sie 15 2021

Oscar Peterson

Wydany jesienią 1970 przez trio Oscara Petersona w składzie z Jonesem i Durhame album „Tristeza on Piano” .

Oprac. Ewa Kałużna. Fot. toronto.citynews.archives.ca / Pinterest / last.fm

 

OSCAR PETERSON
(ur. 15 sierpnia 1925, zm. 23 grudnia 2007),

kanadyjski jazzowy wirtuoz fortepianu, kompozytor, nazywany przez Duke’a Ellingtona „maharadżą klawiszy”, zaś w środowisku jazzowym – „King of Inside Swing”. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych pianistów jazzowych w dziejach.

Oscar Peterson jest jednym z nielicznych Kanadyjczyków, obok Gila Evansa, Maynarda Fergusona i Diany Krall, o tak wielkim znaczeniu dla tego gatunku muzyki.

W ciągu swojej 60-letniej kariery, zagrał tysiące koncertów na całym świecie,

W jego dorobku jest ponad 200 płyt oraz 7 Grammy. W 1997 otrzymał Grammy Lifetime, za imponujący dorobek życia, w 1999 – japońską nagrodę Premium Imperial, w 1993 – Nagrodę Glenna Goulda i Nagrodę

UNESCO.

W 1972 został Oficerem Orderu Kanady.

W ankiecie prestiżowego pisma „Down Beat” przez wiele lat utrzymywał się na pierwszym miejscu w kategorii fortepianu, a jego trio uznane zostało przez krytyków za „najbardziej swingujący zespół w całej historii jazzu”.

O jego życiu nakręcono dwa filmy – „Oscar Peterson: Music in the Key of Oscar” w 1983, i „Oscar Peterson: The Life of a Legend” w 1996.

Był swingującym improwizatorem.
Silna lewa ręka, szczególnie wyróżniająca się w grze solowej, wskazywała, że czerpał inspirację nie tylko od swojego idola, Arta Tatuma, lecz również od jego poprzedników – Fatsa Wallera i Jamesa P. Johnsona, z ich potężnymi liniami basowymi.

Trio Petersona było początkowo nowocześniejszą wersją 3-osobowych zespołów Nat King Cole’a i Arta Tatuma, a później przechodziło pewne transformacje.

CUDOWNE DZIECKO

Oscar Peterson urodził się w Montrealu, w licznej rodzinie imigrantów z Indii Zachodnich. Miał czworo rodzeństwa – Freda, Daisy, Charlesa oraz May. Ojciec, Daniel Peterson, przybył do Kanady w poszukiwaniu pracy. Znalazł ją na kolei, w Canadian Pacific Railway, gdzie zatrudnił się jako tragarz. Matka zajmowała się domem, a swoje dzieci zachęcała do muzyki śpiewem religijnych hymnów.

Oscar dorastał w sąsiedztwie Little Burgundy w Montrealu. To właśnie w tej, przeważnie czarnej dzielnicy, zetknął się z kulturą jazzową.

Daniel Peterson, rozmiłowany w instrumentach samouk muzyczny, organista, pianista i trębacz, pragnący wychowywać swoje dzieci poprzez muzykę, podzielił domowe ćwiczenia na instrumentach pomiędzy całą piątkę. Skrupulatnie przestrzegał pór ćwiczeń. Jego powroty z długich, trwających nawet 14 dni, kolejowych eskapad po rozległej Kanadzie, zaczynały się od przesłuchań i obserwacji postępów, jakie zrobiły dzieci. Sprytny Oscar, grający wówczas na pianinie i trąbce, szybko zauważył, iż posiada łatwość uczenia się, i zwykle zabierał się do pracy w ostatnim momencie. Posiadając słuch absolutny i doskonałą pamięć muzyczną, mały Oscar już wkrótce zadziwił swoje otoczenie.

Na następnym etapie, Oscar potrzebował już dobrego nauczyciela. Został nim profesor Hooper. W tym czasie, za sprawą niezwykle uzdolnionego brata Freda (Peterson twierdził: „ja może jestem zdolny, ale Fred był wybitny”) Oscar odkrył swoje fascynacje jazzem i pianistyką Teddy’ego Wilsona.

Fred umarł na gruźlicę, która zaatakowała całą rodzinę, a samego Oscara, w wieku siedmiu lat, przykuła do szpitalnego łóżka na długich 14 miesięcy. Po wyjściu ze szpitala, Oscar otrzymał absolutny zakaz gry na trąbce. Odtąd jego muzyczna pasja ukierunkowała się wyłącznie na fortepian.

