wrz 22 2021
7. 1949. Jazz katakumbowy
Oprac. Ewa Kałużna i Andrzej Rumianowski, fot. Andrzej Rumianowski, Arch. Jerzego Matuszkiewicza, Arch. Muzeum Jazzu
| POPRZEDNI | WSZYSTKIE ODCINKI | NASTĘPNY |
JERZY ,,DUDUŚ” MATUSZKIEWICZ urodził się 10 kwietnia 1928 w Jaśle. Zmarł w Warszawie 31 lipca 2021. Przeżył 93 lata.
Legendarny muzyk jazzowy, nazywany ,,lwem saksofonu” był założycielem pierwszej polskiej grupy jazzowej Melomani .Jazz towarzyszył Matuszkiewiczowi przez całe życie, ale w jego biografii artystycznej wyraźnie zaznaczyły się też inne obszary twórczości:
– muzyka filmowa
– fotografia
– komponowanie piosenek
Napisał muzykę do wielu szlagierów:
– „Czterdzieści lat minęło”
– „Jeszcze w zielone gramy”
– „Nie bądź taki szybki Bill”
– „Wojna domowa”
W swojej twórczości łączył przebojowość z bogactwem filmowej ilustracji.
Łódzka YMCA – potłuczone płyty z jazzem amerykańskim 1949
fot. arch. Muzeum Jazzu
JAZZ w KATAKUMBACH
Lata 1949-1954, kiedy muzyka jazzowa zniknęła z polskiej estrady i radia, nazwano „okresem katakumbowym”.
W ramach walki z „imperialistyczną kulturą„, w łódzkiej siedzibie YMCA spalono całą bibliotekę, a płyty gramofonowe potłuczono.
„Uprawianie jazzu władze zaczęły utożsamiać z sympatią dla wrogiej ideologii. W Łodzi, jak na stosie, spalono całą bibliotekę Ymki i potłuczono wszystkie płyty jazzowe. Nawet ówczesne liberalne ipostępowe pismo „Po prostu” żądało zlikwidowania zespołów jazzowych, uznając ich działalność za szkodliwą.
Ta walka przynosiła nie tylko zakazy, ale również represje wobec jazzowych muzyków. Andrzej Kurylewicz, kompozytor, dyrygent, był dwa razy wyrzucany z Krakowskiej Wyższej Szkoły Muzycznej. Andrzej Trzaskowski, akordeonista i pianista Melomanów, został „profilaktycznie” aresztowany, i spędził trzy miesiące w celi Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Krakowie. Jan Walasek, słynny saksofonista jazzowy, będąc studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego został usunięty z orkiestry uczelnianej, za granie muzyki jazzowej.
Próba zespołu „Melomani”- w mieszkaniu państwa Fersterów w Krakowie rok 1951.
Arch J. D. Matuszkiewicz.
Skomasowany atak na jazz, jak zwykle bywa w takich wypadkach, niemal natychmiast zwiększył atrakcyjność tej muzyki w oczach młodzieży. Zespoły zeszły do podziemia, grając często w klubach, organizowanych w piwnicach, czyli jak to wówczas określano, „w katakumbach”. Najsłynniejszym z polskich katakumbowych zespołów byli łódzcy Melomani” (dzieje.pl).
Słuchanie jazzu w mieszkaniu państwa Fersterów w Krakowie.
Arch. J. D. Matuszkiewicz
Po rozwiązanej łódzkiej YMCA, do 1950 zespół utrzymał się w składzie: Matuszkiewicz, Sobociński, Brodzki, Smuga, Wojciechowski.
Plakat autorstwa Lecha Majewskiego z filmu „Był Jazz” Feliksa Falka
Konspiracyjne uprawianie jazzu w tamtych latach jest tematem jednego z wątków filmu z 1981 „Był jazz„, w reż. Feliksa Falka.
| POPRZEDNI | WSZYSTKIE ODCINKI | NASTĘPNY |