wrz 23 2019

Ray Charles

Oprac. Ewa Kałużna, Fot. Marek Karewicz

Ray Charles
Fot. Marek Karewicz

23 września 2019, minęła 89. rocznica urodzin amerykańskiego wokalisty i pianisty, który ukształtował rhythm and blues. Muzyka, którą tworzył, umiejętnie mieszając gospel, country i jazz z dźwiękami orkiestry, pozwoliła mu zdobyć światową sławę. Laureat 17 Grammy i 53 nominacji,

RAY CHARLES

(właśc. Ray Charles Robinson, ur. 23 września 1930, zm. 10 czerwca 2004).
Wprowadził pełne uczuć brzmienie do muzyki country oraz popularnej, a o jego interpretacji „America the Beautiful” Ed Bradley powiedział: „To ostateczna wersja, amerykański hymn – klasyk, taki, jakim jest mężczyzna, który go wykonał”.

Jimi Hendrix tworzył pod wpływem jego twórczości.
Frank Sinatra określił Charlesa mianem „jedynego prawdziwego geniusza w tym biznesie”.
Magazyn „Rolling Stone” umieścił go na 10. miejscu listy 100 największych artystów wszech czasów (tuż za Arethą Franklin) oraz na 2. miejscu listy 100 największych wokalistów wszech czasów (również tuż za Arethą Franklin).

Ray Charles Robinson urodził się w Albany, w stanie Georgia. Był synem Arethy Williams, pracownicy tartaku, i Baileya Robinsona, mechanika. Jego rodzice nigdy nie pobrali się.
Gdy Ray był dzieckiem, rodzina przeprowadziła się do Greenville na Florydzie. Wtedy też Bailey odszedł od Arethy, by mogła na nowo założyć rodzinę i wychowywać dzieci.
Gdy Ray miał pięć lat, widział, jak jego młodszy brat, George, utonął. Ray obwiniał siebie za ten wypadek.

W wieku 5 lat Ray zaczął tracić wzrok, a mając siedem lat stał się całkiem ociemniały. Muzyk nigdy nie wiedział dokładnie, co spowodowało jego problemy ze wzrokiem. Pewne źródła mówią, iż przyczyną mogła być jaskra.

Ray uczęszczał do szkoły dla niewidomych Florida School for the Deaf and Blind w St. Augustine na Florydzie, gdzie nauczył się alfabetu Braille’a, a także komponowania muzyki i grania na różnych instrumentach, m.in. na klarnecie, a potem na fortepianie.

Matka Raya Charlesa zmarła wiosną 1944, kiedy Ray miał 14 lat. Jej śmierć była dla niego szokiem. Później powiedział, że śmierć jego brata i matki to „dwie wielkie tragedie” jego życia.
Zanim Ray ukończył szkołę, zaczął grać w zespołach, wykonujących różne gatunki muzyczne, w tym jazz.

W wieku 16 lat Charles przeprowadził się do Orlando, gdzie żył w skrajnym ubóstwie, pozostająć bez jedzenia po kilka dni z rzędu.

W 1947 przeniósł się do Tampa, gdzie znalazł pracę jako pianista w zespole Charles Brantley’s Honeydippers.

W marcu 1948, w wieku 17 lat, Ray przejechał autobusem prawie cały kraj, by, tak jak Nat King Cole i Charles Brown, zacząć karierę pianisty w Seattle. Tam spotkał 15-letniego Quincy’ego Jonesa, z którym później przez całe życie łączyła go serdeczna przyjaźń.

Ciemne okulary, które szybko stały się jego znakiem firmowym, artysta zaczął nosić w 1948, jako członek zespołu McSon Trio (błędnie zapisywanym jako Maxin Trio), z G.D. McKee na gitarze i Miltonem Garrettem na basie –
Ray Charles with the McSon Trio – „You’ll Always Miss the Water”

Zdjęcia reklamowe tego tria to jedne z najwcześniejszych znanych zdjęć Charlesa.
W kwietniu 1949, wraz ze swoim zespołem, nagrał utwór „Confession Blues”, który stał się jego pierwszym krajowym hitem

Po sukcesie pierwszych singli, Charles w 1950 przeprowadził się do Los Angeles, i spędził następne kilka lat, koncertując z muzykiem bluesowym, Lowellem Fulsonem, jako jego kierownik muzyczny.