Podejmował codzienne, wielogodzinne ćwiczenia na instrumencie, i był dosłownie odrywany od niego jedynie na posiłki. Praca skutkowała zwycięstwem w konkursie Amateur Hour w 1940. Odtąd, co tydzień Oscar dawał 15-minutowe koncerty w miejscowym radiu, dzięki czemu w wieku 15 lat został profesjonalnym pianistą.

W liceum w Montrealu, Oscar był członkiem szkolnego zespołu Serenaders, prowadzonego przez Percy’ego Fergusona.

Wkrótce po tym, otrzymał angaż do tanecznej orkiestry Johna Holmesa. Był tam najmłodszym i jedynym kolorowym muzykiem.

Zgłoszenie do konkursu, organizowanego przez Canadian Broadcasting Corporation, a później także do montrealskiego konserwatorium, w którym rozwijał swe zdolności, Oscar zawdzięczał swojej siostrze Daisy, która w obu przypadkach sama wypisała konieczne dokumenty.

Daisy, nauczycielka gry na fortepianie, która uczyła również kilku innych kanadyjskich muzyków jazzowych, miała duży wpływ na karierę Oscara. Pod jej opieką, Peterson rozszerzył swoją wiedzę na temat gry na fortepianie klasycznym i poszerzył zakres wiadomości, opanowując rdzeń pianistyki klasycznej, od gam do preludiów i fug Bacha. Oscar grał wówczas Chopina, Czerny’ego i Liszta.

Uczył się też u węgierskiego pianisty, Paula de Marky, ucznia Istvána Thomána, który sam był uczniem Franza Liszta.

Tak więc, wczesne kształcenie Oscara opierało się głównie na klasycznym fortepianie.

Kiedy ojciec zauważył u syna zbytnie zadzieranie nosa, zaprezentował mu utwór „Tiger Rag”, który początkowo nie zrobił na chłopcu wielkiego wrażenia. Ocenił, iż „dwóch pianistów grało całkiem poprawnie”. Dopiero, kiedy ojciec wyjaśnił, iż wykonawca jest jeden, i w dodatku niewidomy, a nazywa się Art Tatum, Oscarowi zabrakło tchu, słów, i w ogóle porzucił fortepian na dwa tygodnie. Po latach Oscar wspominał: „Tatum wystraszył mnie na śmierć. Nigdy więcej nie byłem zarozumiały w stosunku do swoich umiejętności”:

---

Art Tatum – „Tiger Rag”

Tatum i Peterson stali się dobrymi przyjaciółmi, chociaż Peterson zawsze był nieśmiały w stosunku do Tatuma, i rzadko grał w jego obecności.

Opierając się na technice i estetyce Tatuma, Peterson wchłonął również muzyczne wpływy Arta, zwłaszcza z koncertów fortepianowych Siergieja Rachmaninowa. Harmonizacje Rachmaninowa, jak również bezpośrednie cytaty z jego „II koncertu fortepianowego”, są rozproszone w wielu nagraniach Petersona, w tym z triem, z basistą Rayem Brownem i gitarzystą Herbem Ellisem.

W latach 60. i 70. Peterson dokonał wielu nagrań, które ujawniły jego eklektyczny styl, wchłaniający wpływy muzyki jazzowej, popularnej i klasycznej.

PIERWSZE SUKCESY

Oscara urzekł wtedy jazz tradycyjny i, bardzo modny wówczas, boogie-woogie. Nauczył się nawet kilku ragtime’ów, więc nazywano go Brown Bomber of the Boogie-Woogie. Mając 19 lat, Peterson po raz pierwszy wszedł do studia nagraniowego. W swoim debiucie dla Victor Records nagrał m.in. „I Got Rhythm” George’a Gershwina

Zanim skończył 20 lat, zyskał reputację znakomitego technicznie pianisty.

W 1947, w wieku 22 lat, Peterson otrzymał angaż do klubu Alberta Lounge, gdzie specjalnie dla niego kupiono nowy fortepian. W klubie tym występował ze swoim triem przez dwa lata.

Montreal był jazzową mekką Kanady, a klub należał do bardzo znanych. Zachwycali się grą młodego pianisty i zachęcali do przyjazdu do Nowego Jorku wizytujący Kanadę muzyczni giganci – Benny Goodman, Woody Herman, a także muzycy z kręgu Jazz at the Philharmonic – Dizzy Gillespie, Coleman Hawkins, Lester Young, oraz ich szef, Norman Granz.

W taksówce, w drodze na lotnisko w Montrealu, Norman Granz usłyszał program radiowy z lokalnego klubu. Był pod takim wrażeniem, że powiedział kierowcy, by zabrał go do tego klubu – chciał spotkać się z pianistą.

