E-muzeum
W sobotę, 16 maja 2020 roku. rozpoczęliśmy publikację pierwszej e-wystawy Muzeum Jazzu, w odcinkach.
Pierwsza e-wystawa poświęcona jest patronowi Fundacji Muzeum Jazzu – Leopoldowi Tyrmandowi i nosi tytuł:
„Stulecie urodzin Leopolda Tyrmanda” Odcinek 1. 1920. Narodziny
Oprac. Andrzej Rumianowski, fot. Arch. Mary Ellen Tyrmand
Rok 2020, uchwałą Sejmu RP, ustanowiony został Rokiem Leopolda Tyrmanda
16 maja 2020 roku przypada setna rocznica urodzin Leopolda Tyrmanda, zaś 19 marca 2020. minęła 35. rocznica jego śmierci.
Leopold Tyrmand to pisarz, literat, a także niestrudzony popularyzator jazzu. Jest patronem Fundacja Muzeum Jazzu przy Polskiej YMCA.
Z okazji Roku Leopolda Tyrmanda, Muzeum Jazzu przedstawia wystawę internetową pt. Stulecie urodzin Leopolda Tyrmanda, wykonaną w oparciu o materiały zgromadzone w Cyfrowym Archiwum Muzeum Jazzu, dzięki ofiarności Matthew Tyrmanda, Mary Ellen Tyrmand i Jerzego Dudusia Matuszkiewicza, we współpracy z Marcelem Woźniakiem, biografem Leopolda Tyrmanda i Pawłem Brodowskim, redaktorem naczelnym Jazz Forum.
Fotografia ślubna Mieczysława i Maryli Tyrmandów
fot. Arch. Mary Ellen Tyrmand
Mieczysław i Maryla Tyrmandowie, rodzice Leopolda Tyrmanda pochodzili z rodzin warszawskich Żydów. Dziadek Leopolda ze strony ojca miał fabryczkę lin, zasiadał także w radzie Synagogi Nożyków przy ulicy Twardej.
Matkę jego Marylę wychował bogaty brat ojca, po śmierci tegoż.
Leopold Tyrmand jako dziecko
fot. Arch. Mary Ellen Tyrmand
Leopold Tyrmand urodził się 16 maja 1920 roku.
Trzy dni po Leopoldzie na świat przyszedł jego przyjaciel, Karol Wojtyła.
Dwa miesiące wcześniej 19 marca 1920 roku Józef Piłsudski został marszałkiem. Trwała wojna polsko-bolszewicka.
Dwa tygodnie przed narodzinami Leopolda polska armia zdobyła Kijów.
Leopold lat 6, za nim stoi jego matka, Maryla Tyrmand
fot. Cyfrowe Arch. Mary Ellen Tyrmand
Kamienica przy ulicy Trębackiej 5 w przedwojennej Warszawie
fot. Arch. Mary Ellen Tyrmand
Ojciec Leopolda, Mieczysław Tyrmand wytwarzał skórzane torby i buty.
Państwo Tyrmandowie mieszkali przy ul.Trębackiej 5, na warszawskim Starym Mieście, niedaleko pomnika Adama Mickiewicza.
Ulica Trębacka w przedwojennej Warszawie,
w perspektywie pomnik Adama Mickiewicza
fot. Arch. Muzeum Jazzu
Marcel Wożniak w miejscu, gdzie przed wojną stała kamienica
z adresem Trębacka 5
fot. Arch. Marcela Woźniaka
Warszawa, ulica Trębacka 5,
tej kamienicy już nie ma.
Na fotografii pisarz Marcel Woźniak, autor książki „Biografia Leopolda Tyrmanda Moja śmierć będzie taka, jak moje życie”
Ciekawym zbiegiem okoliczności jest fakt, że pod adresem Trębacka 5, w miejscu po zburzonej kamienicy,
w której ongiś mieszkali państwo Tyrmandowie,
stał parterowy murowany barak,
pozostawiony po odbudowie Teatru Wielkiego
i w tym baraku w latach 1961-1966 mieścił się studencki Klub Stodoła.
Odcinek 2. 1938 Matura
Czasopismo Gimnazjum Kreczmara
Leopold Tyrmand, jako młodzieniec z dobrego domu, uczęszcza do warszawskiego Gimnazjum im. Kreczmara, renomowanej szkoły dla młodzieży klasy średniej.
Jego podstawowym zainteresowaniem jest czytanie książek, całymi dniami przesiaduje w bibliotece, ale latem z przyjemnością odwiedza basen Legii. Tam w towarzystwie starszych kolegów słucha dyskusji o muzyce jazzowej, zaczyna interesować się jazzem.
W 1938 roku Leopold zdaje maturę i rodzice chcą go kształcić na samodzielnego architekta.
Basen Legii przed wojną
fot. H. Poddębski, Domena publiczna
Leopold Tyrmand po maturze
Paryż 1938., w dali widoczna katedra Notre Dame
Latem 1938 roku Leopold Tyrmand, mając zaledwie 18 lat wyjeżdża do Paryża, tu przez rok studiuje architekturę w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych.
Jak po latach napisze w Dzienniku 1954.: „Ten rok w Paryżu praktycznie przegłodowałem, żywiąc się frytkami i fasolą”, ale tam właśnie po raz pierwszy zetknął się z zachodnioeuropejską kulturą i amerykańskim jazzem, co miało głęboki wpływ na jego przyszły światopogląd i twórczość.
Odcinek 3. 1939. Wojna
Duke Ellington w Paryżu, 1939.
Mapa Polski z 1939 roku Rys. Andrzej Rumianowski
Wilno w okresie międzywojennym
Fot. kurierwilenski.ltski
Do wakacji studenckich 1939 roku Leopold Tyrmand przebywał jeszcze w Paryżu i był obecny na koncercie orkiestry Duka Ellingtona w paryskim Pallais Chaillot.
Duke Ellington przez marzec i kwiecień koncertował w wielu miastach Europy, także w Berlinie gdzie, wojsko broniło sceny przed nazistowskimi zachowaniami publiczności, to było przecież kilka miesięcy przed rozpoczęciem wojny
Na wakacje 39 roku Tyrmand przyjeżdża do Warszawy i tu zastaje go wybuch II Wojny Światowej.
We wrześniu, 19 letni Lolek ucieka przed Niemcami na wschód Polski, do Lwowa.
22 września Armia Radziecka zajmuje Lwów, Lolo ucieka dalej, do niepodległego jeszcze Wilna.
28 października 1939 r. do Wilna wkraczają Wojska Litewskie i na mocy porozumienia ze Stalinem, zdobyte wówczas przez Litwinów Wilno i zajęta przez Armię Czerwoną część Wileńszczyzny zostają przyłączone do Litwy.
Do czerwca 1940 r., kiedy Litwę zajmuje Związek Radziecki, tereny te bez wypowiadania wojny Państwu Polskiemu, znajdowały się pod faktyczną okupacją litewską.
Rodzice Leopolda, we wrześniu 39 roku, pozostali w Warszawie i jako Żydzi trafili do Warszawskiego Getta.
W 1942 roku Tyrmandowie zostali wywiezieni do Obozu Koncentracyjnego w Majdanku, gdzie Mieczysław ojciec Leopolda zginął w komorze gazowej, natomiast jego matce Maryli udaje się przeżyć i po wojnie wyjeżdża do Izraela.