernsteina, były pierwotnie dedykowane big bandowi Woody’ego Hermana, ale zostały nagrane przez Goodmana.
Z kolei, Woody Herman nagrał jako pierwszy w 1946 „Ebony Concerto” Igora Strawińskiego, a wiele lat później Goodman nagrał ten utwór na swoim albumie „Jazz Meets Clasical”

Nagrywał także koncerty klarnetowe Carla Marii Webera:
„Concerto for Clarinet and Orchestra” Carl Maria von Weber – Benny Goodman (clarinet) with Boston Pops Orchestra, conductor Arthur Fiedler, Live 1974

POWRÓT DO SWINGU

W latach 50. Goodman zaczął zakładać nowe zespoły swingowe. Porzucił muzykę klasyczną, i nadal koncertował, grając swing.
Wg Donalda Clarke’a, Goodman był bardzo nieszczęśliwy z powodu nadejścia końca ery swingu.
Benny ponownie zebrał zespół, by koncertować z Louisem Armstrongiem. Udali się na wspólne tournee, które zmieniło się w słynną katastrofę – Armstrong opuścił scenę podczas występu. Goodman obraził Armstronga publicznie, gdyż „był przerażony wodewilowymi aspektami występu Louisa, sprzecznymi ze wszystkim, za czym sam się opowiadał”.
Armstrong zostawił Goodmana na scenie, i kategorycznie odmówił dokończenia występu u jego boku. To doprowadziło do końca ich przyjaźni.

TOURNEE w ZSRR 1962

W 1962 orkiestra Benny’ego Goodmana odbyła tournee po Związku Radzieckim, w ramach programu wymiany kulturalnej między dwoma narodami, po kryzysie kubańskim i zakończeniu tej fazy zimnej wojny. Wizyta była częścią starań o normalizację stosunków między Stanami a ZSRR. Wówczas Balet Bolszoj przybył do USA, a orkiestra Goodmana podróżowała po ZSRR.
Członkami zespołu Goodmana byli m.in. puzonista Jimmy Knepper, saksofonista Jerry Dodgion, gitarzysta Turk Van Lake (Vanig Rupen Hovsepian), oraz kontrabasista Bill Crow.
W dniu swoich 53. urodzin, 30 maja 1962, Benny Goodman, wraz ze swoim jazz bandem, po raz pierwszy wystąpił w Związku Radzieckim:
Benny Goodman Reports on Russian Tour 1962

Benny Goodman in USSR – Documentary Film

GEORGE BENSON

Na początku lat 70. Goodman współpracował z kolejnym czarnoskórym gitarzystą elektrycznym – George’em Bensonem. Benny starał się w ten sposób odtworzyć swoje wcześniejsze występy z Charlie’em Christianem.

Goodman i Benson spotkali się, nagrywając dla PBS koncert-hołd dla Johna Hammonda:
Benny Goodman Sextet (Teddy Wilson, Red Norvo, Milt Hinton, Jo Jones) fest. George Benson – Saluting John Hammond, Live 1975

Benson pojawił się na albumie sekstetu Goodmana „Seven Come Eleven” z 1975:
Benny Goodman – clarinet
George Benson – lead and solo electric guitar
Bucky Pizzarelli – rhythm guitar
John Bunch – piano
Ron Carter – bass
Grady Tate – drums
„Seven Come Eleven” – Full Album 1975

FILM

W 1955 powstał fabularny film biograficzny „The Benny Goodman Story”:
Film Trailer

Film Trailer 2

Film Trailer with „Sing Sing Sing”

Zespół Goodmana wystąpił gościnnie w kilku filmach fabularnych:
„The Big Broadcast of 1937” 1936

„Hollywood Hotel” 1937, ze słynnym „Sing Sing Sing”

„Syncopation” (Benny Goodman, Harry James, Charlie Barnet, Jack Jenney, Joe Venuti, Alvino Rey) 1942

„The Powers Girl” 1942

„Stage Door Canteen” 1943

„The Gang’s All Here” 1943

„Sweet and Low-Down” 1944

„Make Mine Music” 1946

„A Song Is Born” (Benny Goodman, Louis Armstrong, Lionel Hampton) 1948

DYSKOGRAFIA https://www.discogs.com/artist/254768-Benny-Goodman

ŻYCIE PRYWATNE

Jednym z najbliższych przyjaciół Goodmana był John Henry Hammond II – producent Columbii, odkrywca talentów m.in. Boba Dylana, Arethy Franklin i Billie Holiday, a także ceniony recenzent. W 1941 Goodman poznał siostrę Johna, Alice Frances Hammond-Duckworth. Po kilkumiesięcznym spotykaniu się, para wzięła ślub 21 marca 1942. Mieli dwie córki, Benjie i Rachel. Wychowali także trzy córki Alicji z jej pierwszego małżeństwa, z brytyjskim politykiem, Arthurem Duckworthem.

Rachel Goodman, córka Bennie’ego, została pianistką klasyczną.

John Hammond nie patrzył życzliwie na małżeństwo Alice z Goodmanem. Po latach kłótni i nieporozumień, objawiających się mocno w latach 40. i 50., a dotyczących problemów muzycznych zespołu Benny’ego, Hammond i Goodman całkowicie rozeszli się. Część z tych nieporozumień przypisywano ich różnym klasom pochodzenia i wykształceniu – Goodman urodził się w biedzie i rzucił szkołę średnią, by pomóc w utrzymaniu rodziny jako muzyk. Hammond pochodzil z bogatej rodziny i miał wszechstronne wykształcenie.

Obaj panowie pogodzili się po śmierci Alice Goodman, w 1978.