Był rok 1949. Granz zaprosił Oscara na występy do Stanów. Prestiżowy debiut miał miejsce w Carnegie Hall, w połowie września 1949. Peterson zagrał „Fine and Dandy” w duecie z kontrabasistą Rayem Brownem, z którym osiągnął niebywałe muzyczne porozumienie i nawiązał wieloletnią przyjaźń. Występ przeszedł do legendy, także z pozamuzycznych powodów. Nie posiadający pozwolenia na pracę pianista-imigrant, mógł wystąpić jedynie „przypadkowo”. Taką sytuację zaaranżował Granz, który wywołał Petersona na scenę wprost z widowni, gdzie znalazł się on „dziwnym zrządzeniem losu”.

Po tym wydarzeniu, Oscar powrócił do Kanady, odbierając zasłużone gratulacje od rodziców i znajomych.

AMERYKA. OSCAR PETERSON TRIO

Z początkiem lat 50., Oscar przeniósł się do Stanów na stałe. Otrzymał dłuższy angaż do znanego klubu nowojorskiego Bop City.

Peterson znalazł się pod skrzydłami Normana Granza, który został jego osobistym menadżerem i wielkim przyjacielem. Obaj nigdy nie potrzebowali kontraktu na papierze – wystarczał uścisk dłoni. To było coś więcej niż relacja menadżerska. Peterson chwalił Granza za występowanie w obronie jego i innych czarnych muzyków jazzowych. W filmie dokumentalnym „Music in the Key of Oscar” Peterson opowiadał, jak Granz stanął wobec uzbrojonego w broń policjanta z Południa, który chciał powstrzymać trio przed użyciem taksówki „tylko dla białych”.

W składzie pierwszego amerykańskiego tria Petersona znaleźli się kontrabasista Major Holley i perkusista Charlie Smith.

Ray Brown nie mógł od razu dołączyć – zajęty był wówczas sprawami osobistymi, ciągle jeszcze jako mąż Elli Fitzgerald, a także innymi zobowiązaniami zawodowymi, znalazł się bowiem w założycielskim składzie Modern Jazz Quartet. Z tych obu opcji „wyciągnął” go Peterson, tworząc jeden z najwspanialszych zespołów w historii jazzu.

Wkrótce potem, Smith został zastąpiony przez gitarzystę swingowego, członka Nat King Cole Trio, Irvinga Ashby’ego. Po kilkumiesięcznym okresie gry z Brownem i Ashbym, Peterson w 1952 zamienił Ashby’ego na Barneya Kessela.

Tak powstało słynne trio bez perkusji, na wzór tria Nat King Cole’a.

Trio Petersona, z Brownem i Kesselem, nagrało w 1952 pierwszy album – „Lester Young with the Oscar Peterson Trio”, uczestnicząc w sesjach saksofonisty tenorowego, Lestera Younga, któremu towarzyszył także perkusista, James Charles Heard

Po roku, Kessela, który borykał się z problemami alkoholowymi, zastąpił Herb Ellis – zakochany w tradycji gitarzysta. Trio w tym składzie przetrwało do 1958, często koncertując także z Jazz at the Philharmonic. Jest ono uznawane za jeden z najwspanialszych zespołów w historii jazzu. Doskonałym przykładem brzmienia tria jest koncert z Stratford Shakespearean Festival w Kanadzie w 1956, który ukazał się na płycie „Live at the Stratford Shakespearean Festival 1956”

Zespół oczarowywał drive’em, wirtuozerią, zabiegami aranżacyjnymi, pozwalającymi z małego składu wydobyć ogromne bogactwo dynamiki, melodyki, niezależnych linii i rytmicznych niuansów:
Oscar Peterson Trio – „A Gal in Gallico”, Live 1958
Oscar Peterson – piano
Herb Ellis – guitar
Ray Brown – bass

Ich ostatnie nagranie płytowe, „On the Town with the Oscar Peterson Trio”, dokonane na żywo w Town Tavern w Toronto w 1958, uchwyciło niezwykły stopień emocjonalnego i muzycznego zrozumienia między trzema muzykami:
„Sweet Georgia Brown” – Live @ Town Tavern Club, Toronto, Audio 1958

JATP

W 1952 Peterson wyruszył z JATP do Europy, a także w trasy po Stanach. Pianista poznał całą śmietankę amerykańskiego jazzu, z Colemanem Hawkinsem, Lesterem Youngiem i Ellą Fitzgerald na czele. Sam stał się wkrótce jej częścią i nawiązał wieloletnie przyjaźnie.

