wrz 22 2021
6. 1949. Łódź, Polska YMCA, Klub Melomani
Oprac. Ewa Kałużna i Andrzej Rumianowski, fot. Andrzej Rumianowski, Arch. Jerzego Matuszkiewicza, Arch. Muzeum Jazzu
| POPRZEDNI | WSZYSTKIE ODCINKI | NASTĘPNY |
JERZY ,,DUDUŚ” MATUSZKIEWICZ urodził się 10 kwietnia 1928 w Jaśle. Zmarł w Warszawie 31 lipca 2021. Przeżył 93 lata.
Legendarny muzyk jazzowy, nazywany ,,lwem saksofonu” był założycielem pierwszej polskiej grupy jazzowej Melomani .Jazz towarzyszył Matuszkiewiczowi przez całe życie, ale w jego biografii artystycznej wyraźnie zaznaczyły się też inne obszary twórczości:
– muzyka filmowa
– fotografia
– komponowanie piosenek
Napisał muzykę do wielu szlagierów:
– „Czterdzieści lat minęło”
– „Jeszcze w zielone gramy”
– „Nie bądź taki szybki Bill”
– „Wojna domowa”
W swojej twórczości łączył przebojowość z bogactwem filmowej ilustracji.
Łódź – budynek YMCA, widok współczesny
fot A. Rumianowski
Łódź – YMCA, Zarząd Klubu Melomani 1947 – pierwszy z prawej Jan Zalewski, autor poetyckich tekstów, od lewej Jerzy Brodzki, Marian Suchocki, Marek Sart
fot. arch. Muzeum Jazzu
Klub Melomanów 1948 r.
Archiwum Muzeum Jazzu
Łódź 1948. Muzycy klubu Melomanów: J. Brodzki, M. Suchocki, M.Sart, J.Smuga.
Archiwum Muzeum Jazzu
ŁÓDZKA YMCA
Łódź zaraz po w wojnie stała się stolicą kulturalną Polski. Ściągali tu aktorzy, muzycy, pisarze, poeci, filmowcy. Nazwiska znane i wielkie, ale także takie, które miały stać się wielkie w przyszłości.
Pierwszą siedzibą YMCA Łódź był budynek przy ul. Piotrkowskiej 243. Dyrektorem ogniska został Aleksander Leśniewicz.
W latach 1932-1935 zbudowano gmach YMCA przy ul. Moniuszki 4a, według projektu Wiesława Lisowskiego. Znajdująca się w nim, pierwsza kryta pływalnia w Łodzi, została oddana do użytku w 1936. Przed wojną, budynek łódzkiej YMCA był uważany za najlepiej wyposażony gmach organizacji YMCA w całej Europie.
YMCA Łódź reaktywowano w 1945.
KLUB „MELOMANI”
4 kwietnia 1947, przy łódzkiej YMCA, powstał Klub Miłośników Muzyki Rozrywkowej „Melomani„. Stworzyli go młodzi ludzie, zafascynowani muzyką. Wielu z nich zdobyło już szlify muzyczne w konserwatoriach, inni kształcili się w tym kierunku, a jeszcze inni – dopiero zaczynali.
Inicjatorem powołania Klubu „Melomani” był Janusz Cegiełła, pianista i kompozytor. W tym czasie, pracował w YMCA w Łodzi przy organizacji koncertów, i był jednym z współzałożycieli jazzowego środowiska, potocznie nazywanego Kołem Melomanów.
Cegiełła był prezesem klubu od 4 kwietnia 1947 do 30 kwietnia 1948. Inni członkowie-założyciele klubu to Marian Suchocki, pianista, członek duetu fortepianowego z bratem Tadeuszem, wiceprezes od 4 kwietnia 1947 do likwidacji ogniska w 1949, a także Marek Sart (właśc. Jan Szczerbiński), basista i gitarzysta, kompozytor, wiceprezes od 1 maja 1947 do likwidacji YMCA w 1949, i wreszcie Jerzy Brodzki, dziennikarz lingwista, perkusista, sekretarz klubu do likwidacji w 1949.
