wrz 18 2018
Jazz Jamboree dzisiaj kończy 60 lat
Oprac. Ewa Kałużna, fot. Andrzej Rumianowski,
Pierwszy Międzynarodowy Festiwal Jazz Jamboree odbył się 18 września 1958 w Centralnym Klubie Studentów Politechniki Warszawskiej „Stodoła”, który mieścił się wówczas w pierwszej siedzibie, przy ul. Emilii Plater.
Festiwal pod nazwą „Jazz 58” trwał od 18 do 21 września 1958. Organizatorem był Hot Club „Hybrydy”.
W 1958 rozeszła się wieść, iż cieszący się ogromnym powodzeniem festiwal jazzowy w Sopocie nie będzie już więcej organizowany. Przyczyny były polityczne – ówczesnym władzom nie podobało się całe to muzyczne zamieszanie, atmosfera dużego luzu i swobody, która towarzyszyła występom jazzmanów. Zabroniono także organizacji „pochodu nowoorleandzkiego”, który otwierał I Festiwal Jazzowy w Sopocie.
Wówczas to, za sprawą kilku fanów z warszawskiego klubu „Hybrydy”, narodziła się idea festiwalu jazzowego, organizowanego w Warszawie. Miłośnicy jazzu, którzy przyjeżdżali do Sopotu – ludzie zakochani w Armstrongu i Ellingtonie, Parkerze i Gillespie’m, Mulliganie i Brubecku – pojawili się teraz w stolicy. Był to swego rodzaju bunt, manifest niezależności i niepokorności polskiego środowiska jazzowego wobec ówczesnej władzy.
„Pragnienie powojennego pokolenia, by uczestniczyć w tworzącej się kulturze i czerpać ze wzorów sztuki zachodniej, zaczynało powoli brać górę nad szarością i beznadziejnością, wywodzącą się z indoktrynacji reżimowej. I oto cud się stał” – wspomina tamte czasy saksofonista Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, lider Melomanów, który podczas pierwszego festiwalu jazzowego w Sopocie w 1956 prowadził „pochód nowoorleandzki”.
W roku następnym nazwę „Jazz 58” przemianowano na „Jazz Jamboree”, czyli „zlot jazzowy” – na wzór międzynarodowych zlotów skautowych. Wymyślenie tej nazwy przypisuje się Leopoldowi Tyrmandowi – pisarzowi, wielkiemu propagatorowi jazzu. Jednak część osób ze środowiska jazzowego kwestionuje ten fakt.
Pierwsza i dwie następne edycje Jazz Jamboree miały miejsce właśnie w Stodole, a część koncertów odbywała się w Krakowie. Potem festiwal gościł w Filharmonii Narodowej, a od 1965 kolejne edycje Jazz Jamboree odbywały się w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki.
„Stodoła” była miejscem dziwnym – magicznym, wypełnionym muzyką. Mieściła się w dawnej drewnianej stołówce, w której jadali budowniczy Pałacu Kultury i Nauki. Atmosferę klubu wspominał Leopold Tyrmand w powieści „Życie towarzyskie i uczuciowe”: „Uwagę Mikołaja przykuwały przeróżne baraki, wypełnione jazzem i cichutkim szurgotem fanatycznego tańca. Baraki nosiły osobliwe nazwy, na przykład Stodoła. Przesycał je kult intensywności. Jazzowa liturgia, znosząca podział między grającym a słuchającym, ofiarowała mu dreszcz, którego szukał niezmordowanie. W tej muzyce widział doskonałość. Nic w sztuce nie przejmowało go taką pewnością, że znajduje się w obliczu perfekcji, jak przejrzyste, bezbłędne solo klarnetu czy trąbki”.
18 września 1958 w klubie Stodoła Janusz Zabiegliński otworzył uroczyście Festiwal „Jazz 58”, grając na klarnecie słynny utwór Stephena Fostera „Old Folks at Home” znany jako „Swanee River”. Ta stara murzyńska pieśń, napisana w 1851, stała się znakiem rozpoznawczym Jazz Jamboree. Od tamtego czasu niemal wszystkie festiwale rozpoczynały się od odegrania tej melodii.
W programie festiwalu Leopold Tyrmand napisał: „Co będziemy robić w Stodole? Będziemy słuchać jazzu! Jazz stał się spoiwem i symbolem środowisk, które powstały samorzutnie, naturalnie, drogą naturalnego doboru i wyboru”.
Zespół Zabieglińskiego, jak wspomina Roman Kowal w swej książce „Polski jazz”, wystąpił w dwóch składach – tradycyjnym i uwspółcześnionym jako swingtet. Na festiwalu pojawił się też Andrzej Kurylewicz ze swym trio i Wandą Warską, którą porównywano wtedy do Sarah Vaughan, a – wg Adama Sławińskiego – „Kurylewicz wówczas z pianisty petersonowskiego przemienił się w Monka – perkusistę fortepianu”.