W samotni wielotygodniowych tras, Oscar rozwinął różnorakie hobby – obserwacje astronomiczne, dokonywane z dachów hoteli specjalnie w tym celu zakupionym teleskopem, a także fotografowanie, kolekcjonowanie sprzętu audio, i ostatecznie, co stało się jego największą pozamuzyczną pasją, wędkarstwo.

Mimo znajomości z, mocno uzależnionymi od narkotyków, Charlie’em Parkerem i Billie Holiday oraz całym środowiskiem, w którym narkotyki były niezwykle popularne, Peterson pozostał jednym z nielicznych „czystych” jazzmanów. Jak mawiał, „instrument powinien być twoją igłą, a muzyka – nałogiem”.

W 1955 ukazał się album „Jazz at the Philharmonic – Blues in Chicago 1955”, z udziałem takich sław, jak Oscar Peterson, Illinois Jacquet, Herb Ellis, Dizzy Gillespie, Roy Eldridge, Ray Brown, Lester Young, Flip Phillips i Buddy Rich

TRIO z PERKUSJĄ

Po odejściu Herba Ellisa, Peterson zrozumiał, że nie skonstruuje już tak dobrej formacji. Zdecydował się na włączenie do składu perkusisty.

Od 1959, na kolejnych sześć lat, został nim Ed Thigpen. Trio z perkusistą nabrało mocy. Swing zespołu porywał od pierwszych taktów, a smaczki aranżacyjne ubarwiały świetnie dobrany repertuar:
Oscar Peterson Trio – Live in Italy 1961
Oscar Peterson – piano
Ray Brown – bass
Ed Thigpen – drums
Part 1

Part 2

Part 3

Part 4 feat. Herbie Ellis – guitar, Roy Eldridge – trumpet

Brown i Thigpen pracowali z Petersonem przy wielu albumach:
„The Trio: Live from Chicago” z 1961, nagrany na żywo w klubie jazzowym London House w Chicago

„The Sound of the Trio” z 1961, nagrany na żywo w klubie jazzowym London House w Chicago

„West Side Story” z 1962

„Affinity” 1962

„Something Warm” z 1962, , nagrany na żywo w klubie jazzowym London House w Chicago

„Put On a Happy Face” z 1962, nagrany na żywo w klubie jazzowym London House w Chicago

„Night Train” 1963

„Oscar Peterson Trio + One” z 1964, z trębaczem Clarkiem Terry

„Canadiana Suite” 1964

„We Get Requests” z 1964

oraz koncertowy „Eloquence” z 1965

Album „Night Train” z 1963 zasłynął wieloma przebojami, jak „Georgia on My Mind”, „Volare” czy „My Heart Belongs to Daddy”. Jednak największą sławę zdobyła kompozycja Petersona „Hymn to Freedom”:
Oscar Peterson Trio – „Hymn to Freedom”, Live 1963
Oscar Peterson – piano
Ray Brown – bass
Ed Thigpen – drums

W latach 60. Peterson wraz ze współpracownikami założył w Toronto prywatną szkołę Advanced School of Contemporary Music w Toronto, którą kierował przez pięć lat. Została ona jednak zamknięta, ponieważ koncertowanie zmuszało Petersona do częstych wyjazdów, a szkoła nie była finansowana przez rząd kanadyjski.

Peterson był otwarty na eksperymentalną współpracę z muzykami jazzowymi, takimi, jak saksofonista Ben Webster, trębacze Clark Terry i Roy Eldridge czy wibrafonista Milt Jackson.

W 1961 trio Petersona nagrało z Miltem Jacksonem pierwszy wspólny album – „Very Tall”

Do współpracy z Jacksonem Peterson powrócił w 1971.

Pianista wydał też trzy albumy, na których zaśpiewał. Były to „Romance: The Vocal Styling Of Oscar Peterson” z 1954, „With Respect to Nat” z 1965, oraz „The Personal Touch” z 1980.

Album „With Respect to Nat” został nagrany w hołdzie dla Nat King Cole’a, który zmarł w tym samym, 1965 roku. Scott Yanow z AllMusic napisał: „Peterson, który rzadko śpiewał, jest bardzo skuteczny w tym wszechstronnym programie, niezależnie od tego, czy jest wspierany przez big band, zaaranżowany przez Manny’ego Albama w połowie utworów, czy też odtwarza ducha formacji Nat King Cole Trio, jak i ducha jego własnego tria z późnych lat 50., gdy grał z gitarzystą Herbem Ellisem i basistą Rayem Brownem”:

„With Respect to Nat” – Full Album 1965

NOWE TRIO

W 1965, po 14 latach współpracy, z tria odszedł Ray Brown, a wraz z nim Ed Thigpen. W międzyczasie, Brown przeprowadził się on do Los Angeles, i zaangażował się w działania na tamtejszej scenie.

