paź
29
2024
————————————————————-
z „div” 0.
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
———–
————
———-
3. – 8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
————————————————————-
————————————————————-
z moim „div” 1.
3. – 8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
————————————————————-
XX
bez „div”
1. – 8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
Pana Radka „div”
2. – 8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
Piotrusiowy „div”
2. – 8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
z moim „div” 1.
3. – 8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
————————————————————-
XXX
Mój „div” 2.
4 – 8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
W czasie powstania warszawskiego Wiesław Brodziński akompaniował na akordeonie Mieczysławowi Foggowi. Koncerty dla powstańców odbywały się na ulicach i w piwnicach, a także w szpitalach, m.in. u zbiegu ulic Koszykowej i Chałubińskiego, w kawiarni Forkasiewicza przy ulicy Kruczej, w gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej przy Koszykowej.
Po wojnie, w 1945 roku bracia Brodzińscy zamieszkali w Łodzi.
————————————————————
XV bez div
————————————————————
1. – 8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
————————————————————
————————————————————
AX.
9.
AUGUST AGBOLA BROWNE – 16 odc
perkusista, tancerz
Uczestniczył w obronie Warszawy we wrześniu 1939 roku W 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Był kolporterem prasy podziemnej i ulotek, pomagał ukrywającym się, głównie uciekinierom z getta. Utrzymywał się z nauki języków obcych i handlu. Podczas powstania warszawskiego walczył na terenie Śródmieścia Południowego.
————————————————————
bez „div”
1. – 8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
————————————————————
Oprac. Andrzej Rumianowski
w oparciu o książkę Krzysztofa Karpińskiego „BYŁ JAZZ, KRZYK JAZZ-BANDU W MIĘDZYWOJENNEJ POLSCE”
—————————————————————–
A.
1. ADAM ASTON – 10 odc. 12 odc.
właśc. Adolf Loewinsohn, pseud. Adam Wiński, J. Kierski – piosenkarz
We wrześniu 1939 r. uciekł do Lwowa.
W latach 1940-1941 występował z orkiestrą Warsa na terenie ZSRR.
Przeszedł szlak bojowy z armią Andersa, walczył pod Monte Cassino.
————————————————————-
A.
2. JERZY BELZACKI – 8 odc, 18 odc
pseud. Bel Jurpianista – kompozytor, aranżer, autor tekstów
Po ataku ZSRR na Polskę przedostał się do Białegostoku, tam związał się z orkiestrą Ady’ego Rosnera, z którą koncertował w wielu miastach ZSRR.
W 1944 r. został aranżerem wytwórni płyt Aprielewskij Zawod,
nagrywającej
na zlecenie Związku Patriotów Polskich.
W 1946 r. zamieszkał w Mińsku (Białoruska SRR).
A.
3.
ZYGMUNT BIAŁOSTOCKI – 4 odc
pianista, aranżer, kompozytor, autor tekstów
W czasie okupacji znalazł się w warszawskim getcie.
Zginął w getcie warszawskim w 1942 lub 1943 roku.
A.
4.
WALERIAN BIKUNT – 6 odc
trębacz, gitarzysta
W czasie okupacji przez pewien czas grał w orkiestrze Georga Scotta w Warszawie.
W 1945 r. dołączył do orkiestry Kazimierza Turewicza.
A.
5.
ZYGMUNT (ZELMAN) BOKSER – 9 odc, 18 odc
Po wybuchu II wojny światowej został zamknięty w getcie warszawskim, gdzie grał na wiolonczeli w kwartecie smyczkowym z Jakubem Messerem, Mosesem Girkulskim i Danielem Krakowskim.
Po wojnie wyjechał do USA.
A.
6.
CHARLES BOVERY (
Karel Nejdely,
Karol Nadjl) – 6 odc, 16 odc, 18 odc
czeski saksofonista tenorowy, skrzypek, wokalista, bandlider.
W 1942 roku przyjechał do Polski z zespołem Bobka Briena, przywieziony przez niemiecką agencję, aby grać dla Niemców w warszawskich restauracjach.
Wkrótce zaczął występować także w polskich lokalach: Café Lucyna (Nowy Świat 30, róg ulicy Foksal) i Café Bodo (przy Foksal 15).
Po wojnie został w Polsce.
A.
7. LEON BORUŃSKI – 4 odc, 8 odc, 9 odc
pianista, kompozytor
Po wybuchu wojny przedostał się do Białegostoku, gdzie został kierownikiem muzycznym Teatru Miniatur, którego dyrektorem był jego kuzyn Kazimierz Krukowski.
W maju 1940 roku związał się z orkiestrą Ady’ego Rosnera i odbył z nią tournée po ZSRR z programem lwowskiego Jazzu Teatralizowanego.
We wrześniu 1940 roku wrócił do Białegostoku, skąd pojechał do Warszawy. Do wiosny 1942 roku występował w getcie z recitalami, m.in. w składzie orkiestry symfonicznej prowadzonej przez Adama Furmańskiego.
Następnie ze względu na chorobę płuc znalazł się w sanatorium w Otwocku.
Był partnerem życiowym aktorki Stefanii Górskiej.
Zginął latem 1942 roku w sanatorium w Otwocku w dokonanej przez hitlerowców egzekucji jego pensjonariuszy.
————————————————————-
————————————————————-
XX
bez „div”
– 8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
z piotrusiowym „div”
8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
————————————————————-
————————————————————-
z moim „div”
8. STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2
8.
STEFAN i WIESŁAW BRODZIŃSCY – 6 odc, 15 odc
STEFAN BRODZIŃSKI – saksofonista, lekarz
WIESŁAW BRODZIŃSKI – saksofonista, trębacz, akordeonista i pianista
W czasie drugiej wojny światowej bracia BRODZIŃSCY założyli i prowadzili amatorską orkiestrę studencką, równocześnie kształcili się na tajnych kompletach. W 1940 roku grali w restauracji Europejska, a następnie w kawiarni U Aktorek. Występowali też w Bodedze, Bagateli, Gospodzie Włóczęgów, Kameleonie i Watrze. Roman Waschko słuchał ich w kawiarni Frascati przy placu Trzech Krzyży 2.
————————————————————-
W czasie powstania warszawskiego Wiesław Brodziński akompaniował na akordeonie Mieczysławowi Foggowi. Koncerty dla powstańców odbywały się na ulicach i w piwnicach, a także w szpitalach, m.in. u zbiegu ulic Koszykowej i Chałubińskiego, w kawiarni Forkasiewicza przy ulicy Kruczej, w gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej przy Koszykowej.
Po wojnie, w 1945 roku bracia Brodzińscy zamieszkali w Łodzi.
————————————————————-
3-X
A.
9. AUGUST AGBOLA BROWNE – 16 odc
perkusista, tancerz
Uczestniczył w obronie Warszawy we wrześniu 1939 roku W 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Był kolporterem prasy podziemnej i ulotek, pomagał ukrywającym się, głównie uciekinierom z getta. Utrzymywał się z nauki języków obcych i handlu. Podczas powstania warszawskiego walczył na terenie Śródmieścia Południowego.
——————————————————-
A.
10. EMIL BRUH – 7 odc, 8 odc, 11 odc, 12 odc, 18 odc
skrzypek, kierownik orkiestry
Po wybuchu wojny dotarł do Lwowa (we wrześniu 1939 r.) i dołączył do orkiestry Ady’ego Rosnera. Po zajęciu miasta przez Niemców przedostał się w głąb ZSRR i związał się z orkiestrą Henryka Golda i Jerzego Petersburskiego. Przez pewien czas był więziony przez władze sowieckie. Później wstąpił do Armii Andersa i został przydzielony do powstającej orkiestry Warsa; przeszedł z nią szlak bojowy II Korpusu.
Po demobilizacji wyjechał do USA i zamieszkał w Filadelfii.
11.
ANNA BRZEZIŃSKA – ŻAKOWSKA – 6 odc, 15 odc, 14 odc
aktorka, piosenkarka
W czasie wojny działała w konspiracji oraz koncertowała: w 1940 r. w Café Clubie, w 1941 w Café Lucyna oraz w Bodedze z orkiestrą trębacza Bronisława Stasiaka. W 1942 roku śpiewała w Café Napoleonka (Nowy Świat 53), U Aktorek (Piusa XI 12), w Swannie (Nowy Świat 23/25), rewii wystawionej na estradzie kina Pan (Nowy Świat 40) oraz rewiach w teatrach Maska i Ikar. Nowy Kurier Warszawski uznał ją za artystkę niedoścignioną w kreacjach jazzowych, wspominał też o młodym kompozytorze Zbigniewie Kanclerzu, który skomponował dla niej rytmiczną jazzową piosenkę Czarny Limbo. We wrześniu 1943 r. wystąpiła w Teatrze Nowości (ulica Mokotowska 73) z orkiestrą pod dyrekcją Zygmunta Wiehlera obok Toli Mankiewiczówny i Barbary Kostrzewskiej.
W 1944 r. w czasie powstania warszawskiego śpiewała dla żołnierzy batalionu Wigry (w sali byłego Ministerstwa Sprawiedliwości przy ulicy Długiej 7), później była sanitariuszką. Po przejściu przez obóz w Pruszkowie na krótko zamieszkała w Krakowie i występowała w Starym Teatrze.
Po wojnie znalazła się w Łodzi, gdzie śpiewała z zespołem Klubu Melomanów istniejącym przy ognisku Polskiej YMCA.
A.
12.
STEFAN BUCHOLC – 5 odc, 15 odc, 4 odc
pianista, kompozytor
W czasie okupacji niemieckiej, w grudniu 1939 roku ożenił się z Marią Mansfeld; zamieszkali przy ulicy Nowogrodzkiej w Warszawie. Prowadzili sklep ze sprzętem gospodarstwa domowego, jednocześnie byli głęboko zaangażowani w działalność konspiracyjną. Wkrótce Bucholc został oficerem Armii Krajowej.
Stefan Bucholc zginął w 1944 roku w powstaniu warszawskim.
Jego żona zmarła w obozie koncentracyjnym.
A.
13.
JANUSZ BYLIŃSKI – 6 odc, 14 odc, 15 odc
pseud. Mrek, perkusista, samouk
Podczas okupacji niemieckiej grał w lokalach warszawskich. Kilkakrotnie aresztowany za działalność konspiracyjną, był więźniem Pawiaka. Brał udział w powstaniu warszawskim.
A.
14.
HENRYK CZYŻ – 6 odc, 14 odc
dyrygent, kompozytor, saksofonista
Po rozwiązaniu Pocket Jazzu w czerwcu 1941 roku Czyż został zaangażowany do big-bandu Wileńskiej Rozgłośni Radiowej, kierowanego przez Władysława Szczepańskiego; w zespole grali także m.in. saksofonista Zasadzki, trębacz Bohdziewicz i kontrabasista Hallor. Zarabiał także, grając w cyrku Korona. Aresztowany w 1944 roku za przynależność do Armii Krajowej, został osadzony w obozie sowieckim w Kałudze.
A.
15.
RYSZARD DAMROSZ – 14 odc
dyrygent, aranżer, kompozytor i wiolonczelista
W czasie okupacji prywatnie studiował teorię muzyki w Warszawie. Zainteresowanie muzyką wzmogło się po tym, jak w 1942 roku w Melodii, przy ulicy Rymarskiej 12) usłyszał orkiestrę Bronisława Stasiaka.Od 1943 roku walczył w oddziałach Armii Krajowej na Białostocczyźnie i Wileńszczyźnie, za co w 1944 został wywieziony do obozu w Diagilewie koło Riazania; założył tam zespół muzyczny Orkiestra Skazańców.
———————————————————————
Panie Andrzeju Ryszard Damrosz po wojnie jest też tutaj: https://www.muzeumjazzu.pl/22-1956-blekitny-jazz-z-polski-do-z-s-r-r/
A.
16.
WŁADYSŁAW DANIŁOWSKI – 2 odc, Lwów
pseud. Dan, pianista, akordeonista, kompozytor
Wszelkie plany Władysława Daniłowskiego zniweczył wybuch wojny. Na początku września 1939 r. wraz z rodziną wyjechał z Warszawy do Pińska, stamtąd do Lwowa, a po agresji sowieckiej na Polskę dotarł przez Rumunię do Włoch. Po wielu perypetiach w marcu 1940 r. znalazł się na kontynencie amerykańskim. Pracował w rozgłośni radiowej w Nowym Jorku, a następnie zorganizował nowy Chór Dana (Dana Ensemble), który nagrywał dla RCA Victor. Mieszkał także w Detroit.
Po wojnie pozostał w USA.
A.
17.
MACIEJ DOBRZYŃSKI – 14 odc, 18 odc
pseud. Jackson, perkusista i impresario
W 1940 roku trafił do obozu w Auschwitz, a następnie do Mauthausen-Gusen. Początkowo grał w orkiestrze obozowej, wkrótce jednak ze współwięźniem Stanisławem Grzesiukiem (po wojnie m.in. autorem obozowych wspomnień Pięć lat kacetu, śpiewakiem, popularyzatorem przedwojennego warszawskiego folkloru) założył zespół o nazwie Cała Warszawa.