Po podpisaniu kontraktu z Swing Time Records nagrał dwa hity R&B pod własnym nazwiskiem –
„Baby, Let Me Hold Your Hand” (1951)

oraz „Kissa Me Baby” (1952)

Rok później Ray spotkał Ahmeta Ertegüna i podpisał kontrakt z wytwórnią Atlantic Records. Zdecydował się wtedy na coś bardzo w tamtych czasach kontrowersyjnego – łączenie muzyki gospel z „muzyką diabła”, czyli bluesem. Rezultaty były porażające i tak kontrowersyjne, że jego wczesne przeboje były zakazane przez wiele rozgłośni radiowych.

Kiedy muzyk zaistniał na rynku muzycznym, jego imię i nazwisko zostało skrócone do Ray Charles, by uniknąć zbieżności z bokserem o nazwisku Sugar Ray Robinson.

Niemal natychmiast po nawiązaniu współpracy z Atlantic, Charles nagrał dwa duże hity autorstwa Ertegüna, które zdominowały amerykańskie listy przebojów w 1953 – „It Should Have Been Me”

oraz „Mess Around”

Międzynarodowy sukces przyniósł Rayowi w 1955 utwór „I Got a Woman”, z tekstem Renalda Richarda, łączący blues, gospel i jazz

Kolejnymi hitami były „What’d I Say” Live 1959

https://www.youtube.com/watch?v=fCm9RUV03dc

„Drown in My Own Tears” Live 1960

„Unchain My Heart” Live 1964

https://www.youtube.com/watch?v=Rv6BvhUB01Y

i „Hit the Road Jack” Live 1965

Mając zaledwie dwadzieścia kilka lat, Ray Charles został nazwany słowem bardzo rzadko używanym wtedy w przemyśle muzycznym – The Genius.

Na miejscu 1. list przebojów regularnie pojawiały się kolejne utwory muzyka – „This Little Girl of Mine”

https://www.youtube.com/watch?v=VB6CcIjGzxQ

„Lonely Avenue”

https://www.youtube.com/watch?v=FUE3Z-LoWyQ

„Mary Ann”

„Drown in My Own Tears” Live 1960

„My Baby” Live 1960

i „Night Time Is the Right Time”

Zostały one wydane na kompilacyjnych albumach „Hallelujah, I Love Her So, Yes Indeed!” oraz „The Genius Sings the Blues”.

Nagrywał także jazz, na przykład instrumentalny album „The Great Ray Charles” (1957)

Współpracował z wibrafonistą Miltem Jacksonem, wydając „Soul Brothers” w 1958

https://www.youtube.com/watch?v=bClkzhSb6Ac

oraz „Soul Meeting” w 1961

Do 1958 Charles był nie tylko gwiazdą „czarnych miejsc”, jak Apollo Theatre w Nowym Jorku , ale także większych obiektów, jak Carnegie Hall i Newport Jazz Festival, gdzie jego pierwszy album na żywo, „Live at Newport”, został nagrany w 1958

https://www.youtube.com/watch?v=Et1wwlEDjwo

W tym samym okresie Charles współpracował z grupą młodych dziewczyn z Filadelfii, tworzących zespół The Cookies. Zaczęły one nagrywać z muzykiem w Nowym Jorku, stanowiąc wokal wspierający. Z czasem Ray zmienił nazwę grupy na The Raelettes. Współpraca trwała do lat 80. –

Ray Charles & The Raelettes – Newport Jazz Festival 1960 Live Full Concert

Ray Charles & The Raelettes – „I Can’t Stop Lovin’ You” Live 1972

Ray Charles & The Raelettes – „Shake” Live 1972

Przed przejściem Charlesa z wytwórni Atlantic do ABC Paramount Records w 1959, z którą podpisał bardziej lukratywny kontrakt, muzyk zdążył jeszcze nagrać album „The Genius of Ray Charles”

Jedne z najpopularniejszych piosenek Raya – „Georgia on My Mind”

„Hit the Road Jack” Live 1960

i „Unchain My Heart”

– pomogły mu odnieść sukces w muzyce popularnej.