Peterson w ich miejsce znalazł inną, świetnie zgraną sekcję, pochodzącą z zespołu Cannonballa Adderleya – kontrabasistę Sama Jonesa i perkusistę Louisa Hayesa.

Jeszcze wspólnie z Rayem Brownem nagrali album „Blues Etude” z 1965, gdzie Brown zagrał w pięciu utworach, a jego następca, Jones – w czterech innych

O ile jednak Jones doskonale zastąpił wielkiego Raya Browna, o tyle gra Hayesa była zbyt bopowa. W związku z tym, wkrótce miejsce za bębnami zajął, praktykujący wcześniej u Duke’a Ellingtona, Bobby Durham.

W składzie z Jonesem i Durhamem Peterson realizował nowy, trwający do 1970, kontrakt z wytwórnią MPS.

Były to płyty „The Way I Really Play” 1968, „Mellow Mood” 1968, „Travelin’ On” 1968, „Hello, Herbie” z 1969, dodatkowo z Herbem Ellisem na gitarze, „Motions and Emotions” z 1969, dodatkowo z Bucky Pizzarellim na gitarze, z orkiestrowymi aranżacjami utworów, w tym dwóch kompozycji duetu Lennon / McCartney:
„Yesterday”

„Eleanor Rigby”

Jesienią 1970 trio wydało, ostatni w tym składzie, album – „Tristeza on Piano”

Sam Jones i Bobby Durham wyjechali w tym samym roku, opuszczając trio Petersona.

W tym samym 1970 roku, Peterson powołał kolejne trio, tym razem w składzie z George’em Mrazem na basie i Rayem Price’em na perkusji.

Ten skład nagrał i wydał płyty „Walking the Line” z 1970, „Another Day” 1970 oraz „In Tune” z 1970, z kwartetem wokalnym The Singers Unlimited.

Rok 1971 przyniósł album „Reunion Blues”, nagrany z wibrafonistą Miltem Jacksonem. Był to powrót do współpracy z Jacksonem po dziesięciu latach, od czasu płyty „Very Tall” z 1961. Tym razem, ponownie w składzie tria Petersona pojawił się (jednorazowo) niezawodny kontrabasista Ray Brown, wystąpił też perkusista Louis Hayes:
Oscar Peterson – piano
Milt Jackson – vibraphone
Ray Brown – bass
Louis Hayes – drums

W październiku 1971 do tria Petersona dołączył genialny kontrabasista Niels-Henning Ørsted Pedersen. Nagrali album „Great Connection”, który ukazał się dopiero w 1974. Na perkusji ponownie grał tutaj Louis Hayes

27 maja 1972 Peterson ze swoim triem, w składzie z nowym kontrabasistą Michelem Donato i stałym perkusistą Louisem Hayesem, wystąpił w klubie Golden Room w Palace Hotel w Tokio. Koncert ukazał się na płycie „The Oscar Peterson Trio in Tokyo” z 1972

https://www.youtube.com/watch?v=rRMInH7IpYw

2 sierpnia 1972 Ella Fitzgerald nagrała w w Santa Monica Civic Auditorium album koncertowy „Jazz at Santa Monica ’72”. Towarzyszyło jej trio pianisty Tommy’ego Flanagana oraz orkiestra Counta Basie’ego. W koncercie pierwotnie mieli wziąć udział tylko Count Basie Orchestra i Ella Fitzgerald, ale Granz zaprosił kilku niespodziewanych gości, w tym Oscara Petersona, Raya Browna i Eda Thigpena. Oscar Peterson towarzyszył Elli w utworach „You Are My Sunshine” i „In a Mellow Tone”:

Ella Fitzgerald & Oscar Peterson – „In a Mellow Tone”, Live 1972

Sukces albumu „Jazz at Santa Monica ’72” doprowadził do założenia przez Granza wydawnictwa Pablo Records – jego pierwszej wytwórni płytowej od czasu, gdy sprzedał swoją poprzednią, Verve, wytwórni MGM.

Kiedy w 1973 Norman Granz powrócił do muzycznego biznesu, zakładając wytwórnię Pablo, Oscar Peterson ponownie stał się częstym gościem w rezerwowanych przez niego studiach nagraniowych, i gwiazdą największych festiwali, m.in. w Montreux.

