lis 18 2021

Don Cherry

1963 Consequences.The New York Contemporary Five Vol. 1, Vol. 2

Oprac. Ewa Kałużna. Fot. Pinterest, Wikipedia, last.fm, jazzenthusiast, Album 1991

 
85 lat temu, 18 listopada 1936. urodził się

DON CHERRY
(właśc. Donald Eugene Cherry;
ur. 18 listopada 1936,
zm. 19 października 1995),

amerykański kornecista i trębacz jazzowy, innowator jazzu, uznawany za jednego z twórców free, fusion oraz world music.

Grał też na fortepianie, melodyce, skrzypcach, ludowych fletach z różnych stron świata, oraz instrumentach perkusyjnych.

Odszedł przedwcześnie, w wieku 58 lat, z powodu choroby nowotworowej.

Wielka jazzowa trójka – John Coltrane, Ornette Coleman i Don Cherry – współpracowali ze sobą w różnych składach, badając nowe sposoby grania jazzu. To doprowadziło do powstania FREE JAZZU.

POCZĄTKI MUZYCZNE

Donald Eugene Cherry urodził się w Oklahoma City, w stanie Oklahoma. Jego matka pochodziła z rdzennego amerykańskiego plemienia Choctaw, ojciec był Afroamerykaninem.

Rodzina Cherry’ego był muzykalna – matka i babcia grały na pianinie, a ojciec na trąbce. Ojciec był właścicielem klubu Cherry Blossom w Oklahoma City. Występowali tam m.in, Charlie Christian i Fletcher Henderson.

---

Po przeprowadzce rodziny w 1940 do Los Angeles, ojciec Dona prowadził bar w Plantation Club, przy Central Avenue. W tamtym czasie, było to centrum, tętniącej życiem, sceny jazzowej miasta.

Don rozpoczął naukę w szkole reformatorskiej Jacob Riis High School, gdzie po raz pierwszy spotkał perkusistę, Billy’ego Higginsa.

Na początku lat 50. Cherry grał z muzykami jazzowymi w Los Angeles, czasami występując jako pianista w grupie Arta Farmera.

Uczestniczył też w tym czasie w jam sessions w domu Erica Dolphy’ego, z trębaczem Cliffordem Brownem i perkusistą Larance’em Marable. Brown występował wówczas w Los Angeles, z perkusistą Maksem Roachem, i zdecydował się objąć swoją opieką młodego Cherry’ego. Don grywał też czasem z saksofonistą, Jamesem Clayem.

CHERRY & COLEMAN

Kariera Dona Cherry’ego rozwinęła się na dobre, dzięki rozpoczęciu współpracy ze słynnym saksofonistą jazzowym, Ornette’em Colemanem, do którego Cherry dołączył w 1958.

Grał i nagrywał najpierw w kwintecie fortepianowym Colemana, z pianistami Paulem Bleyem i Walterem Norrisem, a później w kwartecie bez fortepianu.

To właśnie w Kalifornii, pod koniec lat 50., Ornette Coleman, pracując jako operator windy w domu towarowym w Los Angeles, znalazł muzyków o zapatrywaniach, podobnych do jego własnych, z którymi mógł eksplorować swoje niezwykłe kompozycje jazzowe. Byli to młody kornecista Don Cherry, trębacz Bobby Bradford, perkusiści Ed Blackwell, Charles Moffett i Billy Higgins, oraz kontrabasista Charlie Haden.

---

Gra Colemana wyróżniała się charakterystycznym dźwiękiem, którego źródłem były jego ulubione saksofony z plastiku.

W latach 1958-1961 Don Cherry nagrał z zespołem Colemana płyty, przełomowe dla jazzu.

„SOMETHING ELSE!!!!” 1958. NOWA ERA w JAZZIE

W lutym i marcu 1958 został nagrany debiutancki album Colemana – „Something Else!!!!”, który Contemporary Records wydało w listopadzie 1958. Album wstrząsnął światem jazzowym, urzeczywistniając fuzję bluesa i jazzu, oraz przywracając bluesowi jego klasyczne początki, pochodzące z muzyki afrykańskiej. Płyta była technicznie nietypowa dla twórczości Colemana, ponieważ, jako jedyna w jego dorobku, zawierała konwencjonalne bebopowe instrumenty kwintetowe – saksofon, kornet, fortepian, bas i perkusję.

Po tym albumie, Coleman pomijał w swojej dalszej twórczości fortepian, tworząc bardziej surowe i mniej płynne dźwięki.

Pismo „All About Jazz” przypisało płycie „Something Else!!!!” wprowadzenie „nowej ery w jazzie, która odmieniła gatunek, demonstrując styl muzyczny, wolny od dominujących konwencji harmonii rytmu i melodii”. Rzeczywiście, to było coś zupełne innego – rozkrzyczana, dysonansowa, kolektywnie improwizowana muzyka, jakiej nikt wcześniej nie grał i nie słyszał. Skład:

Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – cornet
Walter Norris – piano
Don Payne – bass
Billy Higgins – drums.
„When Will the Blues Leave?” from „Something Else!!!!” 1958

---

---

Film niedostępny
https://www.youtube.com/watch?v=GQyvLr81CUY

„Angel Voice” from „Something Else!!!!” 1958

„TOMORROW IS THE QUESTION!” 1959. KWARTET bez PIANISTY

Drugą płytą Colemana była „Tomorrow Is the Question!”, z podtytułem „The New Music of Ornette Coleman!”, nagrywana w okresie od stycznia do marca 1959, a wydana w listopadzie 1959. Pojawiło się tu dwóch kontrabasistów, a na perkusji zagrał Shelly Manne.