Jazz Believers wystąpili z „Ptaszynem” na tenorze, Trzaskowskim i Komedą na fortepianie, Karolakiem na alcie, Byrczkiem na kontrabasie, Zylberem na perkusji. „Believers zaprezentowali się świetnie, Karolak okazał się rewelacją. Przywitany owacyjnie Matuszkiewicz z kwartetem przedstawił program swingowy” – recenzował Roman Kowal.
Pokazali się też Modern Dixielanders, z grającym wtedy na puzonie młodziutkim Zbigniewem Namysłowskim.
W Stodole również wystąpili wtedy: Trio Komedy, Modern Combo, Sekstet Krotochwila, New Orleans Stompers.
Przyjechali Duńczycy – Louis Hjulmand Quartet, „jedyny zespół zagraniczny, który nie zawiódł”, jak przypominał Kowal.
Jazz Jamboree szybko stał się jednym z największych i najważniejszych festiwali w Europie. W trwającej 60 lat historii na jego estradzie gościły największe gwiazdy światowego jazzu. Wśród najsłynniejszych z nich wymienić należy Duke’a Ellingtona, Milesa Davisa, Theloniousa Monka, Dizzy Gillespie’ego, Dave’a Brubecka, Benny’ego Goodmana, Wyntona Marsalisa, Abbey Lincoln, The Manhattan Transfer, Bobby’ego McFerrina, Raya Charlesa, Keitha Jarretta, Chicka Coreę, Herbie’ego Hancocka, Michaela Petruccianiego, Tony’ego Wiliamsa, Arta Blakeya, Sun Ra, Ornette’a Colemana, Sonny’ego Rollinsa, Stana Getza, Us3, Dianę Krall.
Wybitni muzycy goszczący na Jazz Jamboree byli magnesem, nie tylko dla polskiej publiczności. Na festiwal do Warszawy przyjeżdżali przez długie lata miłośnicy jazzu, m.in. z Niemiec, Austrii, Skandynawii, Węgier. Prawdziwe rzesze ściągnęły do Warszawy w 1988, gdy na JJ wystąpił Miles Davis (po raz pierwszy pojawił się w Polsce 1983). Dużą popularnością wśród publiczności, a niekoniecznie wśród krytyków, cieszyły się także w latach 1995-1998 edycje festiwalu, których program przygotowywał ówczesny dyrektor artystyczny Marcin Kydryński.
Jazz Jamboree było bardzo ważne dla biografii artystycznych polskich muzyków – na festiwalowej scenie mieli oni okazję spotkać się, skonfrontować, a często grać wspólnie ze światowymi sławami. Większość polskich jazzmanów uczestniczyła w Jazz Jamboree.
O publiczności Jazz Jamboree pisał dowcipnie wielki sympatyk jazzu, redaktor naczelny „Przekroju”, Marian Eile: „Żadna ze sztuk nie ma tak gorąco oddanej sobie publiczności. Ani w teatrze, ani na koncercie symfonicznym, ani na wystawie obrazów nie widzi się publiczności tak entuzjastycznej, jak na występie jazzowym. O, jazz ma wiele zalet”.
Dziś, jak twierdzą znawcy polskiej i zagranicznej sceny jazzowej, sześćdziesięciolatek Jazz Jamboree jest w umiarkowanej kondycji.