Peterson nagrywał też z orkiestrą Klausa Ogermana oraz występował solo. Jego solowe nagrania były rzadkością, aż do serii albumów „Exclusively for My Friends”, która była jego odpowiedzią na twórczość takich pianistów, jak Bill Evans i McCoy Tyner

Płyta z 1974 „Oscar Peterson Meets the Trumpet Kings”, na której pianista połączył swoje wysiłki w duetach z Dizzym Gillespie’em, Royem Eldridge’em, Harrym „Sweetsem” Edisonem, Jonem Faddisem i Clarkiem Terrym, otrzymała Grammy oraz nominację magazynu „Down Beat”, jako Płyta Roku

TRIO z PASSEM i PEDERSENEM

W 1976 Peterson zarejestrował album „Porgy and Bess”, ze wspaniałym gitarzystą, Joe Passem, który stał się partnerem w nowej edycji tria:
„Porgy and Bess”

Trio z gitarzystą Joe Passem i kontrabasistą Nielsem-Henningiem Ørstedem Pedersenem naśladowało sukces tria Petersona lat 50., z Brownem i Ellisem. Dawali cenione występy na licznych festiwalach.

Ich album „The Trio” z 1973 zdobył Grammy w kategorii Best Jazz Performance by a Group.

W 1974 Peterson dodał brytyjskiego perkusistę, Martina Drew. Kwartet koncertował i nagrywał na całym świecie:
Oscar Peterson Quartet – „Love Ballade”, Live 1987
Oscar Peterson – piano
Joe Pass – guitar
Dave Young – bass
Martin Drew – drums

Oscar Perterson Quartet – Live Full Concert
Oscar Peterson – piano
Joe Pass – guitar
Dave Young – bass
Martin Drew – drums

Joe Pass powiedział w wywiadzie z 1976: „Jedynymi facetami, którzy zbliżyli się do całkowitego opanowania swoich instrumentów, są Art Tatum i Oscar Peterson”.

Przez wszystkie lata działalności Petersona, w skład jego formacji wchodzili zmiennie: kontrabasiści Ray Brown, Niels-Henning Ørsted Pedersen, Albert King, Sam Jones, Austin Roberts, George Mraz, Jiří Mráz i Herbert Brown, gitarzyści Barney Kessel, Herb Ellis, Ben Johnson i Joe Pass, perkusiści Bobby Durham, Ed Thigpen, Terry Clarke, Franck Gariepy, Gene Gammage, Louis Hayes, Mark „Wilkie” Wilkinson, Ray Price, Roland Verdon i Russ Dufort, oraz saksofonista i flecista Jerry Dodgion.

Oprócz własnego tria, Peterson dokonał niebywałej liczby nagrań jako akompaniator, a lista nazwisk, z którymi wkraczał do studia, to cała niemal historia jazzu – Charlie Parker, Billie Holiday, Stan Getz, Ella Fitzgerald, Ben Webster, Louis Armstrong, Lester Young, Stuff Smith, Stephane Grappelli, Roy Eldridge, Dizzy Gillespie, Jon Faddis, Coleman Hawkins, Milt Jackson, Lionel Hampton, J.J. Johnson, Singers Unlimited.

Występował na żywo na scenie z największymi – Ellą Fitzgerald, Dizzym Gillespie’em, Countem Basie’em, Nat King Cole’em, Louisem Armstrongiem, Duke’em Ellingtonem.

W latach 80. koncertował w duecie z pianistą Herbie’em Hancockiem

W Polsce gościł tylko jeden raz – ze swym triem wystąpił na wspólnym koncercie z Ellą Fitzgerald w Sali Kongresowej w 1965.

OSTATNIE LATA

W latach 90. Peterson był mentorem programu jazzowego York University i rektorem uniwersytetu. Wydał wówczas etiudy jazzowe na fortepian do ćwiczeń. Prosił swoich uczniów o studiowanie muzyki Bacha, zwłaszcza „The Well-Tempered Clavier”, „Goldberg Variations” i „The Art of Fuga”, uznając te utwory za niezbędne dla każdego poważnego pianisty. Wśród jego uczniów byli m.in. Benny Green i Oliver Jones.

Peterson od młodości cierpiał na artretyzm, w późniejszych latach miał problemy nawet z zapięciem koszuli. Nigdy nie był szczupły, w końcu jego waga wzrosła do 125 kg, utrudniając mu mobilność. Palił papierosy i fajkę, i często próbował zerwać z nałogiem, ale za każdym razem przybierał na wadze. Uwielbiał gotować i przez całe życie pozostał duży.

