cze 15 2018
Janusz Maria Stefański
Opracowanie Ewa Kałużna, fot. Andrzej Rumianowski
14 czerwca 2018 roku 72 rocznicę urodzin obchodziłby
JANUSZ MARIA STEFAŃSKI
(ur. 14 czerwca 1946, zm. 5 listopada 2016) Polski perkusista, kompozytor i pedagog,
zaliczany do czołówki europejskich perkusistów jazzowych. Nagrał ponad 70 albumów. Komponował również muzykę filmową.
Pierwszym zespołem, z którym Janusz Stefański pojawił się na polskiej scenie, był Kwartet Zbigniewa Seiferta. W skład zespołu wchodzili: Jan Jarczyk (p), Jan Gonciarczyk (b), Janusz Stefański (dr) i Zbigniew Seifert (as).
Muzycy Kwartetu Seiferta od początku byli bezkompromisowi i bardzo odważni w swoich artystycznych dążeniach.
Kwartet Seiferta oficjalnie zadebiutował w listopadzie 1965 podczas Zaduszek Jazzowych. Ich występ miał miejsce w Krzysztoforach, gdzie odbywały się jam sessions. Andrzej Jaroszewski entuzjastycznie komentował ich występ, jako „zapowiedź nowej generacji muzycznej, debiut formacji grającej jazz nowoczesny”. W folderze „Krakowski Festiwal Jazzowy po raz czternasty” Krzysztof Sadowski pisał: „Drugim debiutantem piątkowego wieczoru był Zbigniew Seifert – saksofonista altowy, pozostający pod wpływem Johna Coltrane’a, a także Zbyszka Namysłowskiego. Szczególnie w temacie McCoy Tynera „Wschodnie kwiaty” próbę rzetelnego jazzu nowoczesnego zaprezentował cały zespół”
https://jazzshop.eu/seifert-fragment-maly.pdf
Kwartet Zbigniewa Seiferta stał się jedną z wizytówek krakowskiej awangardowej sceny jazzowej. Jak wspominają Jan Jarczyk i Jan Gonciarczyk, „w Krakowie najczęściej grywaliśmy Pod Baranami. Panowała opinia, że jako kwartet zmieniliśmy oblicze jazzu. Niestety nigdy nie nagraliśmy płyty, ponieważ nikt z nas nie poszedł do Polskich Nagrań z propozycją, żeby to zrobić. Mieliśmy świadomość, że jeszcze tyle mamy do zrobienia. Graliśmy dość często. Dużo jeździliśmy po Polsce”
https://jazzshop.eu/seifert-fragment-maly.pdf
Kwartet wystąpił na festiwalu Jazz nad Odrą ’68 i ’69. Na tym drugim Stefański uzyskał wyróżnienie w kategorii solistów, a zespół zdobył I nagrodę w kategorii zespołów nowoczesnych
Zbigniew Seifert Quartet – „East Of The Sun”, Jazz nad Odrą 1969: Zbigniew Seifert – alto sax
Jan Jarczyk – piano
Jan Gonciarczyk – bass
Janusz Stefański – drums
https://www.youtube.com/watch?v=DwR_IqEYNg4
Te pierwsze osiągnięcia otworzyły im możliwość występu na Jazz Jamboree 1969.
Pod koniec lat 60. zespołem zainteresował się Tomasz Stańko. Kwartet Zbigniewa Seiferta oraz nowo powstały Kwintet Tomasza Stańki działały równolegle, jednak wkrótce kwartet Seiferta przestał istnieć. Można go dziś usłyszeć w nielicznych, fragmentarycznych nagraniach, m.in. na płycie „JJ 69 – New Faces in Polish Jazz 1969”
w utworach „Złudzenie (Illusion)” i „Taniec Garbusa (Hunchback’s Dance)”
https://www.youtube.com/watch?v=DcsD-wG6BBw&t=377s
Przez pięć lat (1968-1973) Tomasz Stańko Quintet w składzie: Tomasz Stańko – tr, Zbigniew Seifert – sax, vn, Janusz Muniak – ts, Bronek Suchanek – b oraz Janusz Stefański – dr, był środkowoeuropejską wizytówką freejazzu. Gościli na najbardziej prestiżowych festiwalach
w Europie.
