lip 2 2019
Janusz Szprot
Oprac. Ewa Kałużna, Fot. Andrzej Rumianowski
2 lipca 2019 r. nad ranem w Ankarze zmarł, w wieku 72 lat, JANUSZ SZPROT, muzyk jazzowy, pianista, kompozytor, muzykolog i pedagog,
(ur. 26 września 1946, zm. 2 lipca 2019).
Popularyzator jazzu w radiu i telewizji, ceniony publicysta, autor podręcznika „Podstawy improwizacji jazzowej” (1990).
Kierownik Międzynarodowych Warsztatów Jazzowych w Puławach i Chodzieży.
W szkole muzycznej uczył się klasyki.
„Jazzu w domu ani w szkole nie było.
Po zajęciach, kiedy wszyscy profesorowie wyszli do domu, spotykała się grupa, i grała ragtime’y.
Gdy usłyszałem tę muzykę, to doznałem olśnienia. Zacząłem się jazzu uczyć – słuchając, naśladując i tworząc.
To były czasy, kiedy nie było żadnych materiałów muzycznych, wszystko się zdobywało.
Jak udało mi się zdobyć płytę Scotta Joplina, to ją zdarłem od słuchania.
Najpierw zacząłem grać dixieland. Były różne grupy m. in. Gold Washboard, Hagaw, a potem Sami Swoi i Amalgamat.
W międzyczasie skończyłem muzykologię. A już później była współpraca z Tomkiem Szukalskim” – wspominał Janusz Szprot w rozmowie z radiem PiK w 2016
http://www.radiopik.pl/39,635,janusz-szprot
Dorastał i kształcił się w Warszawie, gdzie uzyskał tytuł magistra muzykologii. W 1971 wystąpił po raz pierwszy na festiwalu Jazz nad Odrą we Wrocławiu.
Po ukończeniu studiów w 1972 Janusz zaczął na dobre grać jazz i zarabiać na życie jako muzyk, ale także jako krytyk jazzowy i pedagog.
Stał się znany jako muzyk jazzowy, grając w Gold Washboard, Royal Rag Jazz Band, Asocjacji Hagaw i Samych Swoich.
Podczas występów z big-bandem Sami Swoi, miał okazję grać z wieloma gigantami jazzowymi, jak Wild Bill Davison, Budd Johnson, Beryl Bryden, Maxine Howard, Big Bill Ramsey, Simeon Szterev, Birger Sulsbruck, Etiopczyk Mulatu Astatke, a także amerykańscy śpiewacy bluesowi.
Z powodzeniem występował w Pori (1982), North Sea Jazz (1983) i na wielu innych międzynarodowych festiwalach jazzowych. Koncertował w Europie, Azji, Afryce, Ameryce Północnej i rodzinnej Polsce.
W latach 80. prowadził własny sekstet – Amalgamat. W 1985 formacja wydała album „Amalgamat„, nagrany w składzie:
Waldemar Kowalski – alto saxophone, baritone saxophone, soprano saxophone
Jan Gonciarczyk – bass guitar
Marian Szarmach – drums
Krzysztof Zgraja – flute
Janusz Szprot – grand piano, synthesizer, electric piano
Jerzy Sorski – guitar, viola
Tomasz Szukalski – tenor saxophone
Zbigniew Czwojda – trumpet.
W 1986 Tomasz Szukalski wraz z Januszem Szprotem utworzyli duet Blues Duo SZ-SZ.
Dokonali wielu nagrań i wystąpili na licznych koncertach, jednak formacja okazała się efemerydą na polskim rynku jazzowym.
W 1989 ukazał się płyta „Blues Duo SZ-SZ” (reedycja 2009)
Tomasz Szukalski tak wspominał tę współpracę: ,,Blues Duo Sz-Sz powstało w przedziwnych warunkach. Nasze żony polubiły się najpierw, ponieważ często spotykaliśmy się na różnych wieczorkach sympatycznych, czy w Chodzieży.
Janusz jest bardzo zawziętym teoretykiem i kolekcjonuje różne dziwne, nietypowe kasety. Parę lat temu w Chodzieży Janusz zapuścił taki duet – Archie Shepp i Dollar Brand.