Na początku 1990 przeszedł operację wymiany stawu biodrowego. Chociaż zakończyła się ona sukcesem, jego ruchliwość była nadal ograniczona.

W 1993, podczas występu w nowojorskim klubie Blue Note, muzyk przeszedł udar, który osłabił jego lewy bok i prawie sparaliżował lewą rękę. Zmusiło to pianistę do rezygnacji z pracy na dwa lata.

W tym samym roku, przyszły premier Jean Chrétien, przyjaciel i fan Petersona, zaproponował mu stanowisko wicegubernatora Ontario. Według Chrétiena, Peterson odmówił z powodu złego stanu zdrowia, związanego z udarem.
Peterson powrócił na scenę w 1995. Choć jego gra na fortepianie była ograniczona, a jego styl opierał się głównie na prawej ręce, Peterson dokonał sporadycznych występów. Jego przyjaciel, kanadyjski polityk i pianista-amator, Bob Rae, skomentował: „Jednoręczny Oscar był lepszy niż prawie każdy z dwiema sprawnymi rękami”.

AUTOBIOGRAFIA

W autobiografii „A Jazz Odyssey. My Life in Jazz” z 2002 Peterson opisał swoje życie i karierę. Książka ta znacząco różni się od innych tego typu wydawnictw. Autor jawi nam się jako intelektualista, a wręcz poeta, posługujący się barwnym językiem. Jego muzyczne obserwacje, a także te z innych dziedzin życia, zadziwiają trafnością i wnikliwością.

Chronologiczna opowieść pianisty rozpoczyna się od burzliwych lat 40., kiedy Peterson grał z Johnny Holmes Orchestra w Montrealu, i po raz pierwszy spotkał Normana Granza. Następnie przenosi czytelnika do słynnego Oscar Peterson Trio. Muzyk opisuje niekończące się sesje treningowe i niestrudzoną etykę pracy, dzięki którym grupa zyskała reputację najciężej pracującego trio w branży.

Wspomina także spotkanie w latach 50. ze swoim idolem, Artem Tatumem, i trasę koncertową z nim, w ramach Jazz at the Philharmonic.

Peterson bada proces tworzenia dziesiątek albumów, nagranych przez jego trio w latach 50. W tym czasie, trio obejmowało, oprócz samego Petersona, także Herba Ellisa i Raya Browna. Była to grupa, która stała się znana, jako jedna z największych kombinacji jazzowych tamtych czasów.

Lata 60. Peterson nazywa „latami niewiarygodnej muzyki”, gdy przejście na emeryturę Ellisa wprowadziło do tria słynnego Eda Thigpena.

W 1964 wydał swoją pierwszą dużą kompozycję – „Canadiana Suite”.

Autor zagłębia się w swoje relacje z niemieckim milionerem i fanatykiem jazzu, Hansem Georgem Brunnerem-Schwerem. Była to przyjaźń, którą Peterson uważał za bardzo pomocną w tworzeniu jednych z najlepszych jego nagrań.

Pianista przygląda się nowym wcieleniom Oscar Peterson Trio w latach 70.

Analizuje także swoją ogromną pracę filantropijną, jaką wykonał dla Kanady. Z biegiem czasu, został uznany za wybitnego orędownika kultury kanadyjskiej, ostatecznie zdobywając od rządu tytuł Oficera Orderu Kanady.

Oscar omawia swoje doświadczenia z lat 80. i 90., kiedy bardziej zwrócił się w stronę komponowania niż wykonywania, a jeden z jego celów został urzeczywistniony dzięki kompozycji „Suita wielkanocna”.

Peterson szczerze pisze także o swoim życiu osobistym, dając rzadki wgląd w prywatne życie gwiazdy jazzu. Opowiada o spotkaniu z żoną na wczesnym etapie kariery, i roli, jaką odegrała w jego pracy. Peterson był żonaty cztery razy.

Przypomina też wyniszczający artretyzm, z którym miał do czynienia w latach 80. i 90. – stan, który uniemożliwiał mu udział w trasach, mimo, że koncertowanie było całym jego życiem. Z humorem i energią, które charakteryzowały jego osobowość w całej karierze, Peterson opowiada także o swoim życiu po udarze w latach 90.

Jan napisano na Amazonie, „Autobografia „A Jazz Odyssey” to odkrywcze, fascynujące spojrzenie na karierę i życie luminarza świata jazzu”.