Album otrzymał lepszą prasę niż „Something Else!!!!”. Thom Jurek z Allmusic zwrócił uwagę na „wzajemne oddziaływanie Colemana i Cherry’ego w utworach bardziej 'kancistych’ i mocniejszych aranżacyjnie, niż te z poprzedniego albumu”.

Począwszy od tej płyty, kolejne wydawnictwa Colemana nagrywane były w kwartetach bez fortepianu – instrumentu harmonicznego, który, wg Ornette’a, „ograniczał muzyków”. Na poprzednim albumie, Coleman był jeszcze kontraktowo zobligowany do zatrudnienia pianisty. Tutaj zespół wystąpił już bez klawiszowca:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet
Percy Heath, Red Mitchell – bass
Shelly Manne – drums
„Tomorrow Is the Question!” 1959

„Tears Inside” from „Tomorrow Is the Question!” 1959

ATLANTIC RECORDS.

SERIA PRZEŁOMOWYCH ALBUMÓW 1959-1961

W maju 1959 Coleman, w rozmowie w Lenox School z producentem Nesuhim Ertegunem, który zajmował się nagraniami jazzowymi w wytwórni Atlantic Records, zasugerował, że rozważa porzucenie muzyki w celu studiowania religii. Ertegun, przekonany o potencjale Colemana, poprosił go o ponowne rozważenie tej decyzji. Zaprosił Ornette’a, by jeszcze w tym samym roku podpisał kontrakt z Atlantic Records.

W ciągu następnych trzech lat 1959-1961, Coleman wydał dla Atlantic rekordową liczbę albumów, które zmieniły na zawsze światową scenę jazzową.

KONCEPCJA HARMOLODYCZNA

Jedną z cech charakterystycznego brzmienia Colemana było to, że grał na plastikowym saksofonie Grafton, co przyczyniło się do surowości jego barwy.

Szeroko analizowana była „koncepcja harmolodyczna” Colemana, do dziś nie do końca rozszyfrowana.

Coleman sam określał swoją muzykę jako „harmolodyczną” (ang. harmolodics – neologizm, mający oddawać jedność harmonii i rytmu), by opisać filozofię improwizacji, która mocno podkreślała melodię, a nie harmonie. Do zasad „muzyki harmolodycznej” miały należeć m.in. kolektywna improwizacja, zniesienie podziału na instrument solowy i akompaniament, oraz rezygnacja z tonalności.

Krytycy zwracają jednak uwagę, że – być może – najtrafniejszym określeniem tej muzyki jest FREE FUNK, ze względu na pulsującą, momentami niemal rockową, rytmikę, a takę dużą dynamikę.

„THE SHAPE of JAZZ to COME” 1959

POCZĄTKI FREE JAZZU

Pierwszym albumem dla Atlantic Records był „The Shape of Jazz to Come”, nagrany 22 maja 1959, w Radio Recorders w Hollywood, a wydany w listopadzie 1959.

Na tej płycie, Coleman zrezygnował całkowicie z harmonicznego akompaniamentu instrumentów takich, jak gitara czy fortepian, i skupił się wyłącznie na improwizowanych melodiach oraz wariacjach na zadane tematy i motywy. Kluczowe dla jego brzmienia stało się użycie interwałów mikrotonowych. Posunął się nawet do tego, iż zasugerował, że ten sam dźwięk powinien brzmieć inaczej, gdy jest odtwarzany w różnych kontekstach.

Album był przełomem, gdyż pomógł rozpocząć budowę ruchu free-jazzowego. Później, jazz awangardowy często różnił się od tych pierwszych prób Colemana, ale to właśnie pierwsze jego dzieła pomogły położyć fundament, na którym zbudowano wiele kolejnych prac awangardowych i free-jazzowych.

Każda kompozycja na albumie „The Shape of Jazz to Come” zawierała krótką wypowiedź tematyczną, następnie kilkanaście minut swobodnej improwizacji, po której przychodziło powtórzenie tematu głównego. Chociaż przypominało to konwencjonalną strukturę bebopu head / solo / head, Coleman, dla odróżnienia, zrezygnował z używania struktur akordowych. Skład:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – cornet
Charlie Haden – bass
Billy Higgins – drums
„The Shape of Jazz to Come” – Full Album 1959

W 2012 Biblioteka Kongresu USA włączyła album do Krajowego Rejestru Nagrań. Płyta znalazła się na liście 500 największych albumów wszech czasów magazynu „Rolling Stone”. Portal AllMusic nazwał go „jednym z 20 najważniejszych albumów free-jazzowych w dziejach”. W 2015 płyta „The Shape of Jazz to Come” została wprowadzona do Grammy Hall of Fame.

„LONELY WOMAN” 1959

Na albumie „The Shape of Jazz to Come” z 1959 znalazła się najbardziej znana kompozycja Colemana – „Lonely Woman”, która, jako jedna z nielicznych w jego karierze, stała się standardem jazzowym.

Coleman został zainspirowany do skomponowania tego utworu podczas swojej przerwy obiadowej w pracy, w domu towarowym w Los Angeles, we wczesnych latach 50. Natknął się wtedy na fotografię kobiety, wiszącą na ścianie galerii handlowej. Coleman tak opisał to zdjęcie: „W tle było pokazane wszystko, co tylko można sobie wyobrazić, całe jej bogactwo. Ale ona była taka smutna. I powiedziałem sobie: O, mój Boże, rozumiem to uczucie. Nie doświadczyłem nigdy takiego bogactwa, ale rozumiem to uczucie. Poszedłem do domu i napisałem „Lonely Woman” („Samotną kobietę”). Opowiedziałem sobie ten mój ówczesny stan ducha, napisałem kompozycję, i odtąd ona rosła w siłę”.