MUZYCZNE DARY z USA
„W 1947 centrum amerykańskie i genewskie YMCA obsypało ognisko w Łodzi darami, wśród których była pokaźna liczba płyt gramofonowych, z wysokiej klasy odtwarzaczem. Były to czarne, duże, gramofonowe płyty, a na nich utwory Ellingtona, Armstronga, Goodmana, Cole’a Portera.
Byłem jazzem oczarowany. Przyciągała mnie niezwykła moc tej muzyki. Nie tylko mnie. W Klubie „Melomani„, który rozpoczął swoją działalność z chwilą otrzymania amerykańskich płyt, było wielu muzyków. O jazzie nie mieliśmy większego pojęcia, ale 'firma’ rozwijała się” (Andrzej Wojciechowski, „To był jazz„, 2012).
ZESPÓŁ KLUBOWY
Wraz z Klubem „Melomani„, powstał zespół, złożony z muzyków-amatorów, który z czasem stał się jednym z największych symboli jazzu w Polsce.
W pierwszym okresie, w klubowym zespole, jeszcze bez oficjalnej nazwy, grali m.in.
– na kontrabasie i gitarze Marek Sart (właśc. Jan Szczerbiński), student polonistyki w Łodzi i kompozycji w PWSM w Warszawie,
– na trąbce Andrzej Wojciechowski, student rusycystyki w Łodzi, a później Wydziału Organizacji Produkcji Filmu PWSTiF w Łodzi
– na perkusji i puzonie Witold Sobociński, wtedy jeszcze uczeń łódzkiego liceum, później student Wydziału Operatorskiego PWSTiF w Łodzi,
– na fortepianie Janusz Cegełła, student Wydziału Prawno-Ekonomicznego UŁ oraz Konserwatorium Łódzkiego,
– na fortepianie Romuald Żyliński, student PWSM w Łodzi,
– na fortepianie Marian Suchocki i jego młodszy o pięć lat brat, Tadeusz Suchocki, student Konserwatorium Muzycznego w Łodzi, a także wydziału chemicznego UŁ,
– teksty pisał Jan Zalewski, poeta, który debiutował w 1946 utworami satyrycznymi na łamach „Dziennika Łódzkiego„.
Grali tam także Wiesław Lutrosiński, Edward Żuk, Jerzy Smuga, Daniel Łopatowski, bracia Brodzińscy i inni.
Zestaw nazwisk członków wspierających robi wrażenie: Franciszka Leszczyńska – pianistka i kompozytorka, hr. Henryk Roztworowski – poeta i piosenkarz, Julian Sztatler – piosenkarz i pianista, Marta Mirska – piosenkarka, Mieczysław Klecki – perkusista, kierujący własną orkiestrą jazzową, Henryk Debich – późniejszy znany dyrygent.
LIKWIDACJA POLSKIEJ YMCA
W 1949 komunistyczne władze uznały Polską YMCA za „narzędzie burżuazyjno-faszystowskiego wychowania, popierane przez zagranicznych mocodawców i sanacyjne czynniki rządzące”.
Organizację rozwiązano, a tym samym, istniejące przy niej kluby muzyczne.
Jerzy Matuszkiewicz wyjaśniał: „Działalność jazz clubów przy Polskiej YMCA trwała mniej więcej do 1949, kiedy YMCA w całym kraju została rozwiązana i zamieniona w tzw. Domy Kultury. Oczywiście, represje władzy poszły znacznie dalej – za granie jazzu można było być relegowanym z uczelni albo mieć inne nieprzyjemności. W tym czasie, wraz z utrwaleniem się podziału na „tę i tamtą stronę żelaznej kurtyny”, jazz stał się muzyką zabronioną” (culture.pl).
| POPRZEDNI | WSZYSTKIE ODCINKI | NASTĘPNY |