W 2003 Peterson nagrał w Austrii DVD „A Night in Vienna”, gdzie pokazał wielką klasę, mimo licznych dolegliwości:
„A Night in Vienna” – Live @ Musicverein, Vienna, Austria, Full Concert 2003
Oscar Peterson – piano
Ulf Wakenius – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – upright bass
Martin Drew – drums

Ten film jest już niedostępny z powodu roszczenia dotyczącego praw autorskich zgłoszonego przez użytkownika Regal Recordings Limited.
https://www.youtube.com/watch?v=qTFUYqg5FEw

Kontynuował tournee po Stanach i Europie, choć występował jedynie najwyżej przez miesiąc w ciągu roku.
Publiczność festiwalu North Sea w Hadze jeszcze 10 lipca 2005 oklaskiwała jego fantastyczną wirtuozerię:
Oscar Peterson Quartet – Live @ North Sea Jazz, July 10th, 2005
Oscar Peterson – piano
Ulf Wakenius – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – upright bass
Alvin Queen – drums

W tym samym roku wystąpił w Montealu:
Oscar Peterson Quartet – „You Look Good to Me”, Live in Montreal 2005
Oscar Peterson – piano
Ulf Wakenius – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – upright bass
Alvin Queen – drums

Swój ostatni recital Peterson zagrał u siebie w domu, w sierpniu 2005, z okazji swoich 80. urodzin.

CHOROBA i ŚMIERĆ

W 2007 stan jego zdrowia pogorszył się gwałtownie. Peterson odwołał swoje występy podczas Toronto Jazz Festival, a także na gwiazdorskim koncercie w Carnegie Hall, który miał być zorganizowany na jego cześć.

Oscar Peterson zmarł 23 grudnia 2007, w swoim domu w Mississagua, na przedmieściach Toronto. Miał 82 lata.

Przyczyną śmierci była niewydolność nerki.

R.I.P. [*]

„Nie mogę w to uwierzyć. Sądziłem, że Oscar Peterson będzie żył przez następne 100 lat. To jeden z najsmutniejszych dni w moim życiu” – powiedział przyjaciel Petersona, weteran fortepianu, Hank Jones.

Herbie Hancock skonstatował: „Wpływ Petersona wyczuwalny jest w całym pokoleniu, które przyszło po nim. Oscar Peterson na nowo zdefiniował swing dla pianistów drugiej połowy XX w. W sposób mistrzowski osiągnął równowagę pomiędzy techniką, twardym groove’em bluesa i czułością. Nikt nigdy nie zajmie jego miejsca”.

Kilka dni później, podczas prywatnej ceremonii w Mississagua, pożegnała wielkiego artystę rodzina i grupa najbliższych przyjaciół i muzyków, wśród nich Diana Krall, która zagrała na fortepianie jego kompozycję „When Summer Comes”.

W sobotę 12 stycznia 2008 złożono hołd „Maharadży fortepianu” w Roy Thompson Hall w Toronto, na otwartym koncercie, w którym uczestniczyło ponad 2 tys. osób. Grał Herbie Hancock, a śpiewała Nancy Wilson.

Posłuchajmy także:
Oscar Peterson Trio – Live in Finland, Full Concert 1965
Oscar Peterson – piano
Ray Brown – bass
Ed Thigpen – drums
Guest: Clark Terry – vocal, flugelhorn, trumpet

Oscar Peterson Trio – „Boogie Blues Study” , Live 1974
Oscar Peterson – piano
Barney Kessel – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – bass

Oscar Peterson & Count Basie – Live @ Prague Jazz Festival, Czech Republic 1974

Peterson / Basie / Pass / Pedersen – Live @ „Words & Music” TV 1980
Oscar Peterson – piano
Count Basie – piano
Joe Pass – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – bass

Oscar Peterson with John Williams and The Boston Pops – „Body and Soul”, Live

Oscar Peterson Quartet – Live in Tokyo 1987
Oscar Peterson – piano
Joe Pass – guitar
Dave Young – bass
Martin Drew – drums

Peterson / Gillespie – Live @ 3Sat-TV 1988
Oscar Peterson – piano
Dizzy Gillespie – trumpet
Harry Edison – trumpet
Clark Terry – flugelhorn
Clifford Jordan – tenor sax
Dave Young – bass
Louis Bellson – drums

Oscar Peterson Quartet – „There Will Never Be Another You”, Live 1994
Oscar Peterson – piano
Lorne Lofsky – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – bass
Martin Drew – drums

Oscar Peterson Quartet – Live @ Montreal Jazz Festival 2004
Oscar Peterson – piano
Ulf Wakenius – guitar
Niels-Henning Ørsted Pedersen – bass
Alvin Queen – drums

Fot. toronto.citynews.archives.ca / Pinterest / last.fm

By Radosław Czapski • archiwum_x, URODZINY •