Nagrali 3 płyty: „Music for K.” (1970), dedykowany zmarłemu w 1969 Krzysztofowi Komedzie:
Tomasz Stańko – trąbka
Zbigniew Seifert – saksofon altowy
Janusz Muniak – saksofon tenorowy
Bronisław Suchanek – kontrabas
Janusz Stefański – perkusja
https://www.youtube.com/watch?v=hFdfzq0FK80
„Jazzmessage from Poland” (1972)
Tomasz Stańko – trumpet,
Zbigniew Seifert – violin,
Janusz Muniak – flute, tenor and percussions,
Bronisław Suchanek – double bass,
Janusz Stefański – drums, percussions
https://www.youtube.com/watch?v=voIFtaxQFqI
oraz „Purple Sun” (1973)
Tomasz Stańko – tr
Hans Hartmann – bass
Janusz Stefański – dr, perc
Janusz Muniak – ss, ts, fl, perc
Zbigniew Seifert – vn, as
https://www.youtube.com/watch?v=oQ0-1aG-tiE
W 1973 Janusz Stefański nagrał dodatkowo ze Stańką i Stu Martinem eksperymentalny album „Fish Face”:
Janusz Stefański – drums
Stu Martin – drums, synthesizer
Tomasz Stańko – trumpet
https://www.youtube.com/watch?v=HjuLjnlea3k
W latach 70. Stefański nawiązał kontakty z muzykami niemieckimi, w wyniku czego pojawił się w składach Radio Jazz Group Stuttgart czy też Hans Koller Free Sound:
album „Nome” 1974
Hans Koller (sax)
Wolfgang Dauner (kbds)
Zbigniew Seifert (vln)
Adelhard Roidinger (b)
Janusz Stefanski (ds)
https://www.youtube.com/watch?v=Bx1IGXLFbc4
W tym czasie Stefański współpracował też stale z przebywającym tam Zbigniewem Seifertem i jego Zbigniew Seifert Variouspheres:
Zbigniew Seifert with Hans Koller Free Sound, 1974
Hans Koller ss., ts.
Zbigniew Seifert vl .
Wolfgang Dauner p.
Adelhard Roidinger b.
Janusz Stefanski – dr
https://www.youtube.com/watch?v=VGbi-cOBPIY
Równolegle w Polsce działalność Stefańskiego nie ograniczała się tylko do jazzu – dokonywał nagrań z Markiem Grechutą czy Czesławem Niemenem:
„Enigmatyczne impresje” – Czesław Niemen
Jacek Mikuła – organy Hammonda
Tomasz Jaśkiewicz – gitara
Janusz Zieliński – gitara bas.
Czesław Bartkowski – perkusja
Zbigniew Namysłowski – sax alt
Janusz Stefański – bębny
Czesław Niemen – śpiew, flet
https://www.youtube.com/watch?v=PWzvdhrsQ5Q
Nagrywał także ze Studiem Jazzowym Polskiego Radia, prowadzonym przez Jana „Ptaszyna” Wróblewskiego:
Jazz Studio Orchestra Of The Polish Radio – „Rosemary’s Baby” 1969
bass – B. Suchanek.
congas, tambourine – J. Bartz.
drums – J. Stefański.
leader, conductor – Jan „Ptaszyn” Wróblewski.
mellophone – T. Stańko… and many others
https://www.youtube.com/watch?v=i6um5HPx16A
Był też członkiem Zbigniew Namysłowski Quartet:
Live In Der Balver Höhle 1977
alto saxophone – Zbigniew Namysłowski
bass – Paweł Jarzębski
drums – Janusz Stefański
piano – Sławomir Kulpowicz
https://www.youtube.com/watch?v=R7xANkOGTDo
oraz cenionego The Quartet – zespołu bez lidera. Był to zespół, który działał krótko, w latach 1977-1981. Grupa cieszyła się opinią jednej z najwspanialszych w Europie końca lat 70. Ich muzyka nie miała jednak szczęścia wydawniczego. Najłatwiej było swego czasu sięgnąć po kultową już płytę „Loaded” (Hesinki, 1979)
Sławomir Kulpowicz – keyboards
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax
Paweł Jarzębski – bass
Janusz Stefański – drums
https://www.youtube.com/watch?v=7habnnI7aWo
Po koncercie The Quartet w 1980 w nowojorskim Village Vanguard, właściciel klubu przyszedł do garderoby z kontraktem w rękach. Jedyne co trzeba było zrobić, aby amerykański sen się zaczął ziszczać, to rzucić dotychczasowe życie w Polsce i zostać tam, w mekce światowego jazzu. Tak się jednak nie stało. Nie wiadomo, czy dobrze, czy źle?