Po wyzwoleniu obozu przez wojska amerykańskie w lipcu 1945 r. jeździł z ich orkiestrą jako perkusista, koncertując na terenie Niemiec.
A.
18.
ADAM DOŁŻYCKI – 6 odc, 7 odc, 14 odc, 18 odc
dyrygent, kompozytor, skrzypek
W sezonie 1938/1939 został ponownie Naczelnym dyrygentem Opery Warszawskiej.
W latach 1940-1943 w kawiarni Lardellego prowadził orkiestrę złożoną z byłych członków zespołu Filharmonii Warszawskiej; koncertmistrzem i solistą był skrzypek Wacław Niemczyk.
W 1943 r. odbywały się tam słynne mecze estradowe pomiędzy orkiestrą symfoniczną Dołżyckiego i jazzową Georga Scotta, które wspominał Wiesław Wiernicki: „W sali Lardellego, na Polnej, zorganizowano kiedyś koncert pod nazwą Mecz Dołżycki contra Scott. Orkiestra symfoniczna kontra orkiestra jazzowa. Znakomity pomysł i świetny koncert. Przyszło tak dużo osób do Lardellego, że Mecz trzeba było powtarzać kilkakrotnie.
W programie koncertu były utwory Gershwina, Liszta, Noskowskiego, Moniuszki i wielu innych kompozytorów” (Wspomnienia o warszawskich knajpach, Warszawa 1994, s. 92).
W październiku 1943 r. rozlepiono afisze informujące, że w niedzielę 3 października w Melodii przy ulicy Rymarskiej 12 wystąpi „sensacja Warszawy, Jazz A. Dołżycki„. Był też dyrygentem w Theater der Stadt Warschau w gmachu Teatru Polskiego.
W czasie powstania warszawskiego został aresztowany przez Armię Krajową pod zarzutem kolaboracji z Niemcami. Po powstaniu podobno przeszedł obóz w Pruszkowie.
Po wojnie osiadł w Bawarii, gdzie zajął się pracą pedagogiczną.
A.
19. WŁADYSŁAW EIGER – 2 odc
pianista, dyrygent, kompozytor i aranżer
W 1938 roku wyjechał do Paryża, gdzie występował jako pianista w kawiarniach i klubach nocnych. Po inwazji Niemiec na Francję w 1942 roku wyjechał do USA (Miami Beach). Nadal pracował jako aranżer, zarówno na gruncie muzyki rozrywkowej, jak i poważnej. Prowadził zespoły muzyczne w eleganckich hotelach i restauracjach.
Komponował dla orkiestr radiowych i tanecznych. W 1943 roku. napisał muzykę do filmu dokumentalnego o Marii Skłodowskiej-Curie Land of my Mother.
A.
20.
WITOLD ELEKTOROWICZ – 6 odc
piosenkarz, pianista, gitarzysta, kompozytor, dziennikarz, aktor
Witold Elektorowicz wielką popularność w czasie okupacji niemieckiej zdobył występując w warszawskich kawiarniach: „Ziemiańska”, „Sztuka i Moda”, „Yacht-Klub”, i w domach prywatnych, śpiewał piosenki patriotyczne; nazywano go „trubadurem Warszawy”.
Od 1940 występował też gościnnie w kawiarni „U Aktorów” w Lublinie.
A.
21.
KAZIMIERZ ENGLARD – 7 odc – NUR fur DEUTSCHE
właśc. Karl Engelhardt, multiinstrumentalista, dyrygent, kompozytor, aranżer
W 1939 roku zamieszkał w Warszawie przy ul. Czerniakowskiej.
W czasie drugiej wojny światowej przyjął obywatelstwo niemieckie.
Grał w niemieckiej orkiestrze wojskowej, występował też w Café Clubie.
Skomponował m.in. Najpiękniejsze tango, do słów Walerego Jastrzębca–Rudnickiego.
Zginął w 1942 roku w Warszawie, prawdopodobnie zastrzelony przez wartownika w Alei Szucha.
A.
22. STANISŁAW (SAMUEL) FERSZKO – 2 odc
pianista i kompozytor
Zaangażowany jako pianista do teatru Małałae w Tel Awiwie, wyjechał w 1938 roku do Palestyny, gdzie spędził lata wojny. Tomasz Lerski ustalił, że współpracował również z teatrami Ohel, Li-La-Lo i występował w hotelu King David w Jerozolimie. Skomponowane przez niego piosenki cieszyły się tam dużą popularnością.
A.
22 A.
MICHAŁ FERSZKO – 4 odc, 9 odc
pianista i kompozytor
Młodszy brat Stanisława Ferszko także pianista odtwórca muzyki Chopina, komponował i wykonywał również muzykę rozrywkową. Grał w orkiestrach Henryka Golda i Henryka Warsa. W 1940 roku znalazł się w getcie warszawskim, gdzie należał do orkiestry Artura Golda.
Zginął zamordowany przez hitlerowców w 1942 roku
A.
23.
EDMUND FETTING – UZUPEŁNIĆ
W tych samych latach poznałem pierwsze nagrania płytowe z muzyką jazzową. Zaczęło się to, dobrze pamiętam, od jeszcze twardej płyty big bandu Counta Basiego. Ta muzyka pochłaniała mnie coraz bardziej, zacząłem kolekcjonować nagrania (…). Brat mój, doskonały pianista, ułatwił mi opanowanie tego instrumentu, ale do dziś pozostałem samoukiem („Jazz” 1974, nr 11).
A.
24.
WŁADYSŁAW FIGIEL – 6 odc, 10 odc, 14 odc
pseud. Jerzy Kmita
trębacz, kierownik orkiestry
Czas wojny i okupacji spędził w Warszawie. Z własną orkiestrą rozrywkową koncertował m.in. w kawiarni Bodega. Grał w lokalu FF w zespole saksofonisty Aleksandra Tumela wraz z pianistą Bogdanem Napieralskim, kontrabasistą Zbigniewem Pomerańskim oraz perkusistą Mieczysławem Kleckim. W latach 1942-1943 występował w kabarecie-kawiarni Paradis, a także w Kameleonie, Bodedze, Kaukaskiej oraz w Alhambrze (ulica Jasna 5), gdzie kierował zespołem Alhambra Jazz, a w 1944 roku w restauracji hotelu Polonia.
Działał w konspiracji, był członkiem Armii Krajowej (pseudonim Bemol). Po upadku powstania warszawskiego znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie.
W 1945 roku wyjechał do Zakopanego, a następnie do Krakowa, gdzie występował w Feniksie i Casanovie z orkiestrą Kazimierza Turewicza.
A.
25. ARKADY FLATO (FLATEAU) – 9 odc, 4 odc, 14 odc
skrzypek, wiolonczelista, aranżer
W czasie wojny Flato znalazł się w warszawskim getcie. Grał w Cygańskiej Tawernie, a na początku 1941 roku jako skrzypek solista w orkiestrze Artura Golda w kawiarni Nowoczesna.
Istnieją trzy wersje okoliczności śmierci Arkadego Flato.
Według pierwszej zginął w Treblince w 1942 roku, według drugiej w obozie pracy w Trawnikach w 1943, a zgodnie z trzecią popełnił samobójstwo w warszawskim getcie.
A.
26.
JULIAN FRONT – 12 odc, 18 odc
skrzypek, aranżer
Po wybuchu wojny przedostał się do Lwowa, gdzie w latach 1940-1941 grał na skrzypcach w orkiestrze Teatru Polskiego. W 1942 roku wstąpił do Armii Andersa i został zaangażowany do orkiestry Warsa. Występował z nią w wielu miastach Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, a później m.in. w pałacu cesarskim w Teheranie.
Po demobilizacji (1946) osiadł w Tel Awiwie.
A.
27.
ADAM FURMAŃSKI – 9 odc, 4 odc, 14 odc
Jesienią 1940 roku trafił do warszawskiego getta, gdzie zorganizował orkiestrę uliczną, a następnie z Marianem Neuteichem i Szymonem Pullmanem kierował siedemdziesięcioosobową Żydowską Orkiestrą Symfoniczną, w której solistą był m.in. Leon Boruński.
Został zamordowany w Treblince, prawdopodobnie w 1943 roku.
A.
28.
STANISŁAW GAJDECZKA – 3 odc, 14 odc, 18 odc
dyrygent, kompozytor, aranżer, pedagog, multiinstrumentalista
Walczył w kampanii wrześniowej w stopniu porucznika. Wzięty do niewoli, przebywał w obozach Arnswalde (Choszczno) i Woldenberg (Dobiegniew). W tym ostatnim prowadził kilkunastoosobową orkiestrę jak wówczas to nazywano – jazzowo-rozrywkową, wykonującą standardy muzyki amerykańskiej z nut otrzymywanych z YMCA i grał w niej na akordeonie i puzonie, a obok niego m.in. saksofonista i wiolonczelista Józef Klonowski, pianista Adam Landy, trębacz Zdzisław Dobromirski i perkusista Marian Chodorowski.
W lutym 1945 roku zamieszkał w Krakowie i zatrudnił się w radiu jako sekretarz muzyczny, potem kierownik Działu Muzyki Lekkiej, wreszcie zastępca naczelnika Wydziału Muzycznego.
A.
29. JERZY GERT – Lwów, 14 odc
właśc. Józef Gärtner, dyrygent, kompozytor, aranżer, skrzypek i pianista
Po wybuchu wojny przedostał się do Lwowa. Prowadził zespół muzyczny, a następnie został dyrygentem w Filharmonii Lwowskiej; przez pewien czas był jej dyrektorem; kierował też zespołem teajazzowym. Po zajęciu Lwowa przez Niemców w czerwcu 1941 roku zaczął się ukrywać. Aresztowany w 1943 roku, do maja 1945 przebywał w obozach w Płaszowie i Mauthausen.
Po wojnie bardzo schorowany, wrócił do Polski.
A.
30. ARTUR GOLD – 9 odc, 14 odc, 4 odc,
skrzypek i kompozytor
Starszy brat Henryka Golda.
W 1940 r. Artur Gold znalazł się w warszawskim getcie. Z saksofonistą Bobbym Fiedlerem z zespołu Ady’ego Rosnera zorganizował orkiestrę, która koncertowała w kawiarni Nowoczesna. Z afiszów wiadomo, że w repertuarze miała przeróbki jazzowe muzyki ze znanych filmów oraz kompozycje własne. Niekiedy występowała z nią lubiana Anna Fischer, śpiewając „amerykańskie piosenki jazzowe”.
W
1942 roku
Artur Gold został wywieziony do
Treblinki i zmuszony do grania w
niemieckim klubie obozowym
Casino.
Zginął z
rąk hitlerowców 2 VIII 1943 roku.
31. HENRYK GOLD – 11 odc, mapa
skrzypek, aranżer, dyrygent i kompozytor
Pod koniec 1939 roku przedostał się do Lwowa, gdzie spotkał Jerzego Petersburskiego. Pod egidą filharmonii w Mińsku w jej filii w Białymstoku założyli wspólnie orkiestrę, która koncertowała w większych miastach Związku Radzieckiego.
Z armią Andersa w końcu 1942 r., jako członek orkiestry Henryka Warsa, Gold dotarł przez Teheran do Palestyny i Egiptu. W tym czasie z Jerzym Petersburskim i Fredem Melodystem stworzył trio, które w składzie: skrzypce, fortepian i wiolonczela, koncertowało przy ważniejszych okazjach w Tel Awiwie i Bagdadzie.
Po wojnie, wyjechał do Wielkie Brytanii, potem do Palestyny, Brazylii, Paryża i Nowego Jorku, gdzie zmarł 6 stycznia 1977 roku
A.
32.
FILIP GOLDBERG – 12 odc, 18 odc
Perkusista
Po wybuchu wojny znalazł się na terenie ZSRR, a następnie z Armią Andersa, jako członek orkiestry Henryka Warsa, dotarł do Palestyny i tam odłączył się od Armii Andersa.
Po wojnie osiadł w USA, prawdopodobnie w Chicago, i tam zmarł.
A.
33.
FRANCISZEK GÓRKIEWICZ – 12 odc, 18 odc
trębacz i skrzypek
We wrześniu 1939 roku Górkiewicz dotarł do Lwowa i grał z orkiestrą Ady’ego Rosnera. Na początku 1940 r. związał się z orkiestrą Tea Jazz prowadzoną przez Henryka Warsa. W sierpniu 1941 roku z zespołem Warsa wstąpił do Armii Andersa i przeszedł z nią szlak bojowy aż do Włoch.
Po zakończeniu wojny znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie grał w zespołach polonijnych.
A.