Strasznie mi się to spodobało. Ja właściwie nie znałem Jasia jako pianisty, chociaż grywał w różnych zespołach” (fragment wywiadu z 1988, przeprowadzonego przez Krystiana Brodackiego)
https://jazzpress.pl/muzycy/914-tomasz-szukalski-kiedy-wychodz-na-scen-wychodz-na-swoje?fbclid=IwAR1463OnWNKwhvCwNY1u78GedPebnd6XccVbb2YWKbbatyPtccYX-HJycTw
Duo było przydatne także na coraz gorsze warunki rynkowe. Szakal zawiesił swój kwartet, bo nie opłacało się czekać na koncert w normalnym składzie za niewielkie pieniądze.
Blues Duo Sz-Sz jeździło po Polsce i sporadycznie za granicę. Duet pełnił czasem rolę pedagogiczną, nie tylko w ramach Małej Akademii Jazzu, ale zupełnie na poważnie w Turcji, gdzie Janusz Szprot już pozostał.
Od 29 lat Janusz Szprot mieszkał w Ankarze, w Turcji, kojarząc dwa – pozornie nieznane sobie – światy, spotykające się na gruncie muzyki.
O swojej decyzji dotyczącej emigracji tak opowiadał w radiu PiK w 2016: „Ja tego w ogóle nie planowałem. W latach 80. z Tomkiem Szukalskim tworzyliśmy Duet Sz-Sz i jeździliśmy po świecie.
Pod koniec lat 80. dostaliśmy zaproszenie na festiwal jazzowy w Ankarze, a potem zostaliśmy zaproszeni do poprowadzenia kursu jazzowego – letniej szkółki jazzu, na ich wydziale muzycznym, prywatnego uniwersytetu.
Następnego roku do Turcji przyjechała ekipa z Polski pod moim dowództwem – Jan Ptaszyn Wróblewski, Henryk Majewski, Tomek Szukalski, Jarek Śmietana, Robert Majewski i Ania Jurksztowicz.
To się bardzo spodobało. Powtórzyliśmy więc to za rok i padł pomysł: „Po co robić warsztaty, skoro można utworzyć wydział jazzu„.
Dostałem propozycję w 1990, i tak został otwarty pierwszy w Turcji wydział jazzu. Wymyśliłem go sam. Nie był samodzielny, a jedynie w ramach muzyki klasycznej.
Co roku dostawałem kolejny kontrakt, aż do przejścia na emeryturę. Teraz otwieram nowy wydział jazzu na nowym uniwersytecie w Alanyi”
http://www.radiopik.pl/39,635,janusz-szprot
I dalej: „Wielu muzyków było z Polski. W 1993 zorganizowałem koncert z ośmioma muzykami z Polski, m. in. Janem Ptaszynem Wróblewskim, Andrzejem Jagodzińskim, Henrykiem Majewskim, Henrykiem Miśkiewiczem, i ośmiu z Turcji.
Zrobiliśmy program międzynarodowy, który został bardzo dobrze przyjęty. Mieliśmy to powtórzyć w Polsce, ale nie wyszło.
Nasi muzycy grali utwory, oparte na polskim i tureckim folklorze. To było wyjątkowe doświadczenie dla wszystkich”
Po wyjeździe do Turcji Szprot grał z supergrupą Polish-Turkish Jazz Formation, z zespołem Fresh Air i ostatnio, z Young@Hearts Band
Nie tracąc kontaktu z polskim środowiskiem muzycznym, każdego roku przyjeżdżał jako kierownik dydaktyczny i wykładowca Międzynarodowych Warsztatów Jazzowych, zapoczątkowanych w 1970 w Chodzieży, a od 1990 odbywających się w Domu Chemika w Puławach.
Warsztaty gościły wielu znakomitych nauczycieli i artystów z całego świata, stając się przy tym kuźnią młodych talentów.
Janusz Szprot znalazł się w gronie sześciu Polaków, uhonorowanych w Ankarze medalem Bene Merito, za zasługi dla promocji polskiej kultury na arenie międzynarodowej.
Po raz pierwszy w gronie odznaczonych tym medalem znalazł się jazzman – pianista, kompozytor i muzykolog.
Janusz Szprot od ponad dwudziestu lat pracował jako wykładowca akademicki na Uniwersytecie Bilkent w Ankarze.
W 1991 Janusz Szprot rozwinął w Ankarze pionierski czteroletni program jazzowy i przez długie lata pozostawał szefem pierwszego w Turcji Wydziału Jazzu.
Poza działalnością dydaktyczną był bardzo aktywny jako muzyk, a także jako inicjator różnych wspólnych polsko-tureckich przedsięwzięć artystycznych.