„Lonely Woman” from „The Shape of Jazz to Come” 1959

„CHANGE of the CENTURY” 1959 (wyd. 1960)

W dniach 8 i 9 października 1959, ponownie w Radio Recorders w Hollywood, powstał album „Change of the Century”, wydany w maju 1960:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet
Charlie Haden – bass
Billy Higgins – drums
„Ramblin’ ” from „Change of the Century” 1960

„Free” from „Change of the Century” 1960

„THIS IS OUR MUSIC” 1960 (wyd. 1961)

Piąty album studyjny Colemana, „This Is Our Music”, został nagrany w lipcu i sierpniu 1960, a wydany w marcu 1961. To jedyna płyta Colemana dla Atlantic, zawierająca standard jazzowy – był to utwór „Embraceable You” George’a i Iry Gershwinów.

Coleman był ewidentnie zadowolony z nagrań, mówiąc: „W lipcu i sierpniu 1960 nagraliśmy w trzy tygodnie ponad trzydzieści ujęć. Wszystkie były oryginałami. Zresztą, wszystko, co kiedykolwiek nagrałem, było moim własnym dziełem. Zanim nie usłyszałem tych ostatnich taśm, nie zdawałem sobie sprawy z różnorodności podejść, które rozwijaliśmy w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Myślę, że nowe albumy dadzą publiczności i muzykom dokładniejsze wyobrażenie o tym, co próbujemy zrobić”. Oddał także hołd swoim kolegom z zespołu, pisząc: „Doświadczenie grania z tymi ludźmi jest niewytłumaczalne. Wiem tylko, że to, co oni wiedzą, znajduje się daleko poza technicznym wyjaśnieniem, które mógłbym wam przekazać”. Skład:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet
Charlie Haden – bass
Ed Blackwell – drums

„This Is Our Music” – Full Album 1960

„FREE JAZZ” 1960 (wyd. 1961). PODWÓJNY KWARTET

Od tytułu szóstej płyty studyjnej Colemana – „Free Jazz: A Collective Improvisation by the Ornette Coleman Double Quartet” z 1961 – wziął swoją nazwę nowy kierunek muzyczny – free jazz, który do dziś uchodzi za synonim awangardy.

To zapis pierwszej w dziejach, prawie 40-minutowej kolektywnej improwizacji, co było wówczas niespotykane.

Nagranie miało miejsce 21 grudnia 1960, w A&R Studios w Nowym Jorku.

Skład kwartetu w trakcie nagrań zmieniał się, dlatego w tytule płyty użyto określenia „double quartet”. Tak naprawdę, były to dwa niezależne kwartety jazzowe, każdy z dwoma instrumentami dętymi i sekcją rytmiczną, składającą się z basu i perkusji. W chwilach, gdy te dwa kwartety grały jednocześnie, dwie sekcje rytmiczne tworzyły gęsty podkład dla solówek i improwizacji.

Muzyka na albumie to ciągła swobodna improwizacja, tylko z kilkoma krótkimi, z góry określonymi fragmentami. Wszystko zostało nagrane w jednym ujęciu, bez nakładek lub edycji.

Left channel:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – pocket trumpet
Scott LaFaro – bass
Billy Higgins – drums
Right channel:
Freddie Hubbard – trumpet
Eric Dolphy – bass clarinet
Charlie Haden – bass
Ed Blackwell – drums
„Free Jazz” – Full Album 1961

„ORNETTE!” 1961

Album „Ornette!” z 1961 zawierał grę na kontrabasie w wykonaniu Scotta LaFaro, w miejsce Charlie’ego Hadena, który opuścił kwartet, ale w przyszłości ponownie współpracował z Colemanem. Sesja nagraniowa odbyła się 31 stycznia 1961, w Atlantic Studios w Nowym Jorku.

Tytuły kompozycji – „W.R.U.”, „T.&T.”, „C.&D.”, „R.P.D.D.” – zostały inicjały zaczerpnięte z prac Zygmunta Freuda „Wit and Its Relation to the Unconscious”, „Totem and Taboo”, „Civilization and Its Discontents”, oraz eseju „Relation of the Poet to Day Dreaming”:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet
Scott LaFaro – bass
Ed Blackwell – drums
„Ornette!” – Full Album 1961

„ORNETTE on TENOR” 1961

Szósty i ostatni album dla Atlantic, „Ornette on Tenor” z 1961, zawierał Colemana, grającego na saksofonie tenorowym, a nie na zwykłym dla niego alcie, oraz kontrabasistę Jimmy’ego Garrisona, zanim dołączył on na stałe do kwartetu Johna Coltrane’a. Był to także ostatni album formacji Coleman Quartet, która miała zostać wkrótce rozwiązana.

Sesje nagraniowe odbyły się w dniach 22 i 27 marca 1961, w Atlantic Studios w Nowym Jorku.