34. WIERA GRAN – 9, odc 18 odc
właśc. Dwojra Grinberg lub Grynberg, pseud. Sylwia Green, piosenkarka i aktorka
Po wybuchu wojny wyjechała do Lwowa, śpiewała tam w kawiarni Palace i kinoteatrze Stylowy. W 1940 roku wróciła do Warszawy, a w 1941. znalazła się w getcie. Na terenie getta występowała w Feminie, Sztuce i Melody Palace wraz z Leonem Boruńskim oraz duetem fortepianowym Władysław Szpilman i Adolf Goldfeder.
Po ucieczce z getta (w sierpniu 1942) zamieszkała w Babicach pod Warszawą u swojego męża, Kazimierza Jezierskiego.
Po wojnie występowała w Łodzi, Krakowie oraz Warszawie z Orkiestrą Polskiego Radia pod dyrekcją Stefana Rachonia. Nagrywała dla reaktywowanej w Poznaniu wytwórni płytowej Odeon.
Niesłusznie oskarżona o współpracę z hitlerowcami, w 1950 roku wyemigrowała z Polski. Koncertowała w wielu miejscach Europy, a także poza nią. Osiadła w Paryżu. Podjęła współpracę z Charles’em Aznavourem oraz z teatrem Alhambra Maurice’a Chevaliera. W 1965 roku podczas odwiedzin w Polsce nagrała płytę z zespołem Jerzego Abratowskiego.
W 1981 r. wydała autobiografię Sztafeta oszczerców, w której rozprawiła się z osobami pomawiającymi ją o współpracę z hitlerowcami.
Wszelkie postępowania prowadzone w sprawie Wiery Gran (także z jej inicjatywy) zostały prawomocnie zakończone, a orzeczenia Sądu Centralnego Związku Zawodowego Artystów Scen Polskich z 15 X 1945 roku, Ekspozytury Prokuratury Specjalnego Sądu Karnego w Warszawie z 26 XI 1945 roku, Komisji Weryfikacyjnej dla Muzyków z 20 IV 1946 r. i Sądu Społecznego przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce z 28 IV 1949 roku były dla niej korzystne.
Wątpliwości co do jej postawy w czasie okupacji niemieckiej są niezrozumiałe i krzywdzące.
A.
35.
ZYGMUNT HAAR Lwów, 12 odc
właśc. Zygmunt Springer, saksofonista, klarnecista, perkusista, fotograf, grafik, autor tekstów
Po wybuchu wojny dotarli razem z bratem – Leopoldem Haarem (we wrześniu 1939) do Lwowa, gdzie występowali w lokalach tanecznych, a w 1941 r. przedostali się w głąb ZSRR, do Taszkientu. Wstąpili do armii Andersa i rozpoczęli służbę w Wydziale Kultury i Prasy II Korpusu, zajmując się projektowaniem broszur i druków. Z armią Andersa dotarli do Włoch, następnie współpracowali z Biurem Propagandy i Informacji rządu emigracyjnego w Londynie. Zaprojektowali m.in. plakat, którego motto brzmiało: „Polska. My nie żebrzemy o wolność, my o nią walczymy”. Zygmunt Haar był autorem projektu okładki do pierwszego wydania nutowego Czerwonych maków na Monte Cassino.
A.
36.
ALEKSANDER JULIUSZ HALICKI 5 odc, 14 odc, 18 odc
skrzypek, saksofonista, klarnecista, akordeonista i kompozytor
Po wybuchu wojny pracował jako urzędnik w gminie Podwyręba w okolicach Radomia. Aresztowany przez gestapo w końcu 1942 r. za współpracę z podziemiem, przebywał w obozach na Dolnym Śląsku, m.in. w Gross-Rosen. Po uwolnieniu w 1945 r. grał w orkiestrach wojskowych, m.in. w Żorach. Po przeniesieniu się do Wrocławia grał na akordeonie w Teatrze Domu Żołnierza (Kościuszki), po czym podjął współpracę z agencją Artos. Brał też udział w tworzeniu Opery Wrocławskiej.
W 1958 r. ze względów zdrowotnych wyjechał do Dusznik, gdzie pracował jako skrzypek w Domu Zdrojowym.
Zmarł 13 III 1970 r. w Dusznikach Zdroju i tam został pochowany.
A.
37.
ALBERT HARRIS – Lwów, 10 odc, 8 odc, 18 odc
piosenkarz, pianista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów
Krótko przed wybuchem wojny pracował w Łodzi. Po agresji hitlerowskiej ewakuował się do Białegostoku, w 1940 r. dotarł do Lwowa, gdzie początkowo śpiewał z zespołem Feliksa Konarskiego (Ref-Rena), a potem związał się z orkiestrą Henryka Warsa. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa przedostał się w głąb Rosji. Dwa lata później śpiewał z zespołem Ady’ego Rosnera, na początku 1944 r. nagrał dla wytwórni Aprielejewskij Zawod kilka piosenek. W tym samym roku skomponował Piosenkę o mojej Warszawie, słynną i znaną do dzisiaj, nagraną potem dla rosyjskiej Melodii i nadawaną przez moskiewskie radio w audycjach dla Polaków.
Na przełomie lat 1944 i 1945 dotarł do Lublina, gdzie wziął udział w reorganizacji tamtejszej rozgłośni PR. Był tam też aranżerem. W 1945 r. udał się do Łodzi i wspólnie z bratem Mieczysławem prowadził orkiestrę w kawiarni Grand Hotelu
A.
38.
LEON HELLER – 7 odc, 12 odc, 18 odc
skrzypek, saksofonista, perkusista, kompozytor
Po wybuchu wojny znalazł się na terenie Małopolski Wschodniej i dołączył do powstającej we Lwowie orkiestry Henryka Warsa. Koncertował z nią na terenach ZSRR. Jako członek orkiestry Warsa przeszedł z armią Andersa cały szlak bojowy.
Po wojnie zamieszkał w Los Angeles i tam zmarł.
A.
39.
LEON HENRYKOWSKI – 2 odc
skrzypek, saksofonista, pianista, akordeonista, wiolonczelista, kompozytor
W kwietniu 1939 r. zespół Franciszka Witkowskiego wraz z Leonem Henrykowskim wyjechał na koncerty do USA na Wystawę Światową i po wybuchu wojny tam pozostał. W 1940 r. przez krótki czas grał w nowojorskim Harry Richman’s Club przy 57 Ulicy, a następnie w założonej przez siebie Polish Restaurant. Po roku zespół został rozwiązany. Był członkiem ZAIKS-u.
Zmarł w Nowym Jorku, prawdopodobnie w 1946 r.
A.
40.
CZESŁAW HERMAN – 3 odc, 5 odc, 18 odc
skrzypek, wokalista, kierownik orkiestry, prawnik
Zmobilizowany w 1939 r., trafił do niewoli niemieckiej. Po powrocie do Wilna jesienią 1939 r. pracował fizycznie. Należał do AK.
W 1946 r. przyjechał do Olsztyna i wkrótce rozpoczął pracę w sądzie.
A.
41.
LEONARD ILGOWSKI – 6 odc,
pseud. Lowka, kopozytor, saksofonista, klarnecista
Po wybuchu wojny na przełomie lat 1939 i 1940 wyjechał do Wilna, gdzie grał w kawiarni U Dormana (przy zbiegu ulic Mickiewicza i Przeskok). Tam jak wspomina Leopold Tyrmand słuchał jego kwartetu razem z Frankiem Walickim. Od 9 II 1941 r. występował też w Teatrze Polskim z Wileńską Orkiestrą Jazzową Tadeusza ,,Mira” Milsztejna.
Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Wilna w czerwcu 1941 r. prawdopodobnie został zamordowany w Ponarach.
A.
42.
IGOR IWANOW – 6 odc, 18 odc
skrzypek
Po wybuchu wojny kontynuował naukę na kompletach, gimnazjum ukończył w 1942 r.; utrzymywał się wówczas z muzykowania w teatrzykach rewiowych oraz kawiarniach. W 1944 r. grał w orkiestrze Georga Scotta w teatrze Rozmaitości (Senatorska 29) oraz w Bodedze (Nowy Świat 23/25).
Po zakończeniu wojny grał w Orkiestrze m.st. Warszawy.
A.
43.
ZYGMUNT JAROSZEWSKI – 16 odc
puzonista
Po wybuchu wojny współpracował z orkiestrą Georga Scotta (w której skład wchodzili: pianista Czesław Kaczyński, saksofoniści Władysław Kowalczyk, Zygmunt Bokser, K. Chojnacki, trębacz Walerian Bikunt, kontrabasiści Zbigniew Pomerański i N. Złotnicki oraz perkusista R. Allen). W 1941 r. orkiestra ta występowała głównie w Bodedze i Swannie oraz w hotelu Savoy, a w 1942 m.in. w Melodii, Café Clubie i Gastronomii.
Jaroszewski przyjaźnił się z Aleksandrem Tumelem i często z nim grał. Mieszkał w Warszawie przy ul. Widok 18, w lokalu udostępnionym mu przez Georga Scotta. Prawdopodobnie w 1943 r., znajdując się w depresji, popełnił samobójstwo, wyskakując z okna tego mieszkania.
A.
44.
CZESŁAW KACZYŃSKI – 6 odc
pianista, kompozytor
Podczas wojny grał z orkiestrą Georga Scotta. W 1941 r. występował m.in. w Bodedze i Savoyu, a w 1942 r. w Melodii.
A.
45.
JAKUB KAGAN – 9 odc, 4 odc
pianista, kompozytor, aranżer
W czasie okupacji znalazł się w getcie. W 1941 r. występował w kawiarni Splendid i akompaniował w teatrze Melody Palace.
Został zamordowany w 1942 r.
A.
46.
BRONISŁAW KAPER – 2 odc
pseud. Bronnie, pianista, kompozytor
Po do dojściu Hitlera do władzy w styczniu 1933 roku Kaper w 1934 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął trwającą 28 lat współpracę z Louisem Mayerem, współwłaścicielem wytwórni filmowej Metro-
-Goldwyn-Mayer. W 1935 r. zamieszkał w Hollywood. Napisał muzykę do wielu filmów MGM, m.in.: Noc w operze (1935), San Francisco (1936), Gasnący płomień (1944), itd. W 1945 r. skomponował wystawiany na Broadwayu musical Polonaise (jego motyw Till the End of Time w wykonaniu Perry’ego Como stał się później przebojem).
A.
47.
ZYGMUNT KARASIŃSKI – 18 odc
skrzypek, saksofonista, pianista, kompozytor, dyrygent
W pierwszych dniach wojny Karasiński przedostał się do Białegostoku. Tam współpracował z Teatrem Miniatury, zorganizował orkiestrę o nazwie Pierwszy Białoruski Jazz (do której dołączył też Jerzy Petersburski), przejętą później przez Ady’ego Rosnera. W 1941 r. dotarł do Lwowa i tam prowadził Jazz Rewię. Stamtąd po wielu perypetiach przedostał się do Zakopanego, gdzie przebywał do 1945 r., zarabiając graniem w restauracji na Gubałówce.
Po zakończeniu działań wojennych grywał w szpitalach dla rannych żołnierzy, a potem w restauracjach w Krakowie.
A.
48.
SZYMON KATASZEK – 9 odc
pianista, kompozytor, dyrygent, aranżer
Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w 1941 r. Szymon Kataszek wrócił do Warszawy; wkrótce trafił do getta. Tam kierował trzydziestoosobową orkiestrą Służby Porządkowej. Adam Czerniaków w Dzienniku getta warszawskiego napisał, że 24 V 1942 r. Kataszek dyrygował koncertem w gminie żydowskiej przy ul. Grzybowskiej, a 7 czerwca tegoż roku jego orkiestra zagrała na otwarciu ogródka dla dzieci. Był to ostatni akcent działalności artysty.
Istnieje kilka rozbieżnych wersji dotyczących śmierci Szymona Kataszka. Według pierwszej, gdy był pianistą we Lwowie, po wkroczeniu hitlerowców został rozpoznany przez niemieckiego oficera w jednej z kawiarni, aresztowany i zastrzelony. Inna wersja mówi, że po aresztowaniu przewieziono go do Warszawy na przesłuchanie, ustalono bowiem, że miał bliskie kontakty z komisarzem NKWD Chrabczenką i grał na przyjęciu u oficerów sowieckich (tak twierdził Władysław Szpilman), a zastrzelono go znacznie później. Według kolejnej wersji ukrywał się na aryjskich papierach jako folksdojcz i dyrygował orkiestrą SS. Podczas inspekcji został rozpoznany przez gestapowca, który go znał z przedwojennych występów, trafił na Pawiak i tam zginął (wersja Jonasa Turkowa). Według Mariana Fuksa, historyka, Kataszek prowadził w getcie warszawskim orkiestrę Służby Porządkowej, a następnie uciekł do Lwowa, gdzie pod przybranym nazwiskiem grał w niemieckim lokalu rozrywkowym. Tam rozpoznany przez Niemca, został aresztowany i rozstrzelany w 1943 r. Dopiero niedawno udało się ustalić w sposób niebudzący wątpliwości, że z warszawskiego getta Kataszek trafił pod koniec 1942 r. lub na początku 1943 na Pawiak i 22 V 1943 został rozstrzelany. Stwierdzono to na podstawie relacji (w sprawie sądowej o uznanie go za zmarłego) znajomej artysty, która przeczytała o tym w biuletynie informacyjnym okupacyjnych władz niemieckich, oraz jego żony, która przeżyła wojnę.
