gru 29 2024

Henryk Wars

---

Oprac. Radosław Czapski na podst. culture.pl – tekst Zuzanna Liszewska – Soloch na podstawie m.in. ang. tekstu Juliette Bretan.

---

Henryk Wars o swoim „wielkim romansie z piosenką” (Wywiad dla Radio Wolna Europa, 1967)

 

 
122 lata temu, 29 grudnia 1902 r. w Warszawie urodził się Henryk Wars.
(Zmarł 1 września 1977 w Los Angeles)

Prekursor polskiego jazzu, twórca pierwszej w Polsce kompozycji jazzowej– „New York Times Foxtrot” (1928), jeden z najważniejszych twórców muzyki rozrywkowej międzywojnia obok Jerzego Petersburskiego i braci Goldów. Urodził się w 1902 roku w Warszawie. Zmarł w 1977 roku w Los Angeles. Jego życie mogłoby posłużyć jako scenariusz do filmu, z którym także był związany.

Urodził się jako Henryk Warszawski w utalentowanej muzycznie żydowskiej rodzinie. Jego siostra Józefina śpiewała w Operze Warszawskiej i La Scali. Wczesne lata dzieciństwa spędził we Francji. Druga siostra – Paulina była pianistką. Rodzina wróciła do Polski w 1914 roku. Sześć lat później Henryk ukończył Mazowiecką Szkołę przy ulicy Klonowej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej wstąpił do polskiej armii, tuż przed rozpoczęciem studiów na Wydziale Prawa. Jego wielką pasją było także malarstwo, którego uczył się na ASP. Wkrótce zainteresował się muzyką. Ryszard Wolski w „Już nie zapomnisz mnie” wspomina, że jego talent muzyczny odkrył Emil Młynarski, który zaproponował mu stypendium w Konserwatorium Warszawskim. W Konserwatorium uczył go również Henryk Melcer i jego idol, Karol Szymanowski.

Wkrótce Wars zaczął występować w teatrach i kabaretach. W Qui Pro Quo poznał Andrzeja Własta – autora tekstów piosenek i wielbiciela jazzu. To do jego tekstu Wars pisze swoją pierwszą kompozycję „Cały dzień czytam

---

New York Times”. Piosenkę wykonało trio Jazz Singers – Eugeniusz Bodo, Tadeusz Olsza, Tadeusz Roland w rewii „Może tak” w „Karuzeli”.

Choć piosenka nie okazała się wielkim sukcesem, Wars akompaniował odtąd w wielu teatrach Warszawy, od 1928 roku w Nowym Perskim Oku, Morskim Oku i Cyruliku Warszawskim. Rok później w jego karierze nastąpił przełom za sprawą piosenki „Zatańczmy tango” , której wykonawczynią w rewii „Cała Warszawa” była Stanisława Nowicka – pierwsza odtwórczyni „Tanga milonga” Jerzego Petersburskiego. Odtąd drzwi wszystkich najważniejszych scen międzywojnia stały przed Warsem otworem. Został również dyrektorem muzycznym Syreny Electro.

W tym samym roku skomponował „Zapomnisz o mnie” śpiewane przez Tadeusza Faliszewskiego, a także współpracował z czołowymi autorami tekstów tamtych lat, jak Marian Hemar. W 1930 roku kompozytor założył Chór Warsa, oferując w nim miejsce nowym gwiazdom, takim jak Adam Aston, Faliszewski i Stefan Sas-Jaworski. Piątym członkiem zespołu był Aleksander Puchalski lub Bolesław Reiff.

Od 1930 roku Wars pisał muzykę do polskich filmów. Zaczęło się od filmu „Na Sybir” w reżyserii Henryka Szaro. Premiera udźwiękowionej wersji filmu (początkowo był niemy) odbyła się w Zamku Królewskim, uczestniczył w niej ówczesny prezydent Ignacy Mościcki. Chwytliwe piosenki śpiewane przez Tolę Mankiewiczównę, Eugeniusza Bodo czy Ordonkę, przyczyniały się do sukcesu owoców raczkującej polskiej kinematografii. Przemysł filmowy pokochał kompozytora, stworzył piosenki do jednej trzeciej filmów wyprodukowanych w latach 30, m.in.”Manewrów miłosnych”, „Romeo i Julci”, „Pieśniarza Warszawy”, „ABC miłości” i innych. To do filmów stworzył niezapomniane szlagiery: „Umówiłem się z nią na dziewiątą” i „Miłość ci wszystko wybaczy”, „Sex appeal”, „Czy tutaj mieszka panna Agnieszka”, „Pierwszy znak”, „Powróćmy jak za dawnych lat”, „Ach jak przyjemnie”, „Zimny drań”. W utworach tych wykazał się umiejętnością łączenia jazzu z klasyczną harmonią. Przed wojną nagrywał również recitale fortepianowe dla europejskich radiostacji, pisał kompozycje pod pseudonimem Fraska, występował w Wielkiej Brytanii, w latach 1938-39 dyrygował orkiestrą podczas koncertów symfonicznych organizowanych przez Stowarzyszenie Muzyki Symfonicznej.

Jego piosenki śpiewali szczęśliwie zakochani i nieszczęśliwie odrzuceni, mieszkańcy okupowanej Warszawy i żołnierze armii Andersa, a z jego kompozytorskiego talentu korzystały największe hollywoodzkie wytwórnie filmowe.

Wars wziął udział w kampanii wrześniowej. Po ucieczce z obozu jenieckiego, w 1940 znalazł się we Lwowie, gdzie utworzył orkiestrę big-bandową „Tea Jazz orchestra”, zrzeszającą wiele przedwojennych sław, jak Adam Aston, Albert Harris, Gwidon Borucki, która występowała w różnych miastach ZSRR, nawet w Moskwie. W tym czasie napisał również swoją pierwszą symfonię. Wkrótce większość muzyków Orkiestry wstąpiła do Armii gen. Andersa, wraz z frontem udali się do Iranu, Palestyny, Egiptu, Włoch. Wars był dyrektorem i kierownikiem muzycznym teatrów polowych 2 Korpusu Polskiego.

Po wojnie Wars został w Italii, po czym udał się do Hollywood w nadziei na zrobienie także tam kariery kompozytora filmowego. Na początku nie mógł znaleźć zatrudnienia i żył w ciężkich warunkach. Pierwsze zamówienie na muzykę do filmu otrzymał dopiero w 1954 roku. Potem pojawiły się następne (m.in. do westernu „Big Heat” z Glennem Fordem, czy do serialu telewizyjnego „Flipper”). W sumie w Hollywood napisał muzykę do 60 filmów. W 1967 odwiedził Polskę. Pisał nowe piosenki, które lansowane były przez sławne gwiazdy takie jak: Doris Day, Bing Crosby, Brenda Lee, Dinah Shore, i które stały się płytowymi bestsellerami. Umarł 1 września 1977 roku, słuchając swojego ukochanego Szymanowskiego.

W 2007 roku Wiesław Dąbrowski nakręcił o nim film dokumentalny zatytułowany „Henryk Wars. Pieśniarz Warszawy”. Dwa lata wcześniej znaleziono nieznane dotąd, ukryte w jego gabinecie, kompozycje. Wygląda na to, że twórczość kompozytora może być wciąż odkrywana i reinterpretowana na nowo.

Oprac. Zuzanna Liszewska – Soloch na podstawie m.in. ang. tekstu Juliette Bretan.

---

---

---

https://www.youtube.com/watch?v=xDuuuwQ1sIo

By Radosław Czapski • Index-Up, URODZINY •