Steve Huey z Allmusic napisał: „To prawdopodobnie najmniej oszałamiający album Colemana dla Atlantic, nie tak rewolucyjny ani niezapomniany, jak wiele poprzedników, ale wciąż daleko wyprzedzający swój czas. Trudno nie być trochę rozczarowanym, że „Ornette on Tenor” nie ma tak przełomowego wpływu, jak poprzednie prace. Z drugiej jednak strony, prawdopodobnie wymagamy zbyt wiele, oczekując rewolucji za każdym razem”:
Ornette Coleman – tenor sax
Don Cherry – trumpet
Jimmy Garrison – bass
Ed Blackwell – drums
„Ornette on Tenor” – Full Album 1961

SKŁADANKI ATLATIC

„The Art of the Improvisers” z lat 1959-1961, wydany w 1970. Album zawierał materiały z sesji do „The Shape of Jazz to Come”, „Change of the Century”, „This Is Our Music”, „Ornette!” oraz „Ornette on Tenor”:
Ornette Coleman – alto sax, tenor sax
Don Cherry – trumpet, cornet
Charlie Haden, Scott LaFaro, Jimmy Garrison – bass
Billy Higgins, Ed Blackwell – drums
„The Circle with a Hole In the Middle” from „The Art of the Improvisers” 1970

„Twins” z lat 1959-1960, wyd. 1971. Materiały z sesji do „The Shape of Jazz to Come”, „This Is Our Music”, „Free Jazz: A Collective Improvisation” oraz „Ornette!”:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet, cornet
Freddie Hubbard – trumpet
Eric Dolphy – bass clarinet
Charlie Haden, Scott LaFaro – bass
Billy Higgins, Ed Blackwell – drums
„Twins” – Full Album 1971

„To Whom Who Keeps a Record” z lat 1959-1960, wyd.1975. Materiały z sesji do „Change of the Century” oraz „This Is Our Music”:
Ornette Coleman – alto sax
Don Cherry – trumpet
Charlie Haden – bass
Billy Higgins, Ed Blackwell – drums
„To Whom Who Keeps a Record” 1975, Side 1

Najlepszego partnera muzycznego, z którym nagrał wymienione, przełomowe dla jazzu płyty, Ornette znalazł właśnie w Donie Cherrym. Coleman i Cherry rozumieli się w solówkach w sposób niemal telepatyczny. Z kolei, głęboki bas Charlie’ego Hadena dawał silne tonalne centrum, zaś spajał to wszystko luźny puls perkusji Billy’ego Higginsa lub Eda Blackwella.

REZYDENCJE w FIVE SPOT 1959, 1960

W 1959 i 1960 Coleman wraz ze swoim kwartetem odbył serię koncertów, podczas dwóch rezydencji w klubie Five Spot w Nowym Jorku. Były to 2,5-miesięczna rezydencja w 1959 i 4-miesięczna w 1960. W Five Spot w 1959 w kwartecie Colemana grali Don Cherry na kornecie i później na trąbce, Charlie Haden na kontrabasie i Billy Higgins na perkusji, a w 1960 – także Ed Blackwell na perkusji.

Obie rezydencje wzbudziły ogromne zainteresowanie, ale i kontrowersje – podzieliły środowisko jazzowe na wyznawców i przeciwników free jazzu. O kwartecie Colemana zrobiło się głośno. Oto w mieście pojawił się zespół, który prezentował radykalną, kompletnie nowatorską koncepcję jazzu.

Muzycy ciągnęli do Five Spot, by sprawdzić zagrożenie. Przybywali John Coltrane, Miles Davis, Leonard Bernstein, Norman Mailer, James Baldwin.

Niektórzy wychodzili z klubu oburzeni, zdegustowani. Pewnego razu, saksofonista Dexter Gordon nakazał Colemanowi natychmiast opuścić estradę.

Gdy Coleman spróbował dołączyć do zespołu Maksa Roacha, w geście protestu wszyscy pozostali muzycy opuścili scenę. Po wyjściu z klubu, Max Roach walnął Colemana pięścią w twarz.
Rezydencja kwartetu Colemana w Five Spot w 1959 doczekała się nawet książki – „The Battle of the Five Spot. Ornette Coleman and the New York Jazz Field”, autorstwa Davida Lee https://www.amazon.com/Battle-Five-Spot…/dp/1894987853

Niestety, kwartet Ornette’a Colemana rozpadł się na początku 1962, a on sam wycofał się na jakiś czas ze sceny.

Rozgłos, zdobyty dzięki nagraniom z Colemanem, umożliwił Donowi Cherry’emu podjęcie współpracy z najlepszymi muzykami jazzowymi.

Po rozwiązaniu kwartetu Colemana, Cherry często grał w małych grupach i duetach, szczególnie z Edem Blackwellem. Pojawił się także na kilku późniejszych albumach Colemana, z lat 1969-1987.

DYSKOGRAFIA CHERRY’EGO z ORNETTE”EM COLEMANEM
1958 Something Else!!!!
1959 Tomorrow Is the Question!
1959 The Shape of Jazz to Come
1960 Change of the Century
1959-1960 Twins
1959-1960 To Whom Who Keeps a Record
1959-1961 The Art of the Improvisers
1960 This is our Music
1960 Free Jazz: A Collective Improvisation
1961 Ornette!
1961 Ornette on Tenor
1969 Crisis
1971 Science Fiction
1971 Broken Shadows
1987 In All Languages.

CHERRY & COLTRANE – „THE AVANT-GARDE”, 1960 (wyd. 1966)

W 1960 Cherry wystąpił na wspólnej z Johnem Coltrane’em, kultowej dziś płycie – „The Avant-Garde”, wydanej dopiero w 1966. Dzięki temu albumowi, John Coltrane przyczynił się do rozwinięcia idei free jazzu, poprzez własną tzw. modalną szkołę improwizacji. Skład:
John Coltrane – tenor sax, soprano sax
Don Cherry – cornet
Charlie Haden, Percy Heath – bass
Ed Blackwell – drums.
„Cherry-Co” from „The Avant-Garde” 1960

Płyta zawierała m.in. trzy utwory, autorstwa właśnie Colemana. Jego kompozycja „The Blessing” po raz pierwszy została tutaj nagrana na saksofonie sopranowym, w wykonaniu Johna Coltrane’a:
„The Blessing” from „The Avant-Garde” 1960

CHERRY / COLTRANE / COLEMAN

W 1959 Ornette Coleman uczęszczał do Lenox School of Jazz, gdzie Don Cherry był jego prywatnym instruktorem. Edukacja Colemana była tam sponsorowana przez wytwórnię Atlantic Records. Coleman miał już wówczas własne, rewolucyjne brzmienie, które odbiegało od konwencjonalnego jazzu z powodu braku harmonii. Pomimo tych „odchyleń”, Ornette zachowywał jednak podstawowy klucz (basic key), oraz wspólny czas (common time), charakterystyczne dla jazzu tradycyjnego.