A.
49.
MIECZYSŁAW KLECKI – 6 odc
perkusista, akordeonista
W 1941 r. z pianistą Wiesławem Machanem zorganizował Złotą Siódemkę, składającą się ponadto z trzech saksofonów i dwóch trąbek. Na fortepianie grywał też Stefan Rembowski. Koncertowali m.in. w kawiarni Janusz (Tłomackie 13) i Café Bohema (Nowy Świat). Rok później Klecki grał w zespole saksofonisty Aleksandra Tumela wraz z pianistą Bogdanem Napieralskim, trębaczem Władysławem Figlem i kontrabasistą Zbigniewem Pomerańskim. Występowali w lokalu braci Front, FF.
W 1943 r. przeniósł się do Lublina; tuż przed wyzwoleniem stworzył Nową Siódemkę w składzie: Tadeusz Malwe i Tadeusz Münch – saksofony, Józef Czerwiński – skrzypce, Stefan Rembowski – fortepian, Stanisław Chromcewicz – gitara, i Maksymilian Bąkowski – kontrabas. Koncertowali na froncie i dla ludności cywilnej. Aranżerem zespołu był przybyły z głębi ZSRR Mieczysław Harris. Występowali w nowo powstałej lubelskiej radiostacji Pszczółka, nadającej Kwadrans jazzu. Koncertowali też poza Lublinem, dotarli nawet do wyzwolonej części Warszawy – na Pragę.
A.
50.
WŁADYSŁAW KOWALCZYK – 6 odc, 18 odc
saksofonista, klarnecista
Okupację przeżył w Krakowie, grając w Feniksie i Casanovie, m.in. z trębaczem Zbigniewem Wróblem. Po zakończeniu wojny, w 1946 г., pracował jako muzyk w warszawskiej Polonii.
A.
51.
LEOPOLD WOJCIECH KRONENBERG – 6 odc, 4 odc
pseud. Baron, gitarzysta
Leopold Wojciech szkołę średnią ukończył w Anglii, a następnie Wyższą Szkołę Agrarną w Warszawie. Dyplom ukończenia studiów uzyskał w 1943 г.
Jako student związał się z orkiestrą salonowo-jazzową saksofonisty Jana Ziółkowskiego, w latach 1941 – 1942 występował z nią w kawiarni U Aktorek. W orkiestrze grali m.in. znany później skrzypek Henryk Palulis oraz saksofonista Aleksander Tumel.
Leopold Wojciech Kronenberg (nazywany przez kolegów Baronem) był dobrze wykształconym, wysportowanym młodym człowiekiem. Po ukończeniu studiów poszedł w ślady ojca i związał się ze strukturami podziemnymi AK (ps. „Kicki” i „Lotek”).
Zginął 5 XI 1944 w potyczce z Niemcami pod Bokowem na Kielecczyźnie. Pochowany został we wsi Niekłań Wielki k. Końskich.
A.
52.
ZBIGNIEW KRUKOWSKI – 6 odc, 15 odc
pieśniarz, piosenkarz, autor tekstów
W czasie wojny występował w warszawskich kawiarniach: Boccaccio (pl. Napoleona, róg Moniuszki), Capri (Prusa 1), Frascatti (pl. Trzech Krzyży 2), Żak (Marszałkowska 141), w kawiarni Hotelu Europejskiego, SiM-ie, Bodedze, Swannie i Watrze Wiktora Osieckiego, gdzie akompaniował mu zespół Błękitna Siódemka trębacza Bronisława Stasiaka, Skomponował wtedy m.in. Hymn Śródmieścia.
Jako oficer AK o pseudonimie „Korwin” walczył w powstaniu warszawskim. Po jego upadku znalazł się w obozie jenieckim na terenie Belgii. W późniejszym okresie koncertował w miejscach zgrupowań Polaków. W 1945 r. zamieszkał w Brukseli.
A.
53.
ZBIGNIEW KURTYCZ – 8 odc, 12 odc, 18 odc
wokalista, gitarzysta kompozytor
Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Lwowa jesienią 1939 znalazł się w zespole Tea Jazz (Jazz Żeleznodorożnikow), który powstał przy Domu Kultury Polskich Kolei Państwowych. Był to w zasadzie big-band, którym muzycznie kierował Rudolf Krupa. W repertuarze oprócz muzyki popularnej miał lekkie jazzujące piosenki, m.in. do słów Mariana Rentgena.
Na przełomie lat 1939 i 1940 zespół koncertował w Kijowie, a następnie w głębi Rosji. W 1941 r. Kurtycz znalazł się w Czkałowie nad rzeką Ural, gdzie po raz pierwszy usłyszał orkiestrę Ady’ego Rosnera i wkrótce (wraz z pianistą Leszkiem Krzaklewskim) do niej się zaangażował. W 1942 r. wstąpił do armii Andersa i został przydzielony do zespołu artystycznego 3. Dywizji Strzelców Karpackich, zarazem był gitarzystą orkiestry Warsa. Z armią Andersa w 1943 r. dotarł do Palestyny, a po demobilizacji osiadł we Włoszech.
A.
54.
TADEUSZ KWIECIŃSKI – 6 odc, 18 odc
skrzypek, saksofonista, dyrygent i kompozytor
W czasie wojny przebywał w Warszawie, zarabiając na życie graniem w Adrii. W drugiej połowie 1940 r. jego orkiestra występowała tu z baletem Tacjanny Wysockiej. W 1943 r. wzięła udział w konkursie, który odbył się w warszawskiej Bodedze (Nowy Świat 23/25). Zajęła pierwsze miejsce, wykonując Błękitne bolero. W kwietniu 1944 r. wystąpiła w Melodii podczas meczu orkiestr, obok zespołów Kazimierza Obremskiego, Otilli Jonescu i André Farkasa. W latach 1945-1947 Kwieciński mieszkał w Łodzi, następnie prowadził orkiestrę zdrojową w Cieplicach.
A.
55.
LOTHAR LAMPEL – 8 odc, 18 odc USA
pseud. Lionel, wokalista
Po wybuchu wojny muzycy pochodzenia żydowskiego z zespołu Ady’ego Rosnera, wśród nich Lampel, wyjechali do Białegostoku, a następnie do Lwowa, gdzie grali w Café Bagatela i Bristolu. Potem Lampel i Rosner koncertowali w wielu miastach ZSRR. W latach 1942- 1944 dokonali nagrań dla moskiewskiej wytwórni płytowej Aprielewskij Zawod. Tuż przed zakończeniem wojny Lampel opuścił ZSRR i dotarł do USA. Osiedlił się w San Francisco.
A.
56.
STANISŁAW LANDAU – 12 odc, 18 odc GB
piosenkarz, pianista, kompozytor
Walczył w kampanii wrześniowej, a po klęsce dotarł do Lwowa i zatrudnił się w lokalach tanecznych, gdzie grał m.in. z orkiestrą Ady’ego Rosnera. W grudniu 1939 r. podjął pracę w białostockiej filii Filharmonii Mińskiej. Współpracował tam z Henrykiem Goldem i Jerzym Petersburskim. Koncertowali w Białymstoku, Mińsku, a potem m.in. w Moskwie.W 1942 r. wstąpił do armii Andersa, z którą przez Palestynę dotarł do Włoch. Walczył pod Monte Cassino. Po zakończeniu wojny osiadł w Wielkiej Brytanii.
A.
57.
TONY LEWITYN (LEVITYN) – 8 odc, 12 odc Palest.
skrzypek, wiolonczelista, pianista, saksofonista
Przed wybuchem drugiej wojny światowej występował z orkiestrą Ady’ego Rosnera i pozostał z nią nadal związany w ZSRR w czasie wojny. W 1942 r. wstąpił do armii Andersa, z którą dotarł do Palestyny. Walczył podczas wojny palestyńsko-izraelskiej w latach 1948-1949 i został ranny w prawą rękę, co uniemożliwiło mu grę na saksofonie.
A.
58.
DANIEL ŁOPATOWSKI – 6 odc
klarnecista, saksofonista altowy, skrzypek, kompozytor, dyrygent
Okres wojny bracia Łopatowscy przeżyli w Warszawie. W 1942 r. grali w Bodedze i kawiarni Pan (Nowy Świat 40). Zespół uzupełnił wtedy pianista Wiesław Machan. Orkiestra współpracowała też z braćmi Stefanem (saksofon) i Wiesławem (trąbka) Brodzińskimi. Daniel Łopatowski grywał z nimi w kawiarni U Aktorek. W tym czasie występował okazjonalnie w Gospodzie Włóczęgów z orkiestrą Janusza Górnisiewicza oraz ze swoją orkiestrą w kawiarniach na Nowym Świecie. Po wybuchu powstania warszawskiego w 1944 r. Łopatowscy wrócili do Łodzi. Od 1945 r. grali w Tabarinie (Narutowicza 20), w Sali Malinowej Grand Hotelu (Piotrkowska 72) i hotelu Savoy (Traugutta 6). Współpracowali z nimi pianiści Waldemar Kazanecki i Czesław Uzdowski, perkusiści Jan Bujnowski, Janusz Byliński i Mieczysław Klecki, trębacze Pinkus Bajgelman, Franciszek Górkiewicz, Jerzy Bogdziewicz i Romuald Naruszewicz, puzonista Henryk Orłowski i inni. Koncertowali też na terenie Czechosłowacji, NRD i ZSRR.
–
59.
WŁODZIMIERZ ŁOPATOWSKI – 6 odc
TEN JPG NAZYWA SIĘ TAK: 59.-MUNCH
klarnecista
Jego biografia artystyczna związana była z działalnością brata, zob. biogram Daniela Łopatowskiego.
A.
60. WIESŁAW MACHAN – 6 odc, 14 odc,
pianista, akordeonista, gitarzysta, kompozytor, aranżer i dyrygent.
Po wybuchu wojny Niemcy poszukiwali personelu do fabryk zbrojeniowych. Wiesław Machan, będąc inżynierem mechanikiem zaczął się ukrywać, a następnie rozpoczął żywot muzyka restauracyjnego. Występował jako pianista w warszawskiej Bodedze, grał w orkiestrze Bronisława Stasiaka w Café Clubie, z Aleksandrem Tumelem w lokalu Niebieski Motyl (Hoża 38), a potem w założonym w 1941 r. zespole Złota Siódemka, prowadzonym przez perkusistę Mieczysława Kleckiego. W 1944 r. trafił do niewoli niemieckiej i znalazł się w obozie Flossenburg w Bawarii. W obozie grał w zespole muzycznym. Po wyzwoleniu podjął pracę w Departamencie Mechanizacji Ministerstwa Rolnictwa, grając równocześnie w restauracjach.
A.
61.
MATEUSZ MALWE – w ZSRR
pianista, saksofonista
Podczas drugiej wojny światowej przebywał na terenie ZSRR. Grał na saksofonie w orkiestrze Radio Aleksandra Cfasmana, zdobywając tam bogate doświadczenie muzyczne. W repertuarze tego zespołu znajdowały się utwory z kręgu muzyki europejskiej i amerykańskiej. W 1944 r. dotarł do Lublina i zaczął grać w zespole Nasza Siódemka Mieczysława Kleckiego, m.in. z pianistą Stefanem Rembowskim i saksofonistą Tadeuszem Münchem.
A.
62.
ALFRED MELODYST – (3) odc (12) odc(11) odc
kompozytor, aranżer, wiolonczelista, skrzypek
We wrześniu 1939 r. został zmobilizowany i w stopniu sierżanta wziął udział w wojnie obronnej (3). Po kapitulacji przedostał się do Lwowa, gdzie grał w orkiestrze teatralnej. W 1942 r. wstąpił do Armii Andersa (12)
Po wyjściu Armii Andersa ze Związku Radzieckiego prowadził reprezentacyjne trio z Jerzym Petersburskim i Henrykiem Goldem (11)
A.
63.
ROMAN MESSING – (8) odc (12) odc
skrzypek, dyrygent
Po wybuchu wojny związał się z orkiestrą ADY ROSNERA (8) Z Armią Andersa (12) dotarł do Palestyny.
A.
64.
JÓZEF MIKUTOWSKI – (6) odc
klarnecista, saksofonista, trębacz
Po W latach 1940-1943 grał w orkiestrze Kazimierza Obremskiego. Wraz z saksofonistami: Juliuszem Skowrońskim i Wiesławem Brodzińskim, pianistą Zbigniewem Stempowskim i perkusistą Januszem Górnisiewiczem występowali w warszawskich restauracjach (6): U AKTOREK, FRASCATI, GOSPODA WŁÓCZĘGÓW, BODEGA i w niemieckim kasynie przy Alei Szucha.