Dzięki niemu publiczność turecka mogła podziwiać występy naszych gwiazd – byli tam m.in. Andrzej Jagodziński, Jan Ptaszyn Wróblewski, Henryk Majewski, Tomasz Szukalski, Janusz Muniak, Jarek Śmietana, Vistula River Brass Band i wielu innych.
Również w Polsce poznaliśmy wybitnych tureckich artystów – Tuna Ötenel, Imer Demirer, Kamil Erdem czy Sibel Köse.
Pianista Tuna Ötenel występował wspólnie z Januszem Muniakiem, zaś Kamil Erdem i Sibel Köse przez wiele lat z powodzeniem pracowali jako wykładowcy Warsztatów w Puławach.
Z okazji 20-lecia pracy w Turcji, 20 grudnia 2011 Bilkent University zorganizował Januszowi Szprotowi benefis pod hasłem: YOUNG@HEARTS – to nazwa ostatniego zespołu, w którym, obok lidera, wystąpili: Kamil Erdem (bg), Onder Focan (g), Ferit Odman (dr) oraz soliści – wokalistka Sibel Köse i gościnnie amerykański puzonista Dante Luciani, a także najlepsi uczniowie i studenci profesora Janusza Szprota.
Jako pianista Janusz Szprot był świetnie zaznajomiony z wieloma stylami fortepianu jazzowego. Jego elastyczność i wszechstronność są wyraźnie widoczne w dyskografii, która składa się z ponad 15 albumów. Jego ostatnie płyty – ,,Polonezkoy” / ,,Na tureckim dywanie” – zostały wydane w 2001.
„Jarek in the Garden” z albumu “Polonezkoy”
Janusz Szprot wystapił m.in. na takich albumach, jak:
Asocjacja Hagaw – „Asocjacja Hagaw, Andrzej Rosiewicz, Ewa Olszewska” 1977
Asocjacja Hagaw – ,,Please” 1986
Anna Jurksztowicz, Janusz Szprot, Tomasz Szukalski – ,,Gdy śliczna panna” 1987.
Informacja o śmierci Janusza Szprota została podana na profilu jazzmana na Facebooku, gdzie Przyjaciele i Znajomi składają kondolencje i wspominają zmarłego artystę
https://www.facebook.com/janusz.szprot
R.I.P. [*]
Posłuchajmy także:
Sibel Köse & Janusz Szprot – Live in Puławy 2006
Puławy 2006 – Finał. Janusz Szprot
Janusz Szprot and His Band Young@Hearts – „One Step”, Live Puławy 2010
Labella Dani & Janusz Szprot Band – „Malaika” Live 2011
Janusz Szprot and Tamas Ludanyi Trio – „Gypsy”, Live in Tatabanya Jazz Club 2013
Janusz Szprot – „One Step” Live 2013
Yahya Dai – sax
Janusz Szprot – piano
Onder Focan – guitar
Kamil Erdem – bass
Ferit Odman – drums
Janusz Szprot and Tamas Ludanyi Trio – „Sweet Emma” Live in Tatabanya Jazz Club 2013
Janusz Szprot – Jazz Evening @ Mask Ethnic Fun, Live 2016
Janusz Szprot – piano
Ramona Carr – vocal
Fikret Zolan – drums
Oğan Doruk Şadan – double bass
Neyzen Bilgin Canaz & Janusz Szprot Quartet – „Black Orpheus” Live 2017
Janusz Szprot wśród wykładowców Warsztatów Jazzowych w Puławach, rok 2016.
Janusz Szprot podczas wykładu na Warsztatatach Jazzowych w Puławach, rok 2017.
POGRZEB JANUSZA SZPROTA
Pogrzeb ś.p. Janusza Szprota (1946 – 2019) odbędzie się w środę 17 lipca 2019 roku na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Msza rozpocznie się o godzinie 14:00 w Domu Pogrzebowym na ww. Cmentarzu.
Uwaga: ze względu na specyficzne warunki Kolumbarium na Cmentarzu Wojskowym, zamiast tradycyjnych kwiatów można będzie przekazać przedstawicielowi Polskiej Fundacji Muzycznej datki na rzecz pomocy muzykom w potrzebie.
Tego samego dnia, 17 lipca o godz. 17.00 przedstawiono koncert wspomnieniowy w Jazz Clubie Akwarium na Placu Hoovera, zadedykowany Januszowi Szprotowi.
Cześć Jego Pamięci!