Wznowili działalność na krótko, tuż przed śmiercią Sławomira Kulpowicza w 2008. „To, oczywiście, nie był ten sam The Quartet, który zadziwiał świat w końcówce lat 70. Nie ten sam, choć skład był przecież identyczny. Znakomitą formę zachował praktycznie tylko jego lider i mózg – Sławomir Kulpowicz. Tomasz Szukalski był tylko cieniem tego Szakala, którego pamiętamy sprzed lat, a sekcja rytmiczna Paweł Jarzębski – kontrabas i Janusz Stefański – perkusja jakby też wytraciła swoją słynną organiczną siłę”
https://www.jazzarium.pl/…/quartet-s%C5%82awomir-kulpowicz-…
W 2012 ukazał się podwójny album „The Quartet – Sławomir Kulpowicz Complete Edition I”, obejmujący nagrania z lat 1977-1979 https://www.youtube.com/watch?v=-uXrrrC2D0A
W 1981 Janusz Stefański został perkusistą The Vienna Art Orchestra i zamieszkał w Königstein im Taunus w Niemczech. Wziął jednak jeszcze udział w Jazz Jamboree ’81 oraz krakowskich Zaduszkach (jako członek austriackiej orkiestry).
Po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego w 1981, Stefański, wraz z rodziną pozostał w Niemczech.
Występował i nagrywał z wieloma znanymi muzykami, jak Carla Bley, Joachim Kühn, Albert Mangelsdorff, Charlie Mariano, Steve Swallow, John Tchicai, Jasper van ’t Hof, Miroslav Vitouš, Carlos Ward.
W 1985 działał wspólnie z Polski Jazz Ensemble Leszka Żądło: „Rosemary’s Baby”
Bronek Suchanek – bass
Janusz Stefański – drums
Adzik Sendecki – piano
Leszek Żądło – tenor sax, soprano sax, flute
https://www.youtube.com/watch?v=BSaG23pt5mI
Wybrana dyskografia Janusza Stefańskiego:
1970 Music for K – Tomasz Stańko Quintet
1971 Reminiscence – Mieczysław Kosz
bass – Bronisław Suchanek
drums, idiophone flexatone – Janusz Stefański
piano – Mieczysław Kosz
https://www.youtube.com/watch?v=fpAK_IAzXuY
1972 Jazzmessage from Poland – Tomasz Stańko Quintet
1973 Purple Sun – Tomasz Stańko Quintet
1974 Fish Face – Tomasz Stańko
1974 Kunstkopfindianer
Hans Koller (sax), Wolfgang Dauner (kbds), Zbigniew Seifert (vln), Adelhard Roidinger (b), Janusz Stefański (ds)
https://www.youtube.com/watch?v=Bx1IGXLFbc4
1979 We’ll Remember Zbiggy – Zbigniew Seifert
https://www.youtube.com/watch?v=quDkSd2ic3g
2007 Blues Forever – Emil Mangelsdorff Quartet
2010 Nora – Zbigniew Seifert Quartet (nagrania z lat 1969-70)
https://www.youtube.com/watch?v=WYVxvajXEWM
Jeden z ostatnich zapisów na youtube: Janusz Stefański zaprasza na koncert, 5 maja 2016
https://www.youtube.com/watch?v=ZITiwzqrMy0
Jazz of Freedom – Gramy dla Janusza Stefańskiego, 11 maja 2016 (w materiale zawarta jest rozmowa z Januszem Stefańskim, w której wspomina on swoją karierę):
cz.1 https://www.youtube.com/watch?v=nCv0RI6ZRqw
cz. 2 https://www.youtube.com/watch?v=up6qf_nyzhU
Janusz Stefański zmarł 5 listopada 2016 w wieku 70. lat, we Frankfurcie nad Menem
https://www.radiokrakow.pl/…/zmarl-janusz-stefanski-pochod…/
R.I.P. [*]