A.
65.
HERMAN NADEL – (8) odc (18) odc
pianista, aranżer, skrzypek
Po wybuchu wojny związał się z orkiestrą Ady Rosnera (8) jako aranżer.
Dokonał aranżacji słynnej Cichej wody Rosnera. Po wojnie zamieszkał w Palestynie, później w Australii. (18)
A.
66.
BOGDAN NAPIERALSKI – (6) odc (15) odc
pianista, kompozytor, kierownik orkiestry
W czasie wojny przebywał w Warszawie. W grudniu 1940 r. grał (6) w Kaffeehaus Boccaccio (Moniuszki 1), a w styczniu 1942 r. rozpoczął pracę jako pianista w restauracji Fregata (Mazowiecka 11), w roku następnym przygrywał w kawiarni Albatros (Kredytowa 6), której właścicielem był hrabia Benedykt „Bisio” Tyszkiewicz. Współpracował w tym okresie z zespołem saksofonisty Aleksandra Tumela, w którego skład wchodzili ponadto trębacz Władysław Figiel, kontrabasista Zbigniew Pomerański i perkusista Mieczysław Klecki. Grali w kawiarni FF (Niecała 6).
Należał do AK. Po upadku (15) powstania warszawskiego wyjechał do Krakowa i zatrudnił się w hotelu Pod Różą, następnie grał w Zakopanem w Gongu i w restauracji na Gubałówce, m.in. z perkusistą Georgem Scottem.
A.
67.
WACŁAW NIEMCZYK – (6) odc (15) odc
kompozytor, skrzypek
Po wybuchu wojny wrócił do Warszawy. W latach 1940-1943 był koncertmistrzem i solistą w występującej w kawiarni (6) Lardellego (Polna 30) orkiestrze Adama Dołżyckiego, złożonej z byłych członków zespołu Filharmonii Warszawskiej. W 1942 r. grał w kawiarni Swann z orkiestrą Jerzego Sillicha, w teatrze Nowości, w Filharmonii Warszawskiej, a rok później w Teatrze Polskim. W 1944 r. koncertował dla powstańców na Mokotowie (15). Po upadku powstania wyjechał do Krakowa, gdzie został koncertmistrzem i solistą tamtejszej filharmonii.
A.
68.
MICHAŁ NIEMIRA – (6) odc (18) odc
perkusista
Podczas nauki w wileńskim Liceum oo. Jezuitów w 1938 r. wszedł w skład nowo powstałego szkolnego zespołu Pocket Jazz, którego duszą, liderem i aranżerem był późniejszy dyrygent, a wówczas klarnecista i saksofonista Henryk Czyż. Nadto zespół tworzyli: puzonista Jerzy Markiewicz, klarnecista Ludwik Trambowicz, trębacze Zbigniew Pawłowicz i Jan Radgowski oraz pianista Marian Suchocki. Początkowo podczas zabaw szkolnych, a potem w kawiarni Biały Sztrall grali ówczesne przeboje, tanga i bostony oraz standardy muzyki swingowej. Zespół działał do 1941 r. W 1944 r. Niemira został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Po zakończeniu wojny przebywał w Lebenstein; pracował w tamtejszym klubie wojskowym i grał z muzykami amerykańskimi.
A.
69.
KAZIMIERZ OBRĘBSKI – (6) odc (18) odc
trębacz, kompozytor
Od początku 1939 r. grał w orkiestrze występującej w warszawskiej Adrii. W 1940 r. założył własną orkiestrę, w której grali w różnych okresach saksofoniści Juliusz Skowroński, Wiesław Brodziński i Daniel Łopatowski, trębacz Józef Mikutowski, pianista Zbigniew Stępowski, perkusista Janusz Górnisiewicz, a przez krótki czas skrzypek Eugeniusz Skowroński (brat Juliusza). Na przełomie lat 1940 i 1941
(6) zespół występował w Café Barze Frascati (pl. Trzech Krzyży 2), a na początku 1941 r. w Gospodzie Włóczęgów (Al. Jerozolimskie 4), reklamowany jako Wesoła Siódemka uprawiająca jazz symfoniczny.
,,W Alejach Jerozolimskich 4, w pobliżu sklepu Braci Borkowskich, na piętrze mieściła się restauracja i kawiarnia zwana Gospodą Włóczęgów. Niewyszukane, ale świetne przekąski, koktajle, niedrogie wina i gorzałka, a nade wszystko znakomita orkiestra, grająca modnego swinga, pod dyrekcją Obrębskiego i Mikutowskiego, przyciągały publiczność. Tym bardziej że śpiewał z orkiestrą młody, o pięknym głosie, tenor Michał Szopski” – pisał Wiesław Wiernicki we Wspomnieniach o warszawskich knajpach (Warszawa 1994, s. 94).
W marcu 1943 r. zespół wystąpił podczas Poranku w Bodedze obok Chóru Dana (już bez Daniłowskiego), w czerwcu zaś w Café Lucyna (Nowy Świat 30) oraz Café Wiktor (Al. Jerozolimskie 35), o czym w maju informował „Nowy Kurier Warszawski”, przedstawiając go jako „rewelacyjną orkiestrę”. Orkiestra Obrębskiego wzięła udział w poranku pokazowym orkiestr, który odbył się w Bodedze w grudniu 1943 r.; uczestniczyły w nim także zespoły Władysława Figla, Tadeusza Kwiecińskiego, Daniela Łopatowskiego i Georga Scotta.
W niedzielę 30 IV 1944 r. w Melodii odbył się mecz orkiestr. Zespół Obrębskiego rywalizował z zespołami Tadeusza Kwiecińskiego, Otilli Jonescu i André Farkasa.
W tym samym roku występował w kawiarni U Aktorek (Mazowiecka 5). Ulotki reklamowe przedstawiały jego muzyków jako „,królów swinga”, Obrębskiego zaś jako dynamicznego, swingującego, dobrego improwizatora.
(18) Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. jego orkiestra grała w Sopockiej Oazie (Szopena 17), w gdańskiej Polonii (al. Rokossowskiego), a w 1946 r. w sopockim Grand Hotelu.
A.
70.
JERZY ORZECHOWSKI – (6) odc (14) odc (15) odc (18) odc
perkusista, akordeonista, pianista, kompozytor i pedagog
(6) W okresie wojny Orzechowski przebywał w Warszawie. W latach 1941-1942 grał w Bodedze, m.in. z Wiesławem Machanem, w końcu 1942 r. w Gospodzie Warszawskiej (Nowogrodzka), którą kierował Adolf Dymsza.
(15) Pod pseudonimem „Jur” należał do AK. Po upadku powstania warszawskiego dostał się do niewoli. W latach 1945-1946 przebywał w obozie na terenie Belgii.
(14) Po zakończeniu wojny przez pewien czas mieszkał w Brukseli, grał w Gospodzie Polskiej.
A.
71.
WIKTOR OSIECKI – (6) odc (18) odc
pseud. Ostoja
pianista, akordeonista, kompozytor, aranżer
Podczas drugiej wojny światowej prowadził własną kawiarnię Watra w Warszawie (Moniuszki 5), w której występował m.in. piosenkarz Zbigniew Krukowski, a akompaniował mu zespół Bronisława Stasiaka. Osiecki prowadził też własny zespół, z którym występował m.in. w kawiarni Stylowa (Marszałkowska 75). Po wojnie grał jako pianista z orkiestrą Charlesa Bovery’ego.
A.
72.
WŁADYSŁAW PAWELEC – (14) odc (15) odc (18) odc
skrzypek i kompozytor, kierownik orkiestry
W czasie okupacji pogłębiał studia skrzypcowe u Józefa Jarzębskiego. Wziął udział w powstaniu warszawskim, był więźniem Auschwitz i Leitmeritz, skąd uwolniono go w maju 1945 roku.
73.
JERZY PETERSBURSKI – (12) odc (18) odc
złe zdjęcie
kompozytor, band-leader i pianista
We wrześniu 1939 r. wyjechał do Białegostoku, gdzie z Zygmuntem Karasińskim współpracował w Teatrze Miniatur, a po likwidacji zespołu dotarł do Lwowa. Ze spotkanym tam Henrykiem Goldem podjął nieudaną próbę założenia orkiestry. Wkrótce obydwaj powrócili do Białegostoku i zatrudnili się w organizowanej właśnie filii Filharmonii Mińskiej. Tam też z pochodzącym z Katowic Stanisławem Landauem stworzyli orkiestrę, z którą koncertowali w całym Związku Radzieckim.
Petersburski współpracował też z estradowymi orkiestrami Izaaka Dunajewskiego i Leonida Utiosowa. W 1940 r. przebywał w Moskwie i tam napisał Niebieską chusteczkę, która stała się słynna nie tylko w ZSRR. W 1942 r. wraz z orkiestrą wstąpił do armii Andersa i jako sierżant 1. Pułku przeszedł z nią szlak bojowy.
W Iraku wspólnie z Henrykiem Goldem (skrzypce) i Fredem Melodystem (wiolonczela) stworzył trio, z którym występował podczas reprezentacyjnych przyjęć, a następnie udał się do Tel Awiwu, gdzie występował jako pianista w teatrze Ohel. Jeszcze w 1942 r. znalazł się w Kairze i prowadził audycje radiowe dla żołnierzy. Potem dotarł do Włoch.
Po demobilizacji w 1947 r. wyjechał do Brazylii (Rio de Janeiro i São Paulo) i przez dwa lata grał w duecie fortepianowym z Alfredem Schützem (kompozytorem Czerwonych maków na Monte Cassino), wielokrotnie improwizując na temat własnych kompozycji
A.
74.
HENRYK PEWZNER – (4) odc
pianista, kompozytor, dyrygent
Zginął podczas wojny zamordowany przez hitlerowców.
A.
75.
LUDO PHILLIP – (10) odc (18) odc
kompozytor i dyrygent
W latach 1939-1941 prowadził sekcję muzyczną Teatru Miniatur we Lwowie.
Potem przebywał na terenie ZSRR. Wszedł do zespołu artystycznego Warsa.
Był kierownikiem muzycznym Czołówek Rewiowych, obok Henryka Golda
i Jerzego Petersburskiego. Dyrygował orkiestrą Polskich Sił Zbrojnych we Włoszech, komponował też dla filmu. Po wojnie pracował jako muzyk w Londynie.
A.
76.
LEON POMERANIEC – (6) odc (18) odc
pseud. Pommers, pianista, kompozytor, pedagog
Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej rozpoczął prace w teatrze rewiowym Ali Baba, pisał muzykę do tekstów Mariana Hemara i Andrzeja Własta, skomponował m.in. Tango to jest taniec miłości.
Po wybuchu wojny wyjechał do Wilna i w drugiej połowie 1940 wiązał się z teatrzykami literackimi Ksantypa i Miniatury. W tym ostatnim występował w duecie fortepianowym ze Stanisławem Dzięgielewskim. (6) W 1940 r. przez pewien czas akompaniował Hance Ordonównie, a w kawiarni Biały Sztrall Igorowi Śmiałowskiemu.
W 1943 r. uciekł przed Niemcami Koleją Transsyberyjską do Japonii.
Stamtąd przez Chiny, Indie Holenderskie, Australię (gdzie krótko studiował) i Kanadę dotarł do Nowego Jorku. Tam rozpoczął karierę koncertową jako akompaniator i kameralista, ale na gruncie muzyki klasycznej. Ukończył studia w zakresie historii muzyki i muzykologii, uzyskując tytuł profesora muzyki w City University.
A.
77.
ALBERT PRADELLA – (11) odc (12) odc (18) odc
saksofonista, skrzypek, kompozytor, aranżer
Po wybuchu drugiej wojny światowej uciekł do wschodniej części Polski, a następnie do ZSRR. Współpracował z zespołem Henryka Golda i Jerzego Petersburskiego.
W 1942 r. wstąpił do Armii gen. Andersa i trafił do orkiestry Henryka Warsa.
W 1944 r. orkiestra wystąpiła w Kairze na dworze króla Faruka obok wielu gwiazd amerykańskich, m.in. Freda Astaire’a i Ginger Rogers oraz podobno samego Louisa Armstronga. Przeszedł szlak bojowy II Коrpusu zakończony we Włoszech. Zaraz po wojnie Pradella wrócił do Polski.
A.
78.
KONSTANTY (CONSTANTIN) RÉGAMEY – (6) odc (12) odc (18) odc
kompozytor, pianista, krytyk muzyczny, filolog
W czasie okupacji niemieckiej grał na fortepianie muzykę rozrywkową m.in. w Arkadii (Moniuszki 5, w budynku filharmonii). Stefan Kisielewski wspominał, że Stanisław Piasecki – twórca „Prosto z Mostu”- „podczas okupacji założył kawiarnię Arkadia, gdzie polityka odchodziła na całego: szatniarzem był Włodzimierz Pietrzak, na fortepianie grał Régamey, całe „Prosto z Mostu” tam siedziało” (Abecadło Kisiela, Warszawa 1990, s. 90).