Z kolei, u Colemana uczył się John Coltrane. Często grywali razem, ale nigdy nie stworzyli wspólnego albumu.

Coltrane, Coleman i Cherry współpracowali ze sobą w różnych składach, badając nowe sposoby grania jazzu. Awangarda w jazzie jest wynikiem ich wieloletniego, wzajemnego szacunku, i przyjaźni.

NEW YORK CONTEMPORARY FIVE
Był to awangardowy zespół jazzowy, działający od lata 1963 do wiosny 1964. Został opisany, jako „szczególnie godna uwagi grupa, pionierska kombinacja awangardy, która, pomimo krótkiego okresu istnienia, ma duże znaczenie historyczne”. Bill Shoemaker napisał, że „NYCF był jednym z bardziej znaczących zespołów wczesnych lat 60.”, a John Garratt opisał formację, jako „meteor, który przemknął zbyt szybko”.
Skład tworzyli:
Archie Shepp – tenor sax
John Tchicai – alto sax
Don Cherry – trumpet
Don Moore – bass
J.C. Moses – drums

Albumy:
1963 Consequences

1963 The New York Contemporary Five Vol. 1, Vol. 2
1963 Live at Koncertsal, Copenhagen, 17.10.1963 (wyd. 2019)

1964 Bill Dixon 7-tette/ / Archie Shepp and the New York Contemporary Five

CHERRY & AYLER

W 1964 Cherry dołączył do zespołu Alberta Aylera, z którym nagrał kilka płyt:
1964 Ghosts

1964 The Hilversum Session

1964 The Copenhagen Tapes (wyd. 2002)

1965 New York Eye and Ear Control

CHERRY & HYDEN

1969 Liberation Music Orchestra

1976 The Golden Number (one track)

1986 The Ballad of the Fallen – with Carla Bley

1989 The Montreal Tapes – with Don Cherry and Ed Blackwell

CHERRY & GLINSBERG

W 1969 Cherry zagrał na trąbce i innych instrumentach na słynnym albumie Allena Ginsberga „Songs of Innocence and Experience”, wydanym w 1970. Płyta była muzyczną adaptacją zbioru poezji Williama Blake’a, o takim samym tytule

CHERRY & SUN RA
1983 Hiroshima

1983 Stars That Shine Darkly

1990 Purple Night

1993 Somewhere Else

Jako sideman, Don Cherry nagrywał także z takimi muzykami, jak Carla Bley, Paul Bley, Charles Brackeen, Clifford Jordan, Steve Lacy, Michael Mantler, Sunny Murray, Jim Pepper, Sonny Rollins, George Russell, Lou Reed, Charlie Rouse i wielu innych.

DZIAŁALNOŚĆ SOLOWA

„COMPLETE COMMUNION” 1965

Pierwszym nagraniem Cheryy’ego w roli lidera była płyta „Complete Communion” dla Blue Note Records, z 1965.

W skład zespołu weszli perkusista Colemana, Ed Blackwell, saksofonista Gato Barbieri, którego Cherry poznał w 1964, podczas trasy koncertowej po Europie z Albertem Aylerem, oraz basista Henry Grimes.

W recenzji dla AllMusic, Steve Huey napisał: „Muzyka na albumie wyraźnie nawiązuje do czasów Cherry’ego z Ornette’em Colemanem, jednak Cherry wpuścił tu wystarczająco dużo własnej osobowości, by zacząć wyróżniać się jako lider. Każdy członek grupy gra nie tylko solówki, ale bezinteresownie dzieli się z innymi całą przestrzenią. Basista Henry Grimes i perkusista Ed Blackwell odgrywają niezwykle aktywne role, zwłaszcza Grimes, który mocno gra główne riffy. Lider pozostaje rozpoznawalny, a jego wypolerowany ton stanowi miły kontrast z ognistym podejściem Barbieriego. Jako całość, projekt wypada znakomicie, ustawiając Cherry’ego w pozycji awangardowej siły, z którą należy liczyć się”.

Don Cherry – cornet
Leandro „Gato” Barbieri – tenor sax
Henry Grimes – bass
Edward Blackwell – drums

„SYMPHONY for IMPROVISERS” 1966 (wyd. 1967)

Drugi album, „Symphony for Improvisers”, Cherry nagrał 19 września 1966, ponownie dla Blue Note, ale w nieco szerszym, niż poprzedni, składzie. Tym razem, zaprosił samego Pharoaha Sandersa.

Zdjęcie na okładkę zostało wykonane w New York Public Library for the Performing Arts.