John Hammond zmarł 10 lipca 1987, po serii udarów, zrozpaczony po śmierci jego żony, Esme Hammond, w 1986, na AIDS. Została zarażona podczas transfuzjii krwi, lecząc się na raka. Ciężko też zniósł śmierć Benny’ego Goodmana, także w 1986.

ŚMIERĆ

Pomimo wciąż powiększających się problemów ze zdrowiem, Goodman był aktywny na scenie do swojej śmierci.

Zmarł na zawał serca, 13 czerwca 1986, w wieku 77 lat, w swoim apartamencie w Manhattan House, kilka dni po ostatnim koncercie w Wolf Trap.
Pochowany został na cmentarzu Long Ridge w Stamford, w stanie Connecticut.

R.I.P. [*]

W tym samym roku, Goodman otrzymał pośmiertnie Grammy Lifetime Achievement Award, za życiowe osiągnięcia.

Posłuchajmy:
Benny Goodman Orchestra – „Sing, Sing, Sing”, scene from the film „Hollywood Hotel” 1937
Benny Goodman – clarinet, leader
Hymie Schertzer, George Koenig – alto sax
Art Rollini, Vido Musso – tenor sax
Chris Griffin, Ziggy Elman, Harry James – trumpet
Red Ballard, Murray McEachern – trombone
Jess Stacy – piano
Allan Reuss – guitar
Harry Goodman – bass
Gene Krupa – drums

Benny Goodman Septet – Scene from the film „Syncopation” 1942
Benny Goodman – clarinet, leader
Charlie Barnet – sax
Harry James – trumpet
Jack Jenney – trombone
Alvino Rey – guitar
Joe Venuti – violin
Gene Krupa – drums

Benny Goodman Orchestra feat. Peggy Lee – „Why Don’t You Do Right”, Live 1942

Benny Goodman Orchestra feat. Gene Krupa – „March of Time”, Live @ New Yorker Hotel, 1943

Benny Goodman Orchestra – „Bugle Call Rag”, Scene from the film „Stage Door Canteen” 1943

Benny Goodman Trio – „Nice Work if You Can Get It”, Live TV 1953
Benny Goodman – clarinet
Teddy Wilson – piano
Gene Krupa – drums

Benny Goodman Trio – „China Boy”, Live TV 1955
Benny Goodman – clarinet
Teddy Wilson – piano
Gene Krupa – drums

Benny Goodman Quartet – „I Got Rhythm”, Live TV 1959
Benny Goodman – clarinet
Lionel Hampton – vibraphone
Jess Stacy – piano
Gene Krupa – drums

Benny Goodman All Star Band – „Memories of You”, „Don’t Be that Way”, „Stompin’ at the Savoy”, „On the Sunny Side of the Street”, „Moonglow”, „One O’Clock Jump”, „After You’ve Gone”, Live TV 1959
Benny Goodman – clarinet, leader
Flip Phillips, Jerry Dodgia – sax
Jack Sheldon – trumpet
Bill Harris – trombone
Gene Dinovi – piano
Red Norvo – vibraphone
Jim Wyble – guitar
Red Wootten – bass
John Markham – drums

Benny Goodman Quartet – Live 1967
Benny Goodman – clarinet
Lionel Hampton – vibraphone
Jess Stacy – piano
Gene Krupa – drums

Benny Goodman Septet – Live @ Air Mail Special TV Show 1967
Benny Goodman – clarinet, leader
Clark Terry – trumpet, flugelhorn
Zoot Sims – tenor sax
Hank Jones – piano
Gene Bertoncini – guitar
Milt Hinton – bass
Ed Shaughnessy – drums

Benny Goodman Quartet feat. George Duvivier – Live @ All Star Swing Festival, Lincoln Center 1972
Benne Goodman – clarinet, leader
Teddy Wilson – piano
Lionel Hampton – vibraphone
Gene Krupa – drums
Guest: George Duvivier – bass

Benny Goodman & Mel Powell – „Body and Soul”, „Avalon”, Live 1976

Benny Goodman Septet – Live @ North Sea Jazz Festival, Hague, Netherland, Full Concert 1982
Benny Goodman – clarinet, leader
Scott Hamilton – tenor sax
Warren Vache – trumpet
John Bunch – piano
Chris Flory – guitar
Phil Flanagan – bass
Mel Lewis – drums

Benny Goodman Orchestra – „Don’t Be that Way”, Live @ Marriott Marquis, New York 1985
Benny Goodman – clarinet, leader
Dick Hyman – piano
James Chirillo – guitar
Ken Peplowski, Loren Schoenberg – tenor sax
Chuck Wilson, Jack Stuckey – alto sax
Danny Bank – baritone sax
Bobby Pring, Eddie Bert, Matt Finders – trombone
Laurie Frink, Randy Sandke, John Eckert, Paul Cohen – trumpet
Bob Haggart – bass
Louis Bellson – drums

Benny Goodman – „Lady Be Good”, Live Last Performance @ Tivoli, Sweden 1985

Benny Goodman Documentary Video Clips:
Part 1

Part 2

Part 3

Part 4

Fot. 1985 (Charles Rene Perez) / 1940 (Wikipedia) / 1940 Benny with legendary Charlie Christian (Pinterest) / 1950 (Philip Quarles) / 1952 Ziggy Elman, Vernon Brown, Benny Goodman, Gene Krupa, George Auld, Clint Neagley, Israel Crosby, Teddy Wilson (Fred Palubmo) / 1967 Lionel Hampton, Gene Krupa, Benny Goodman, Teddy Wilson (World Press) / 1972 (last.fm)

By Radosław Czapski • URODZINY •