Wiesław Wiernicki pamiętał, że Régamey grał w Arkadii także przed południem, a występowali Jan Ekier i nierzadko Irena Dubiska. Tam zapewne nawiązał kontakty z podziemiem i zaczął występować na koncertach konspiracyjnych. Należał do AK i od 1942 r. był kurierem. Po upadku powstania warszawskiego trafił do obozu koncentracyjnego w Sztutowie, w listopadzie 1944 r. zaś udało mu się dotrzeć do Szwajcarii (Lozanna). Od 1945 r. był profesorem filologii orientalnej i słowiańskiej na uniwersytecie we Fryburgu.
A.
79.
ADY ROSNER – 8 odc,
pseud. Jack, trębacz, skrzypek, kompozytor, aranżer, band-leader
Wybuch wojny zastał Rosnera w warszawskiej Esplanadzie. Od razu z kilkoma muzykami wyjechał do Białegostoku, by po krótkim pobycie udać się do Lwowa. Już w grudniu 1939 r. grał w słynnej Café Bagatela (Rejtana 3). Do zespołu dołączyli uciekinierzy z Warszawy i Krakowa: Franciszek Górkiewicz oraz bracia Haarowie z Szału. Potem muzycy przenieśli się do Bristolu (Legionów 21), by pod koniec grudnia wrócić do Białegostoku, gdzie Rosner przyjął od I sekretarza Komunistycznej Partii Białorusi Pantielejmona Ponomarienki propozycję zorganizowania Białoruskiej Państwowej Orkiestry Jazzowej; pomagał mu w tym doświadczony pianista i aranżer Jerzy Belzacki. Oprócz wymienionych muzyków tworzyli ją: skrzypkowie Adam Wiernik i Roman Messing, saksofoniści R. Rosenscher i Harry Nadel oraz pianista Edmund Gold- berger; na początku 1941 r. dokooptowano gitarzystę Zbigniewa Kurtycza i pianistę Leszka Krzaklewskiego. Orkiestra występowała na wielu estradach, w radiu, zagrała też w filmie Cyrk. Wiosną 1940 r. grała w Mińsku, potem w Leningradzie, Rostowie, Odessie i Moskwie.
Prawdopodobnie na początku 1941 r. w Soczi orkiestra koncertowała – bez udziału publiczności – dla Stalina (o czym muzycy nie wiedzieli). Gdy latem niektórzy muzycy wstąpili do armii Andersa, Rosner zreorganizował orkiestrę. Weszli do niej m.in.: estoński puzonista Waldemar Kask, łotewski saksofonista Rudi Schenser i azerbejdżański saksofonista Pirka Rustambekow. Zespół w nowym składzie koncertował w kinoteatrze Alatoy we Frunze (dzisiaj Biszkek). W tym największym mieście Kirgistanu 5 XI 1941 r. urodziła się Rosnerowi córka Eryka.
W latach 1942-1944 zespół przemierzał długie trasy koncertowe, koncertował we Władywostoku, Murmańsku, Baku, na Sachalinie, w Moskwie zaś w 1944 r. nagrał płytę ze standardami jazzu: Karawaną i St. Louis Blues, którego pierwszą wersję nagrał już w 1941 r. W tym samym czasie (czerwiec 1944) dla moskiewskiej Melodii nagrał Piosenkę o mojej Warszawie w wykonaniu Alberta Harrisa, a w 1945 r. 1001 taktów w rytmie jazzu (Rosnera i Markowicza), Oczy czarne (w aranżacji Rosnera), Rositę (Belzackiego) i Don’t Leave Me (Rosnera, Schera i Zeitlina).
A.
80.
JERZY (GEORG) ROSNER – 2 odc
pianista, kompozytor
W 1938 r. Jerzy Rosner grał z orkiestrą Witkowskiego. Występowali w krakowskim Feniksie, a potem w Gdyni. Skorzystał z propozycji Witkowskiego i w kwietniu 1939 r. z jego zespołem wyjechał do Nowego Jorku na występy podczas Wystawy Światowej. Tam zastał go wybuch wojny. Po latach mówił: „Propozycja spadła zupełnie nieoczekiwanie, ale była bardzo ważna, bowiem od pewnego czasu interesowałem się na serio muzyką jazzową. Szukałem możliwości kontaktów z amerykańskimi muzykami jazzowymi. Pobyt w Stanach Zjednoczonych mógł być dobrą okazją, aby takie kontakty nawiązać. Z tego względu wyjazd do Stanów był dla mnie ważny”. W USA Jerzy Rosner spotkał się z Arturem Rubinsteinem, który pomógł muzykom w przedłużeniu wiz i ułatwił im wstąpienie do związku zawodowego, dzięki czemu mogli podjąć pracę. Spotkali się też z Ignacym Paderewskim, któremu Jerzy Rosner zaprezentował polskie utwory, wykonując je na fortepianie. Początkowo zespół Witkowskiego występował w nowojorskim Harry Richman’s Club przy 57th Street, potem muzycy otworzyli własną Polish Restaurant, która jednak nie przetrwała. W 1945 r. dotarł do Nowego Jorku uratowany przez Oskara Schindlera brat Jerzego, skrzypek Herman Rosner. Reszta rodziny (w tym córka Jerzego) zginęła podczas okupacji niemieckiej.
81.
MACIEJ JÓZEF ROSOŁEK 3 odc, 6 odc, 14 odc, 15 odc, 18 odc,
pseud. Maciek, Robak, saksofonista, flecista
Zmobilizowany, walczył w kampanii wrześniowej pod Kockiem. Trafił do niewoli niemieckiej, ale udało mu się uciec. Po powrocie do Warszawy pracował jako muzyk. W kwietniu 1940 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Został dowódcą plutonu. Był trzykrotnie aresztowany przez Niemców.
W połowie 1940 r. współpracował z orkiestrą Jana Ziółkowskiego (m.in. obok trębacza Edwarda Ciesielskiego, saksofonisty Wacława Roszkowskiego i pianisty Mikołaja Złotnickiego), która występowała w Adrii i w Paradisie.
Walczył w powstaniu warszawskim. Używał pseudonimów Maciek i Robak. Trafił do niewoli niemieckiej 6 IX 1944 r. został wywieziony do obozu Grüenthal w Wirtembergii. W lutym 1945 r. wrócił do Warszawy.
A.
82.
SAM SALVANO – 16 odc, 15 odc, 14 odc, 18 odc,
perkusista, wokalista i tancerz (step)
Pod koniec lat trzydziestych prawdopodobnie zaprzestał gry i prowadził w Warszawie restaurację. Podczas okupacji hitlerowskiej pozostał w stolicy, przeżył powstanie warszawskie oraz obóz przejściowy w Pruszkowie.
Według Georga Scotta Salvano opuścił Polskę około 1946 r.
A.
83.
ALFRED SCHÜTZ – 12 odc
pseud. Al Suito, Fred, Roger Ernest, pianista, kompozytor, dyrygent, autor tekstów
We wrześniu 1939 r. wrócił do Lwowa, gdzie współtworzył Teatr Miniatur. Wybuch wojny niemiecko-sowieckiej zastał go w głębi ZSRR. W grudniu 1941 r. wstąpił do armii Andersa i dostał przydział do Wydziału Propagandy Sztabowej. Odbył z nią bliskowschodni szlak bojowy. Opracowywał i prowadził wspólnie z Henrykiem Warsem audycje muzyczne dla Polaków w radiostacjach w Kairze, Bagdadzie i Jerozolimie, a później we Włoszech. W nocy z 17 na 18 maja 1944 r. skomponował muzykę do tekstu Czerwone maki na Monte Cassino Feliksa Konarskiego (Ref-Rena).
A.
84.
GEORG ALBERT SCOTT – 16 odc, 6 odc, 14 odc, 18 odc,
saksofonista, akordeonista, perkusista, kompozytor i band-leader
Po wybuchu wojny Scott pozostał w Warszawie i zorganizował orkiestrę, w której składzie znaleźli się m.in. pianista Czesław Kaczyński, puzonista Zygmunt Jaroszewski, saksofoniści Aleksander Tumel, Władysław Kowalczyk, Zbigniew Pomerański (grał też na fortepianie i kontrabasie), Zygmunt Bokser (zanim trafił do getta), Walerian Bikunt (trębacz), Mikołaj Złotnicki (fortepian, kontrabas), K. Chojnacki (saksofon altowy) i R. Allen (perkusja); grali w niej też muzycy czescy, węgierski gitarzysta i niemiecki pianista osiadły w Polsce, Willy Kress. W 1941 r. zespół występował głównie w Bodedze i Swannie, w Kameleonie (pl. Zbawiciela), Watrze (Moniuszki 5) oraz w restauracji Cordial w hotelu Savoy, natomiast w 1942 można go było usłyszeć w Melodii i Café Clubie, a także w Gospodzie Włóczęgów (Al. Jerozolimskie 4), Nowym Momusie i Gastronomii.
Po aresztowaniu Stasiaka Georg Scott dyrygował jego zespołem. W 1943 r. orkiestra jazzowa Scotta często grała w cukierni Lardellego (Polna 30), gdzie odbywały się słynne mecze estradowe pomiędzy nią a orkiestrą symfoniczną Dołżyckiego, występowała także w Bodedze, Kameleonie i Swannie. W tym samym roku w krakowskim teatrze Bagatela zaprezentowała standardy jazzu amerykańskiego w konwencji Glenna Millera.
Początek 1944 r. zastał orkiestrę Scotta w teatrze Jar (Senatorska 29, w Pasażu Luxenburga). Występowała w błękitnych frakach, a w repertuarze miała m.in. Niebieską rapsodię (chodziło oczywiście o Błękitną rapsodie Gershwina, którego utworów nie wolno było wykonywać). Znaną kompozycję Scotta Pożegnanie śpiewała Barbara Kostrzewska, a program zapowiadał Witold Zdzitowiecki. Ostatni koncert orkiestry odbył się w Bodedze 20 VII 1944 roku.
Georg Scott był muzykiem bardzo aktywnym, organizował coraz to nowe zespoły. Miał większe możliwości niż inni, ponieważ był obywatelem amerykańskim i nie wszystkie rygory związane z okupacją niemiecką go obowiązywały. Miał na przykład w swoim mieszkaniu przy ul. Widok 18 radioodbiornik, z którego czerpali informacje członkowie AK oraz muzycy pochodzenia żydowskiego. Podczas powstania warszawskiego Scott przebywał u znajomej na Żoliborzu, a po jego upadku trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie. Po ucieczce przez Częstochowę i Kraków dotarł do Zakopanego, gdzie dołączył do zespołu Zbigniewa Wróbla, grającego w restauracji na Gubałówce. Potem sam założył zespół, w którym grał m.in. pianista Bogdan Napieralski.
Po zajęciu Krakowa przez Rosjan Scott wyjechał przez Pragę i Pilzno do Belgii, a stamtąd do USA. W 1948 r. wrócił do Europy i osiedlił się w Brukseli.
A.
85.
ALEKSANDER SIENKIEWICZ – 6 odc, 18 odc BRAZy
pseud. Dorian, pianista, autor tekstów
Na początku wojny z bratem Henrykiem, skrzypkiem, koncertował w kawiarni Bliklego na Nowym Świecie, a następnie przedostał się do Szwajcarii; w kwietniu 1942 r. przybył do Rio de Janeiro. Po wojnie zamieszkał w Brazylii.
A.
86.
JULIUSZ SKOWROŃSKI – 6 odc, 14 odc, 15 odc, 18 odc PL
klarnecista i saksofonista altowy
W 1940 r. otrzymał propozycję współpracy ze studencką orkiestrą braci Wiesława i Stefana Brodzińskich; w jej skład wchodzili saksofoniści Wiesław Brodziński i Daniel Łopatowski, na fortepianie grał Zbigniew Stępowski. W zespole był jeszcze perkusista, trębacz i pianista. Występowali w lokalach rozrywkowych, m.in. przy ul. Mazowieckiej, prezentując muzykę taneczną z elementami jazzu, ale żaden z nich nie potrafił jeszcze improwizować.
Na przełomie lat 1940 i 1941 Skowroński związał się z orkiestrą trębacza Kazimierza Obrembskiego, w której grali też saksofoniści Wiesław Brodziński i Józef Mikutowski, pianista Zbigniew Stępowski, perkusista Janusz Górnisiewicz oraz przez pewien czas brat Juliusza Skowrońskiego – Eugeniusz. Wykonywała ona muzykę rozrywkową i jazzującą w kawiarniach U Aktorek i Frascati.
W 1944 r. grał w zespole trębacza Władysława Figla, występującego w restauracji hotelu Polonia wraz z saksofonistami Charlesem Boverym i Janem Ziółkowskim. Grywał też w Café Bodo (Pierackiego 15) w zespole akompaniującym Mieczysławowi Foggowi.