Ekkehard Jost napisał: „Symphony for Improvisers”. i jej poprzedniczka, „Complete Communion”, są jednymi z najważniejszych płyt długogrających Dona Cherry’ego, jeśli nie jednymi z najważniejszych we free jazzie lat 60. Główną ideą albumu jest to, że kilka kompleksów tematycznych zostało zintegrowanych w suitę, której części, choć wyraźnie rozpoznawalne, dzięki skontrastowanemu materiałowi tematycznemu, nie są ze sobą powiązane. Przejścia między sekcjami tematycznymi są płynne, podobnie jak granice między tematami kompozycji a improwizacjami. Dużo więcej czasu poświęca się tutaj na improwizacje niż na tematy, które stają się w twórczości Cherry’ego coraz bardziej fragmentaryczne”.
Don Cherry – cornet
Leandro „Gato” Barbieri – tenor sax
Pharoah Sanders – tenor sax, piccolo
Karl Berger – vibraphone, piano
Henry Grimes, Jean-François Jenny-Clark – bass
Ed Blackwell – drums

„WHERE IS BROOKLYN?” 1966 (wyd. 1969)
Dwa miesiące po sesji do „Symphony for Improvisers”, 22 listopada 1966, Chery nagrał album „Where Is Brooklyn?”, ponownie z udziałem Pharoaha Sandersa:
Don Cherry – cornet
Pharoah Sanders – tenor saxophone, piccolo
Henry Grimes – bass
Ed Blackwell – drums

CHERRY / PENDERECKI / STAŃKO – „ACTIONS” 1971 (wyd. 1977)

W 1971 Don Cherry nagrał płytę „Actions”, wraz z Krzysztofem Pendereckim oraz The New Eternal Rhythm Orchestra, dokumentującą ich wspólny występ 17 października 1971, podczas Donaueschingen Music Festival w Niemczech. Płyta ukazała się dopiero w 1977.

Ważnym polskim wkładem był także występ w tym koncercie i nagraniu Tomasza Stanko.

W 1971 Penderecki przygotował utwór na orkiestrę free-jazzową. Była to próba połączenia dwóch zupełnie różnych światów – starannie zaplanowanej muzyki klasycznej i, stawiającego na spontaniczną improwizację, free jazzu.

Kompozycja „Actions” powstała na zamówienie Joachima Ernsta Berendta, niemieckiego dziennikarza i producenta, silnie związanego ze sceną jazzową. Berendt zebrał zespół, który miał wykonać ową kompozycję. W składzie The New Eternal Rhythm Orchestra znaleźli się czołowi przedstawiciele europejskiej muzyki improwizowanej – trębacze Tomasz Stańko, Manfred Schoof i Kenny Wheeler, puzoniści Albert Mangelsdorff i Paul Rutherford, saksofoniści Peter Brötzmann, Gerd Dudek i Willem Breuker, grający na flecie i klarnecie basowym Gunter Hampel, organista Fred Van Hove, gitarzysta Terje Rypdal, basiści Peter Warren i Buschi Niebergall, a także perkusista Han Bennink.

W dyrygenta wcielił się sam Penderecki, i był to jego debiut w tej roli.

Kompozytor przechodził w tamtym czasie krótkotrwałą fascynację improwizatorskimi i technicznymi umiejętnościami muzyków jazzowych. Sam jednak nie najlepiej odnajdywał się w takim podejściu.

Tomasz Stańko wspominał występ: „Prawie w ogóle nie było przestrzeni na improwizację. Tylko, niestety, nie wszyscy czytaliśmy dobrze te kwity. W związku z tym, w naturalny sposób, improwizacja przejęła kontrolę. Wydaje mi się, że Penderecki nie był zadowolony z występu. Nie miał takiej kontroli, jakiej oczekiwał. On jest kompozytorem, który chce mieć całkowitą kontrolę nad swoją muzyką, a tu wszystko wymknęło się. Były trudne nuty i niesforni, muzyczni anarchiści. Pamiętam taki moment, że miało być krótkie solo bębnów Hana Benninka. Bennink na próbie słuchał, jak go Penderecki wypuszczał na kilkanaście sekund, i całkowicie szedł za jego ręką. Ale na koncercie bezczelnie odwrócił głowę i pograł sobie. Anarchia free-jazzmanów wzięła górę” (pablosreviews.blogspot.com).

Don Cherry & Krzysztof Penderecki – „Actions for Free Jazz Orchestra” from „Actions” 1971

Don Cherry & Krzysztof Penderecki – „Humus the Life Exploring Force” from „Actions” 1971

WORLD MUSIC, ETHNO JAZZ

Z czasem, Cherry coraz bardziej oddalał się od free-jazzowych korzeni, na rzecz grania, inspirowanego muzyką z różnych stron świata.

Dzięki nagraniom z lat 70., Cherry stał się prekursorem world music i ethno jazzu. Włączył do swojej gry wpływy muzyki bliskowschodniej, tradycyjnej muzyki afrykańskiej i indyjskiej. Studiował muzykę indyjską u Vasanta Rai, jednego z najbardziej uznanych mistrzów muzyki indyjskiej na świecie, grającego na indo-afgańskiej sarodzie.

Najlepsze przykłady world music i ethno jazzu w wykonaniu Cherry’ego znajdujemy na jego albumach „Orient”, „Brown Rice” i „Eternal Now”.

„ORIENT” 1971 (wyd. 1974)

„Orient” to album koncertowy, nagrany w 1971, i wydany w japońskiej wytwórni BYG w 1974, oryginalnie bez tytułu. Po wznowieniu w Wielkiej Brytanii w 1980, został wydany pod tytułem „Orient”. Późniejsze reedycje nadal nosiły ten sam tytuł.