Materiał źródłowy m.in. https://polishjazz.pl/jazz-jamboree/
JAZZ JAMBOREE 2018 – program:
Inauguracja 60. edycji Jazz Jamboree – koncert plenerowy
29 września Plac Trzech Krzyży godz. 18.30
Peter Cincotti
Możdżer Danielsson Fresco Trio
Wstęp wolny
25 października Bemowskie Centrum Kultury godz. 19.00
Kwaśny Deszcz
Dima Gorelik Trio
Wstęp wolny
26 października Klub Stodoła godz. 19.00
Marcin Olak Imagine Nation feat. Liberty Ellman
Liberty Ellman – guitar
Marcin Olak – guitar
Patryk Zakrocki – alto, electronics
Ksawery Wójciński – double bass
Hubert Zemler – drums
Marcin Masecki with Mike Marshall
Marcin Masecki – piano
Mike Marshall – guitar, mandolin
The Bad Plus
Reid Anderson – double bass
Orrin Evans – piano
Dave King – drums
27 października Klub Stodoła godz. 19:00
Binker Golding Quartet
Binker Golding – tenor saxophone
Joe Armon-Jones – piano
Sam Jones – drums
Dan Casimir – bass
Ezra Collective
Femi Koleoso – drums
TJ Koleoso – bass
Joe Armon-Jones – piano
Dylan Jones – trumpet
James Mollison – tenor saxophone
Idris Ackamoor & The Pyramids
Idris Ackamoor – alto and tenor saxophone
Sandra Poindexter – violinist, vocals
David Molina – guitar, percussions, vocals
Skyler Stover – electric, acoustic bass, vocals
Johann Polzer – drums
Ahkeel Andres Mestayer – congas/percussions
27 października Bemowskie Centrum Kultury godz. 19.00
El Salsero (Costa Rica, Polska) feat. Luis Nubiola (Cuba)
Wstęp wolny
28 października Klub Stodoła godz. 19.00
Uri Caine solo piano
James Brandon Lewis Trio
James Brandon Lewis – tenor sax
Luke Stewart – electric bass
Warren Trae Crudup III – drums
Art Ensemble of Chicago
Roscoe Mitchell – alto sax, soprano sax, sopranino sax, flute and percussion
Famoudou Don Moye – drums, congas, bongos and percussion
Hugh Ragin – trumpet, flugelhorn and piccolo trumpet
Tomeka Reid – cello
Junius Paul – double bass and objects
Dokładny opis wydarzeń na FB: https://web.facebook.com/pg/jazzjamboreefestival/events/?ref=page_internal
Autor plakatu: Andrzej Pągowski
Materiały historyczne Jazz Jamboree – płyty, afisze, programy, filmy, artykuły, zdjęcia – można obejrzeć na stronie https://polishjazz.pl/jazz-jamboree/
Przypomnijmy:
Jazz Jamboree 1960 – Stan Getz & Andrzej Trzaskowski Trio https://www.youtube.com/watch?v=jLL7Lz9lJA4
Jazz Jamboree 1960 – Stan Getz & Andrzej Trzaskowski Trio – „Out of Nowhere” https://www.youtube.com/watch?v=_nSQrxTal0Y
Jazz Jamboree 1961 – Jazz Rockers
K. Sadowski – fortepian, A. Skorupka – kontrabas, A. Zieliński – perkusja, Z. Namysłowski – saksofon altowy https://www.youtube.com/watch?v=umilgyo1ClU
Jazz Jamboree 1962 – Eje Thelin Quintet https://www.youtube.com/watch?v=khTfFN89PjM
Jazz Jamboree 1963, 1965 – Krzysztof Komeda Jazz Jamboree 1963 & 1965 https://www.youtube.com/watch?v=g0pWmspOAzg
Jazz Jamboree 1964 – 17 kwietnia 2015 ukazała się płyta w serii Polish Radio Jazz Archives Jazz Jamboree. Jest to kronika festiwalu Jazz Jamboree 1964. Zawiera ona występ basisty węgierskiego Aladara Pege wraz z Wojciechem Karolakiem, grającym na fortepianie i Andrzejem Dąbrowskim na perkusji.
Płytę otwiera występ dwóch muzyków niemieckich – braci Kuhn, po raz pierwszy w owym czasie goszczących w Polsce, przy czym pianista Joachim był obywatelem NRD, a klarnecista Rolf – NRF.
Kwintet Andrzeja Trzaskowskiego wykonuje premierowo 11-minutową kompozycję Tomasza Stańki „Kwinty”.
Relację festiwalową kończy „Django” Johna Levis’a w wykonaniu The Pim Jacobs Trio z Holandii https://www.youtube.com/watch?v=ElUZAQeQ1Bg
Kolejna płyta – kronika festiwalu Jazz Jamboree 1964 – ukazała się 15 maja 2015. Umieszczono tu występy słynnej orkiestry Gustawa Groma z byłej Czechosłowacji oraz Big Bandu Polskiego Radia pod dyrekcją Andrzeja Kurylewicza, jak również Warszawskich Stompersów i, goszczącą po raz drugi w Warszawie, wokalistkę z Holandii Ritę Reys wraz z Pim Jacobs Trio https://www.youtube.com/watch?v=Osp2ycJPulE
Jazz Jamboree 1965 – Annie Ross & Wojciech Karolak Trio https://www.youtube.com/watch?v=2fItF7R4RBc
Jazz Jamboree 1965 – Dizzy Gillespie Quintet
Kenny Barron – fortepian, Dizzy Gillespie – trąbka, James Moody – flet i saksofon altowy, Chris White – kontrabas, Rudy Collins – perkusja https://www.youtube.com/watch?v=r60Q-UrF2pM
Jazz Jamboree 1965 – Andrzej Trzaskowski Quintet
Formacja Andrzeja Trzaskowskiego z trębaczem amerykańskim Tedem Cursonem https://www.youtube.com/watch?v=pk8RovDSniY
Jazz Jamboree 1966 – Stuff Smith Quartet https://www.youtube.com/watch?v=I5Dn6cvU6-Q
Odbył się również wówczas występ skandynawskiego kwartetu Eje Thelina oraz, reprezentującego ZSRR, kwartetu Gromin-Garanian. Na zakończenie wystapił Tomasz Stańko z Janem Hammerem, Janem Ptaszynem Wróblewskim, Jackiem Bednarkiem i Grzegorzem Gierłowskim.