Skowroński należał do AK (pseud. Jerzy Orłowski), walczył w powstaniu warszawskim, a po jego upadku dostał się do niewoli niemieckiej i przebywał w Stalagu VII A w Moosburgu (Bawaria). Tam poznał internowanych żołnierzy amerykańskich, z którymi słuchał płyt jazzowych. Po wyzwoleniu obozu 29 IV 1945 r. na jego terenie powstały amerykańskie orkiestry grające muzykę swingową, którą Skowroński był żywo zainteresowany. Wkrótce wstąpił do Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych, która cofając się przed Armią Czerwoną, dotarła w Sudety w Czechosłowacji (brygada została rozwiązana w sierpniu 1945).
Do Polski wrócił w 1946 r.
A.
87.
SŁAWOMIR SMUGA – 2 odc, 18 odc USA
kontrabasista, puzonista, perkusista
W kwietniu 1939 r. z orkiestrą Witkowskiego prezentował muzykę polską na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. Pozostał w Nowym Jorku; grał z orkiestrą Witkowskiego w Harry Richman’s Club przy 57. Ulicy, a następnie w The Polish Restaurant, którą muzycy sami prowadzili. Nieznane są jego dalsze losy.
A.
88.
HENRYK SPERBER – 9 odc
saksofonista tenorowy i skrzypek
Urodził się 28 II 1889 r. w Krakowie. Był saksofonistą tenorowym i skrzypkiem, twórca orkiestry The Jolly Boys Band.
Bracia Henryk i Stanisław Sperberowie byli saksofonistami i skrzypkami.
W czasie okupacji niemieckiej zespół występował w warszawskim Cafe Gartner na terenie Getta, ul. Tłomackie 40.
89.
STANISŁAW WACŁAW SPERBER – 2 odc, 6 odc
saksofonista altowy, skrzypek, wokalista
W czasie okupacji niemieckiej „The Jolly Boys Band” braci Sperberów występował w warszawskim Café Gertner (Tłomackie 40). Przed zakończeniem wojny braciom udało się wyjechać z Warszawy i przez Indie dotrzeć podobno do Kanady, a następnie do Australii. Żoną Stanisława od 1926 r. była Olga Freundlich. Dalsze ich losy nie są znane.
A.
90.
BRONISŁAW STASIAK – 4 odc, 6 odc, 14 odc
trębacz, akordeonista, band-leader
Po wybuchu wojny Stasiak trafił do niewoli niemieckiej. Wiosną 1940 r. uciekł i wrócił do Warszawy. W lipcu i sierpniu 1940 r. w Cyrku Letnim braci Staniewskich (Ordynacka 1) akompaniował słynnemu mistrzowi tańca Leonowi Wójcikowskiemu, a w październiku i grudniu 1940 oraz styczniu 1941 koncertował w Café Clubie (Nowy Świat 15). Jako pianista występował wtedy Wiesław Machan. Prezentowano program Wariacje na temat gamy C-dur. Orkiestra grywała też w kabaretach, m.in. we wrześniu i październiku 1941 r. w programie O Raju! – w Raju. Zachowana ulotka informuje o występie króla jazzu Bronisława Stasiaka i jego orkiestry, która dawała także tło muzyczne zespołowi baletowemu. Wszystko to odbywało się w teatrze Nowości (Mokotowska 73) i Niebieskim Motylu (Hoża 38). „Ilustrowany Kurier Polski” 19 X 1941 r. donosił: „W rewii O raju w raju największą atrakcją jest Bronisław Stasiak ze swoją znakomitą orkiestrą. Udział Jego Królewskiej Mości Jazzu dodał rewii, na ogół sennej i niemrawej, rumieńców życia, a z miłego acz banalnego finałowego Gwiazdy nad Rio zrobił najlepszy numer programu”. Śpiewali popularni aktorzy Sława Bestani i Jerzy Pichelski, a orkiestra wystąpiła w składzie: Tadeusz Tuzinowski na puzonie, Eugeniusz Dulin, Ostrowski i Czerwiński na saksofonach, Nina Ilnicka na fortepianie, Ilnicki i Okupski na trąbkach, Aleksiewicz na kontrabasie, no i oczywiście Stasiak. Niezależnie od tego zespół stale występował w kawiarni Bodega, grał też w Swannie. „Ilustrowany Kurier Polski” pisał o nim: „Jedna z czołowych kawiarni warszawskich Bodega zainaugurowała sezon iście po królewsku, królem i królową jazzu – jeżeli król jeżeli król — to Bronisław Stasiak, w przeciwieństwie do półgłówków siebie królami piosenki obwołujących, monarcha zasłużony na czele swej znakomitej orkiestry – królowa to popularna Hanka Brzezińska w częściowo nowym repertuarze”.
Znacznie później świadek tamtych czasów Wiesław Wiernicki w książce To były knajpy! (Warszawa 2001, s. 67) pisał: „W Bodedze dyrygował swoją orkiestrą król polskiego jazzu Bronisław Stasiak, uroczy człowiek i niepowtarzalnego talentu muzyk. Na jego występach Bodega pękała w szwach”. Orkiestra grała też w kawiarniach Lucyna (Lucyny Szczepańskiej, No- Świat 30) i Dama (Bracka 18).
Na samym początku wojny Stasiak związał się z podziemiem i został członkiem AK. Jednym z jego zadań było kolportowanie podziemnej prasy. W kwietniu 1942 r. został aresztowany przez gestapo i przewieziony do Auschwitz. (Wtedy jego orkiestrą dyrygował Georg Scott). W obozie trafił do orkiestry jazzowej, która istniała tam obok dużej orkiestry dętej, symfonicznej i tanecznej (sic!). Składała się z pięciu więźniów: na trąbce i perkusji grał Zygmunt Wojszczyk, na kontrabasie Adam Wysocki (z Chóru Dana), na skrzypcach Jakub Cygan, na akordeonie Stasiak i prawdopodobnie na klarnecie Eugeniusz Dulin. Stasiak kierował również większą orkiestrą obozową, w której grał też na trąbce razem z kolegami sprzed wojny wspomnianym klarnecistą Dulinem i skrzypkiem Tadeuszem Lize.
12 III 1943 r. Stasiak został transportowany z Auschwitz do obozu w Buchenwaldzie i tam najprawdopodobniej zamordowany.
A.
91.
ZBIGNIEW STĘPOWSKI – 6 odc, 15 odc, 4 odc
pianista, akordeonista, saksofonista, aranżer
W 1940 r. związał się z dwiema orkiestrami jako pianista i aranżer: pierwszą prowadził trębacz Kazimierz Obremski (z saksofonistami Juliuszem Skowrońskim, Wiesławem Brodzińskim, Danielem Łopatowskim, trębaczem Józefem Mikutowskim i perkusistą Januszem Górnisiewiczem); drugą orkiestrę – studencką – prowadzili bracia Brodzińscy. Grali w wielu miejscach w Warszawie, m.in. w Gospodzie Włóczęgów, Frascati, Bagateli, Watrze, Kameleonie, Bodedze. W Bodedze Stępowski spotykał Edmunda Fettinga, z którym wymieniał płyty z muzyką jazzową. Był członkiem AK.
Zginął w pierwszym dniu powstania warszawskiego, 1 VIII 1944 r.
92.
MARIAN SUCHOCKI – 6 odc, 18 odc
pianista
W Gimnazjum Męskim oo. Jezuitów, do którego uczęszczał, grał w szkolnym zespole Pocket Jazz; jego liderem, a także aranżerem, był Henryk Czyż – wówczas saksofonista. Ponadto tworzyli go: skrzypek Jarosław Pacak, trębacze Zbigniew Pawłowicz i Jan Radgowski, klarnecista Ludwik Trambowicz, pianista i zarazem akordeonista Jerzy Markiewicz, kontrabasista Radomir Reszke oraz perkusista Michał Niemira. Zespół wykonywał muzykę rozrywkową, próbował grać standardy muzyki swingowej. Brał udział w imprezach szkolnych, ale grał też w kawiarni Biały Sztrall. Okazjonalnie śpiewała z nim Marta Mirska (wówczas Alicja Nowak). Zespół istniał w latach 1938-1941.
W 1940 r. w Wilnie, już zajętym przez ZSRR, zdał egzamin maturalny. W połowie 1940 r. został kierownikiem muzycznym kabaretu literackiego Ksantypa, w którym śpiewały m.in. Marta Mirska i Hanka Bielicka. W tym czasie na prywatnym wieczorze literacko – muzyczno – patriotycznym akompaniował Hance Ordonównie.
Po zakończeniu działalności zespołu Pocket Jazz, w 1942 r., już pod okupacją niemiecką, został zatrudniony jako pianista w lokalu St. Georges (Gedymina 20). Czasem grał tam w duecie fortepianowym z kolegą szkolnym Rajmundem Kuncewiczem. W tym czasie związał się z Okręgiem Wileńskim AK, jako łącznik i zaopatrzeniowiec w komórce kwatermistrzowskiej. Na przełomie lat 1943-1944 akompaniował artystom w Małej Kawiarni. W 1944 r. został internowany przez Rosjan w Miednikach, a potem w Kałudze. W listopadzie tegoż roku, aresztowany przez NKWD, został osadzony w więzieniu kiszkach, a następnie wywieziony do łagru. Pracował przymusowo w kopalni w Donbasie.
Po wojnie osiadł w Łodzi.
93.
ALEKSANDER TUMEL – 6 odc
multiinstrumentalista, saksofonista, skrzypek, klarnecista, trębacz, pianista
W czasie okupacji Tumel najpierw występował z orkiestrą Georga Scotta m.in. w warszawskiej Melodii i Savoyu; w jej skład wchodzili Władysław Kowalczyk (saksofon), Czesław Kaczyński (fortepian) i Zbigniew Pomerański (kontrabas). W czerwcu 1941 r. z orkiestrą rozrywkową saksofonisty Jana Ziółkowskiego, ze skrzypkiem Henrykiem Palulisem i gitarzystą Leopoldem Kronenbergiem, grał w kawiarni U Aktorek w Alejach Ujazdowskich; grał też z Józefem Rosołkiem w restauracji Hotelu Europejskiego i Wiesławem Machanem w Niebieskim Motylu (Hoża 29, później 38). W 1942 r. ze swoim zespołem, który tworzyli: Władysław Figiel (trąbka), Bogdan Napieralski (fortepian), Zbigniew Pomerański (kontrabas) i Mieczysław Klecki (perkusja), koncertował w lokalu FF, natomiast w drugiej połowie roku znów z Scotta w Melodii. Po śmierci Zygmunta Jaroszewskiego Tumel zajął jego mieszkanie przy ul. Widok 18. Sympatyzował z zamkniętą w getcie córką Bolesława Kulika – właściciela wydawnictwa nutowego i składu instrumentów. Często ją odwiedzał i koncertował ze znajdującymi się za murami getta kolegami muzykami. Po jej śmierci wpadł w depresję.
Nie pozostawił własnych nagrań płytowych. Uczył gry na saksofonie m.in. Stefana Brodzińskiego. Był też kompozytorem. Podobno skomponował dla Richarda Addinsella (przypisywany Addinsellowi) Warsaw Concerto, wykorzystany później w angielskim filmie Niebezpieczne światło księżyca (1941).
Zmarł nagle w swoim mieszkaniu, prawdopodobnie pod koniec 1943 r.
94.
KAZIMIERZ TUREWICZ – 6 odc.
band-leader, aranżer, kompozytor, multiinstrumentalista
Tuż przed wybuchem wojny należał do orkiestry braci Sienkiewiczów (Orkiestra Braci Dorian). W 1942 r., po uzyskaniu pozwolenia na pracę jako muzyk w dystrykcie krakowskim, koncertował ze swoją grupą estradową m.in. w Jaśle, Zakopanem, Krynicy. Zawierciu i Krakowie; do zespołu należał skrzypek i klarnecista Witold Rowicki.
Po wojnie przez kilka miesięcy grał w gdyńskiej Patrii z trębaczami Edwardem Zapaśnikiem i Walerianem Bikuntem, saksofonistą Albertem Pradellą, gitarzystą Sławomirem Czyńskim, pianistą Bogusławem Klimczukiem i skrzypkiem Wiesławem Wilkoszem.
95.
HENRYK WARS – 3 odc. 10 odc. 12 odc. 18 odc.
właśc. Warszawski lub Warszowski kompozytor, dyrygent, aranżer i pianista.
W 1939 roku Wars jako podchorąży walczył w kampanii wrześniowej i w okolicach Lublina dostał się do niewoli niemieckiej.
Udało mu się zbiec z transportu i dotrzeć na początku 1940 roku do Lwowa.
Początkowo grał w zespole Tea Jazz Feliksa Konarskiego, (Ref-Rena), później założył własną, 30-osobową orkiestrę profesjonalnych muzyków, w której konferansjerem był Eugeniusz Bodo.