Na tej płycie wystąpiła żona Dona Cherry, Mocqui „Moki” Cherry (właśc. Monika Marianne Karlsson), grająca tutaj na tamburze:
Don Cherry – pocket trumpet, piano, flute, vocal
Mocqui „Moki” Cherry – tambura
Johnny Dyani – bass
Okay Temiz – drums, percussion
Han Bennink – drums, percussion, accordion, vocal
„Orient” – Full Album 1971

Don Cherry – Jazz Session, Live @ French TV, Full Concert, July 1971
Part 1

Part 2

Part 3

Part 4

„ETERNAL NOW” 1973 (wyd. 1974), wydany w Szwecji:
Don Cherry – trumpet, piano, harmonium, h’suan, daster, gong, vocal
Bengt Berger – piano, Tibetan bells, African finger piano, mridangam, cymbal
Christer Bothén – piano, dousso n’koni, Tibetan bells
Bernt Rosengren – tárogató
Agneta Ernström – Tibetan bells, dousso kynia
„Eternal Now” – Full Album 1973

„BROWN RICE” 1975

Album, nagrany w The Basement Recording Studios w Nowym Jorku, oraz w Grog Kill w Woodstock, a wydany wyłącznie we Włoszech. Dwa lata później, w 1977, płyta doczekała się wydania w Ameryce Północnej i Japonii, z zupełnie inną okładką i bez tytułu. Później był wielokrotnie wznawiany w obu wersjach.

„Płyta w stylistyce spiritual jazzu, silnie inspirowanego muzyką hindustańską, co podkreślały partie tambury. Muzyka, przesiąknięta dalekowschodnim mistycyzmem, a jednocześnie wciąż silnie zakorzeniona w stylistyce jazzowej, ale nie w bopowym tradycjonalizmie, ani free-jazzowych odlotach, a raczej w graniu bliższym fusion, przywołującym na myśl co bardziej uduchowione nagrania Milesa Davisa z elektrycznego okresu. Świetny, dojrzały album, pokazujący Dona Cherry’ego w ciekawym momencie kariery, grającego muzykę o wciąż mocno jazzowym charakterze, jednocześnie silnie przesiąkniętą wpływami orientalnymi, a podaną w znacznie bardziej przystępnej formie, niż wcześniej, chociażby na „Eternal Rhythm” z 1969. Trudno o lepszy wybór na początek dla osób, planujących zapoznanie się z twórczością trębacza” (pablosreviews.blogspot.com).

Poza żoną Dona, Moki Cherry, wystąpił tu także pianista, Ricky Cherry, oraz kontrabasista Charlie Haden i perkusista Billy Higgins. Z Hadenem i Higginsem lider grał już w zespołach Ornette’a Colemana, miał też okazję współpracować z saksofonistą Frankiem Lowe’em, więc niektórzy muzycy byli dobrze ze sobą zgrani:
Don Cherry – trumpet, piano, electric piano, vocal
Ricky Cherry – piano, electric piano
Moki Cherry – tambura
Frank Lowe – sax
Bunchie Fox – bongos
Verna Gillis – vocal
Charlie Haden, Hakim Jamil – bass
Billy Higgins – drums
„Brown Rice” – Full Album 1975

JAZZ JAMBOREE 1973, POLAND

Don Cherry odwiedzał również Polskę. Kilkukrotnie wystąpił podczas Jazz Jamboree.

W 1973 na scenie pojawiła się m.in. rodzina Dona – żona Moki, grająca na tamburze, i 5-letni synek, Eagle-Eye Cherry, późniejszy znany muzyk rockowy:
Don Cherry – Live @ Jazz Jamboree, Poland 1973
Don Cherry – trumpet, doussn’guni
Dodou Gouriand – soprano sax
Christer Bothén – doussn’guni, tenor sax
Bobo Stensson – piano
Jane Robertson – cello
Moki Cherry – tamboura
Palle Danielsson – bass
Bengt Berger – drums, tabla
5 years old Eagle-Eye Cherry

CHERRY & OSJAN

W tym czasie, Cherry nawiązał współpracę z polskim zespołem Osjan, grającym kompozycje z pogranicza muzyki improwizowanej, folku i world music. Osjan powstał jesienią 1971, a utworzyli go Jacek Ostaszewski, Marek Jackowski (dwóch byłych członków grupy Anawa), oraz Tomasz Hołuj, który był też odpowiedzialny za literacką i wizualną stronę koncertów grupy. W epizodycznych rolach występowały też Olga „Kora” Jackowska oraz Małgorzata Ostaszewska.

W 1973 dali w Polsce szereg występów właśnie u boku Dona Cherry’ego.

Od 1975, po odejściu Marka Jackowskiego, występy z Osjan rozpoczął Milo Kurts.

„TRIBUTE to DON CHERRY” 1996

W 1985 Kurtis wyjechał do USA. Występował w różnych zespołach, grających rock, folk, muzykę etniczną, free jazz.

Po trwającej ponad 10 lat nieobecności, Kurtis wrócił do Polski w 1996. Rozpoczął wówczas ponownie współpracę z Osjan. 20 lutego 1996 zorganizował koncert w Teatrze Małym w Warszawie, poświęcony, zmarłemu kilka miesięcy wcześniej, Donowi Cherry’emu. Podczas koncertu został nagrany album „Yá-sou feat. Tomasz Stańko, Osjan ‎- Tribute to Don Cherry”.

Artyści którzy wzięli udział w nagraniach, wcześniej współpracowali z Donem Cherry.

Tomasz Stańko w 1971 wystąpił z Cherrym podczas pamiętnego koncertu z Krzysztofem Pendereckim na Donaueschingen Music Festival w Niemczech, zwieńczonego albumem „Actions”.

Grupa Osjan uczestniczyła w 1973 w trasach koncertowych Cherry’ego w Polsce.

Peter Apfelbaum brał udział w projekcie „Multi-Kulti”, a Jai Uttal pojawił się na płycie „Footprints”.