Jazz Jamboree 1969 – New Faces in Plish Jazz
Andrzej Przybielski Quartet
Marian Siejka & Wacław Rezler
Urszula Dudziak & Michał Urbaniak Quartet
Mieczysław Kosz
The Paradoks
Adam Makowicz
Zbigniew Seifert Quartet https://www.youtube.com/watch?v=DcsD-wG6BBw
Jazz Jamboree 1970 – Michał Urbaniak Group https://www.youtube.com/watch?v=CYGS7jZkiE8
Jazz Jamboree 1970 – Dave Brubeck https://www.youtube.com/watch?v=8scnVZ3prLs
Jazz Jamboree 1972 – Czesław Niemen https://www.youtube.com/watch?v=NfwiG8161mE
Jazz Jamboree 1972 – Elvin Jones Quartet https://www.youtube.com/watch?v=fmZ2GHbRXhU
Jazz Jamboree 1974 – Peter Brotzmann Quartet https://www.youtube.com/watch?v=dFa0oyF63d0
Jazz Jamboree 1975 – Full Concert https://www.youtube.com/watch?v=fHCh1rB3Y2A
Jazz Jamboree 1976 – Muddy Waters Blues Band https://www.youtube.com/watch?v=x9vIxCiSrt4
Jazz Jamboree 1980 – Sonny Rollins https://www.youtube.com/watch?v=QWE83meaNME
Jazz Jamboree 1983 – Miles Davis https://www.youtube.com/watch?v=xxMs9T_RLR0
Jazz Jamboree 1984 – Ray Charles https://www.youtube.com/watch?v=u2-HDOk9kYI
Jazz Jamboree 1985 – Keith Jarrett Standards Trio https://www.youtube.com/watch?v=WSN5AqPM9Ic
Jazz Jamboree 1988 – Miles Davis https://www.youtube.com/watch?v=ZELqtuvTSAQ
Jazz Jamboree 1989 – Walk Away & Urszula Dudziak https://www.youtube.com/watch?v=vF4j_q4IGno
Jazz Jamboree 1989 – Art Blakey Jazz Messengers https://www.youtube.com/watch?v=Zgc8M73rpbs
Jazz Jamboree 1991 – Stephane Grappelli https://www.youtube.com/watch?v=xvrGP98Epm0
Jazz Jamboree 1991 – Bobby Watson & Victor Lewis & Horizon https://www.youtube.com/watch?v=yGxDD83v8XQ
Jazz Jamboree 1991 – Tomasz Szukalski & Artur Dutkiewicz Quartet
https://www.youtube.com/watch?v=XjeTEAFYWes
Jazz Jamboree 1993 – Tomasz Stańko Group https://www.youtube.com/watch?v=4PGsY5Gqq9c
Jazz Jamboree 1993 – Ornette Coleman https://www.youtube.com/watch?v=aJ0qivF8GCM
Jazz Jamboree 1994 – Jan Garbarek Group https://www.youtube.com/watch?v=3Mle-Mo6eVw
Jazz Jamboree 1994 – Jarek Śmietana International Quintet https://www.youtube.com/watch?v=qLKrGgLs0e8
Jazz Jamboree 1994 – Dzień Komedy https://www.youtube.com/watch?v=_tc9MkBZvfk
Jazz Jamboree 1995 – Tommy Flanagan Trio https://www.youtube.com/watch?v=bSFCmP_hfdI
Jazz Jamboree 1995 – Joe Henderson Quartet https://www.youtube.com/watch?v=HUficv05G0I
Jazz Jamboree 1998 – Wojciech Karolak Superband https://www.youtube.com/watch?v=etk-CgcdPMU
Jazz Jamboree 1998 – The Lounge Lizards https://www.youtube.com/watch?v=GAsjpTcLC2A
Jazz Jamboree 1998 – Gonzalo Rubalcaba Trio https://www.youtube.com/watch?v=iLKKemTwG0w
Jazz Jamboree 1998 – John Scofield Quartet https://www.youtube.com/watch?v=ZQktrJ_jyu8
Jazz Jamboree 1998 – Mike Stern Band https://www.youtube.com/watch?v=3vihEhch30c
Jazz Jamboree 2010 – Janusz Olejniczak https://www.youtube.com/watch?v=w49OLOJ-eDQ
Jazz Jamboree 2017 – Pimpono Ensemble https://www.youtube.com/watch?v=JLEXpXHE–M