Orkiestra cieszyła się niesłychanym powodzeniem, występowała w Moskwie, Odessie, Kursku, Jarosławiu i Leningradzie.
W 1943 roku Wars napisał muzykę do 2 radzieckich filmów: Statek pułapka i Marzenie.
Po wybuchu wojny niemiecko – radzieckiej, w sierpniu 1941 roku , Wars z całym swoim zespołem, do którego należeli m.in.: Jerzy Petersburski, Henryk Gold, Emil Bruhl, Elon Haller, Julian Front, Adam Aston, Jerzy i Nora Neyowie, Albert Pradela i Franciszek Górkiewicz, wstąpił do Armii Andersa.
Szlak bojowy przez Iran, Irak, Palestynę, Egipt, do Włoch przeszedł Wars w stopniu podporucznika.
Przemierzając z armią Bliski Wschód został dyrygentem i kierownikiem muzycznym Polish Parade.
Na jednym z koncertów Polish Parade był, służący w armii alianckiej, Luis Armstrong.
We Włoszech Wars prowadził orkiestrę teatru rewiowego II Korpusu.
W 1944 roku, będąc w Mediolanie z solistą, Adamem Astonem nagrał Czerwone Maki na Monte Casino.
Autorem słów do pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino” był Feliks Konarski (Ref-Ren), a muzykę napisał Alfred Schütz , obaj byli żołnierzami II Korpusu Sił Zbrojnych.
Po demobilizacji Henryk Wars znalazł się w Wielkiej Brytanii, a w 1947 roku wraz żoną i dwójką dzieci wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i osiadł w Los Angeles i rozpoczął współpracę z producentami filmowymi w Hollywood.
96.
MARK WEBER – 2 odc
Marek Kaczmarek
skrzypek, band-leader
Po dojściu do władzy Hitlera wyjechał do Wielkiej Brytanii, a następnie Szwajcarii. Jego zespół występował wtedy w Amsterdamie, Wiedniu, Londynie, Budapeszcie, Paryżu (Cinéma-Théâtre-Gaumont) i Lozannie (Metropol).
Jerzy Morawski, korespondent krakowskiego „Asa”, donosił z Lozanny: „Na jego koncertach sala zawsze jest pełna, mimo dość wysokich cen wstępu, a bisom nie ma końca, bo rozentuzjazmowana publiczność nie chce się rozstać ze swymi ulubieńcami. Jako przykład popularności tego zespołu mogę podać fakt, że podczas występów w Paryżu w teatrze „Gaumont” Weber musiał dawać po trzy przedstawienia dziennie, przy czym liczba publiczności przekraczała 21 000 w jednym tylko dniu” („As” 1936, nr 24). Za działalność muzyczną był wielokrotnie odznaczany, otrzymał m.in. order turecki, który wręczył mu turecki następca tronu.
W 1937 r. wyemigrował do USA. Prowadził orkiestrę występującą w programach radiowych; okrzyknięto go nawet radiowym królem walca. W końcu stał się właścicielem farmy.
Zmarł w 1964 r. w Chicago.
97.
SAMUEL WEINROTH – 4 odc, 9 odc
skrzypek, kompozytor
Weinroth zmarł lub został zamordowany przez hitlerowców w 1942 r., prawdopodobnie w warszawskim getcie.
98.
STEFAN WEINTRAUB – 2 odc
perkusista, pianista, kierownik zespołu
W 1938 r. grał w Sydney w nocnych lokalach, a potem otworzył własny Princess Night Club, w którym jego zespół (m.in. saksofoniści Manny Fischer, Ady Normand i Horst Graff, pianista Leo Weiss, puzonista John Kay) grał do połowy 1940, kiedy to Weintraub, jako obywatel niemiecki, został internowany. Po zwolnieniu pod koniec 1941 r. pracował w Sydney jako mechanik. W 1945 r. uzyskał obywatelstwo australijskie i wrócił do zawodu muzyka. Grywał na perkusji i fortepianie.
99.
ADAM WIERNIK – 8 odc, 18 odc
skrzypek, aranżer, kompozytor, dyrygent
Po wybuchu wojny przedostał się do Białegostoku, grał tam w orkiestrze symfonicznej oraz dyrygował orkiestrami teatralnymi. W 1940 r. związał się z zespołem Ady’ego Rosnera, z którym wyjechał w głąb ZSRR. i koncertował z nim do końca wojny. Kilka lat temu Adam Wiernik opowiadał mi, że w skład orkiestry Rosnera wchodzili znakomici muzycy, którzy potrafili świetnie grać muzykę jazzową, a wielu z nich znało tajniki improwizacji, co wówczas nie było powszechne. Wśród członków orkiestry wymienił skrzypków: Pawła Hoffmana, Mieczysława Rektmana i Romana Messinga, pianistów: Jerzego Belzackiego i Harry’ego Nadela, wśród saksofonistów: Tony’ego Lewityna, Erwina Wohlfeilera i R. Rosenschera. Podobno świetnymi muzykami byli też gitarzysta Louis Markowitch, wokalista Lothar Lampel i perkusista Georg „Joe” Schwarzstein.
Do Polski wrócił w 1946 r.
100.
FRANCISZEK WITKOWSKI – 2 odc, 18 odc.
saksofonista, klarnecista, band-leader kompozytor
Ukoronowaniem kariery Witkowskiego i jego orkiestry był wyjazd na Wystawę Światową w Nowym Jorku. Zespół wyjechał w kwietniu 1939 r. w składzie: Michał Didyk, Leon Henrykowski, Tadeusz Jeselzon, Stanisław Piecuch, Jerzy Rosner, Sławomir Smuga, no i oczywiście Witkowski. Muzycy wykonywali tam także muzykę typowo polską, od pieśni patriotycznych poczynając, a na piosenkach ludowych kończąc. Wystąpił też zespół Baletu Polskiego z Leonem Wójcikowskim.
Wybuch wojny zastał ich w USA i nie wrócili do Polski. Pierwszą Wigilię spędzili w polskim konsulacie w Nowym Jorku, m.in. w towarzystwie Ignacego Paderewskiego. Po wielu perturbacjach przedłużyli wizy amerykańskie, a wkrótce (dzięki pomocy Artura Rubinsteins) przyjęto ich do związku zawodowego muzyków amerykańskich, dzięki czemu mogli podjąć pracę jako muzycy. Pisano o nich w „New York Timesie” (luty 1940 r.), porównując Witkowskiego do Benny’ego Goodmana. Początkowo grali w Harry Richman’s Club przy 57 Ulicy, a potem otworzyli Polish Restaurant. Restauracja nie przetrwała. Orkiestrze udało się jeszcze zagrać podczas Dnia Polskiego zorganizowanego przez Komitet na rzecz Pokoju i Wolności (w styczniu 1941 r.), po czym każdy z muzyków musiał rozpocząć pracę na własny rachunek. Witkowski próbował różnych zawodów, nie tracąc kontaktu z muzyką. Zagrał w kilku widowiskach na Broadwayu, uczył też w College of Music NY oraz Music School Settlement w klasie klarnetu. W 1944 r. podjął próbę reaktywowania własnego zespołu, zagrał z nim w programie The Meeting Place of the World Jacka Dempseya (na Broadwayu). Mimo problemów z pracą pozostał w USA.
W latach sześćdziesiątych odwiedził Polskę i to, co zastał, utwierdziło go w przekonaniu, że decyzja o pozostaniu za oceanem była słuszna.
101.
ERWIN WOHLFEILER – 8 odc.
pseud. Harry Wolus, saksofonista, klarnecista, trębacz kompozytor, dyrygent, aranżer
Po wybuchu wojny dotarł do Białegostoku, gdzie znów spotkał się z Rosnerem i innymi członkami jego zespołu. Wkrótce wyjechali do Lwowa, Tam koncertowali w Bagateli, a później w Bristolu. Po powrocie do Białegostoku zespół, W ramach Białoruskiej Państwowej Orkiestry Jazzowej, koncertował na terenie niemalże całego ZSRR. W 1945 r. Wohlfeiler przebywał w Moskwie.
102.
STANISŁAW WOJCIECHOWSKI – 6 odc
pianista, kompozytor
W pierwszym okresie po wybuchu wojny Stanisław Wojciechowski grywał w Café Swan (pl. Wolności). W 1941 r. wspólnie z żoną i bratem wydzierżawili lokal Café Kolumbina (Głogowska), gdzie kontynuowali występy. Po zakończeniu działań wojennych jego kariera zawodowa związana była z Moulin Rouge i Café Esplanada. Koncertował tam wraz ze swoim zespołem.
103.
ZBIGNIEW WRÓBEL 6 odc, 14 odc, 18 odc
trębacz i akordeonista
Wojnę przeżył w Krakowie. Był więziony w obozie w Płaszowie. W 1944 r. grał w Zakopanem, a następnie stworzył własny ośmioosobowy zespół, z którym od 1945 występował w krakowskich lokalach Cyganeria i Feniks. W jego skład wchodzili m.in.: saksofoniści Stanisław Świderek, Stanisław Polak i Władysław Kowalczyk, pianista Henryk Krakowiak i perkusista Marian Puc. Przez pewien czas był kierownikiem orkiestry Polskiego Radia w Krakowie i przewodniczącym Związku Muzyków.
104.
MIECZYSŁAW WRÓBLEWSKI – 15 odc, 6 odc
pianista, dyrygent, kompozytor
Okupację przeżył w Warszawie. W 1941 r. grał ze swoją orkiestrą w kawiarni Hotelu Europejskiego. We wrześniu 1943 r. wystąpił w teatrze Nowości (Mokotowska 73), akompaniując m.in. Toli Mankiewiczównie, Lucynie Szczepańskiej i Marii Chmurkowskiej. Po wojnie zamieszkał w Sopocie.
105.
EDWARD ZAPAŚNIK – 6 odc
pseud. Sodka, trębacz i kontrabasista
W 1939 r. wziął udział w koncercie w restauracji na Gubałówce w Zakopanem, w składzie orkiestry prowadzonej przez pianistę Edmunda Goldbergera, wraz ze znakomitymi muzykami potrafiącymi grać jazz: saksofonistą Aleksandrem Tumelem, puzonistą Zygmuntem Jaroszewskim i trębaczem Erwinem Wohlfeilerem.
Po wojnie zamieszkał w Gdyni. W 1945 r. został zaangażowany do orkiestry Kazimierza Turewicza, przygrywającej do tańca w gdyńskiej Patrii (wspólnie z Albertem Pradellą, Walerianem Bikuntem i Bogusławem Klimczukiem).
106.
JAN ZIÓŁKOWSKI – 6 odc
saksofonista, klarnecista, skrzypek, kierownik zespołu
W czasie wojny (1939-1940) zespół grywał w Paradisie i Adrii. Składał się w różnym czasie m.in. z saksofonistów Józefa „Macieja” Rosołka i Wacława Roszkowskiego, trębacza Edwarda Ciesielskiego oraz pianistów Mikołaja Złotnickiego i… Bogdana Wodiczki. W kolejnych latach (1940-1942) orkiestra Jana Ziółkowskiego w zmienionym składzie popisywała się w kawiarni U Aktorek (Al. Ujazdowskie, róg Piusa XI) i w Nowym Savoyu (Nowy Świat 58). Grali w niej wtedy m.in. gitarzysta Leopold Kronenberg (syn barona Leopolda Jana), saksofonista Aleksander Tumel oraz skrzypek Henryk Palulis. Ulotka reklamowa przedstawiała zespół jako orkiestrę salonowo-jazzową. Rok 1943 to okres jej współpracy z saksofonistą czeskiego pochodzenia Charlesem Boverym (Karlem Neidlem). Grał z nią też wtedy saksofonista Juliusz Skowroński.
W 1945 r. Jan Ziółkowski przeniósł się do Bydgoszczy i tam rozpoczął praktykę adwokacką.
107.
FRANCISZEK ZWIĄZEK – 6 odc
saksofonista altowy, oboista, kierownik orkiestry
Podczas okupacji Związek pracował jako muzyk w przedstawieniach operowych w Krakowie. Po jej zakończeniu – kolejno w filharmoniach w Chorzowie, Gdańsku i Katowicach, a także w Operetce Śląskiej w Gliwicach.
108.
CZESŁAW ŻAK – 6 odc, 18 odc
pseud. Cecile Cesias Jaca, kompozytor, aranżer, skrzypek i pedagog
Po wybuchu wojny jego mieszkanie w Warszawie (ul. Solec 1) zostało zajęte przez Niemców, stracił tym samym bogatą bibliotekę muzyczną i fortepian marki Schröder. Źródłem utrzymania w tym czasie były dla niego koncerty zespołu w Melodii.
Po wojnie poświęcił się pracy społecznej i oczywiście kompozytorskiej.
Źródło: „Był Jazz” Krzyk Jazz-Bandu w Międzywojennej Polsce
Autor: Krzysztof Karpiński
By Radosław Czapski •
Jazz na wojnie •