Na albumie „Tribute to Don Cherry” Osjan umieścił dwa utwory Dona Cherry’ego – „Rumba Multi-Kullti” oraz „Malinye”:
Wojtek Waglewski – guitar, vocal, percussion
Milo Kurtis, Radosław Nowakowski – percussion
Jacek Ostaszewski – gayageum, vocal, percussion
Tomasz Stańko – trumpet
Yá-sou Band: Milo Kurtis, Horatio Altan, Jai Uttal, Peter Apfelbaum
Yá-sou feat. Tomasz Stańko, Osjan -‎ „Tribute to Don Cherry”, Full Album 1996

OLD and NEW DREAMS

Od 1976 do 1987 Cherry ponownie związał się z byłymi muzykami formacji Ornette’a Colemana – Deweyem Redmanem, Charlie’em Hadenem i Edem Blackwellem. Wspólnie utworzyli grupę Old and New Dreams, wykonującą, oprócz własnych kompozycji, również oryginalnie zaaranżowane utwory Colemana. Nagrali cztery albumy – dwa dla ECM i dwa dla Black Saint:
1976 Old and New Dreams (Black Saint)

1979 Old and New Dreams (ECM)

1980 Playing (ECM)

1987 A Tribute to Blackwell (Black Saint) – with Paul Motian

CODONA

W 1978 Manfred Eicher doprowadził do powstania grupy o nazwie Codona, w składzie: Don Cherry, Collin Walcott i Naná Vasconcelos.
Grupa nagrała trzy porywające albumy, z muzyką, nazwaną przez Cherry’ego „uniwersalnym folklorem świata”:
1979 Codona
1981 Codona 2
1983 Codona 3.

Don Cherry & Codona – Live in New York 1984
Don Cherry – trumpet, organ, flute, dossn’gouni, melodica, voice
Collin Walcott – sitar, tabla, dulcimer, sanza, voice
Nana Vasconcelos – percussion, berimbau, cuica, vooce
Part 1

Part 2

OSTATNIE KONCERTY

Don Cherry był aktywny muzycznie do końca życia.
Old and New Dreams – Live 1985
Don Cherry – trumpet, piano
Dewey Redman – tenor sax
Charlie Haden – bass
Ed Blackwell – drums

Don Cherry & Herbie Hancock – „Bemsha Swing”, Live 1986

Don Cherry – „Rhumba Multikulti”, Live 1991
Don Cherry – pocket trumpet, keyboards, doussin’gouni, melodica, african percussion, flute, vocal
Peter Apfelbaum – tenor sax, keyboards, flute, percussion
Bo Freeman – bass
Joshua Jones – drums, tabla

Don Cherry, Carlos Ward, Mark Helias, Hamid Drake – „Lito”, Live @ Jazzfestival Viersen, Germany 1994

DYSKOGRAFIA jako LIDER https://www.discogs.com/artist/42757-Don-Cherry
1961: The Avant-Garde – with John Coltrane
1965: Togetherness
1965: Complete Communion
1966: Symphony for Improvisers
1966: Where Is Brooklyn?
1966: Live at Cafe Montmartre 1966
1969: MU First Part – with Ed Blackwell
1969: Eternal Rhythm
1969: Live in Ankara
1970: Human Music – with Jon Appleton
1970: MU Second Part – with Ed Blackwell
1971: Orient
1971: Blue Lake
1971: Actions – with Krzysztof Penderecki & The New Eternal Rhythm Orchestra
1972: Organic Music Society
1973: Relativity Suite – with the Jazz Composer’s Orchestra
1974: Eternal Now
1975: Brown Rice
1976: Hear & Now
1976: Om Shanti Om (wyd. 2020)
1982: El Corazón – with Ed Blackwell
1985: Home Boy
1986: Live in Stockholm
1988: Art Deco
1991: Multikulti (recordered 1988, 1989, 1990)
1993: Dona Nostra – with Bobo Stenson and Lennart Åberg.

ŻYCIE PRYWATNE

Żoną Dona była Moki Cherry (właśc. Monika Marianne Karlsson; zm. 2009), szwedzka artystka interdyscyplinarna i projektantka, która zajmowała się projektowaniem mody, malarstwem, kolażem, ceramiką, stolarką i scenografią. W swojej twórczości, przemierzała światy sztuki, muzyki i teatru, z różnymi wpływami, jak sztuka i muzyka indyjska, buddyzm tybetański, moda, tradycyjna sztuka ludowa i ubiór, abstrakcja i pop-art.

Z Donem poznali się w 1963, gdy był on na trasie koncertowej w Sztokholmie, razem z Sonnym Rollinsem. W ciągu następnych lat, gdy Don wrócił do Sztokholmu, by grać tam koncerty, ostatecznie zostali parą i pobrali się.

Od 1977 Moki dzieliła swój czas, mieszkając między Tågarp w Szwecji i Long Island w Nowym Jorku.

Przez całe życie, Moki współpracowała z mężem. Występowała na jego koncertach, gdzie również pokazywano jej prace.

Jej projekty pojawiły się na okładkach albumów Dona oraz jako kostiumy, noszone przez niego na koncertach.

Don Cherry był biologicznym ojcem amerykańsko-szwedzkiego muzyka rockowego, Eagle-Eye Cherry’ego, oraz przybranym ojcem szwedzkiej wokalistki, raperki i DJ-ki, Neneh Cherry.

ŚMIERĆ

Don Cherry zmarł 19 października 1995, w wieku zaledwie 58 lat, na raka wątroby, w miejscowości Málaga w Hiszpanii.

Fot. Pineterst / last.fm / Wikipedia

By Radosław Czapski • URODZINY •