Album „Modern Sounds in Country and Western Music” oraz jego sequel „Modern Sounds in Country and Western Music, Vol. 2” wprowadziły country do gatunków muzyki mainstreamowej

https://www.youtube.com/watch?v=WxBVXmbvEaQ

W 1965 Charles został aresztowany za posiadanie heroiny, od której uzależniony był przez niemal 20 lat. Muzyk został wtedy zatrzymany po raz trzeci, i za każdym razem przyczyna była ta sama – narkotyki. W 1966 spędził rok na warunkowym przedterminowym zwolnieniu.

Z nałogu wyleczył się w specjalistycznej klinice w Los Angeles.

Pod koniec lat 60. oraz w latach 70. twórczość Raya składała się albo z hitów, albo z krytycznie ocenianych utworów.

Jego wersja „Georgia on My Mind” została 24 kwietnia 1979 uznana za hymn stanu Georgia –
„Georgia on My Mind” – Live 1976

Porównywalnie duży sukces osiągnęło unikatowe wykonanie Charlesa piosenki „America the Beautiful”, Live 1972

W listopadzie 1977 muzyk wystąpił w roli prowadzącego w popularnym programie telewizji NBC, „Saturday Night Live”

Pod koniec lat 80. wzrosła popularność Charlesa wśród młodzieży. Przyczyniła się do tego obecność Raya w ówczesnej popkulturze.

Wystąpił gościnnie w filmie „The Blues Brothers”

Muzyk pojawił się także gościnnie w kilku serialach telewizyjnych i programach rozrywkowych.
Na początku lat 90. Charles wystąpił również w reklamie napoju Pepsi, w której spopularyzował frazę „You Got the Right One, Baby!”

W 1985 był jednym z artystów, którzy nagrali charytatywną piosenkę „We Are the World”

W 1989 Charles stworzył swoją wersję piosenki „Itoshi no Ellie” japońskiego zespołu Southern All Stars, której angielski tytuł brzmiał „Ellie, My Love”. Nagrany na potrzeby kampanii reklamowej jednego z największych japońskich producentów alkoholi, utwór uplasował się na wysokiej pozycji list przebjów. Singel rozszedł się w Japonii w ilości 400 tys. egzemplarzy i stał się tym samym najlepiej sprzedającym się singlem roku zagranicznego artysty w tym kraju

Charles pojawiał się gościnnie w wielu piosenkach i na albumach innych artystów, m.in. w hicie „I’ll Be Good to You” swojego przyjaciela, Quincy’ego Jonesa

Po śmierci Jima Hensona w 1990, Charles wystąpił w godzinnym programie „The Muppets Celebrate Jim Henson” w telewizji CBS, będącym hołdem dla zmarłego twórcy słynnego „Muppet Show”. Muzyk wygłosił krótką mowę oraz, wraz z obsadą „Muppet Show”, wykonał piosenkę „It’s Not Easy Being Green”

W 2002 Ray był jednym z artystów, którzy wystąpili w ramach pokojowego koncertu „Time for Life – A Tribute for Peace” w Rzymie. Koncert odbył się wewnątrz antycznego Koloseum i był pierwszym tego typu wydarzeniem w tym miejscu od roku 404. Występ zorganizowany został przez międzynarodową organizację Global Forum oraz fundację Listen Up Foundation, założoną przez Quincy’ego Jonesa

W czerwcu 2003 Charles wykonał z fanem swej twórczości, Vanem Morrisonem, piosenkę „Crazy Love”. Zapis tego występu wydany został na kompilacyjnym albumie Morrisona z 2007, „The Best of Van Morrison Vol. 3”

W tym samym roku muzyk wykonał „Georgia on My Mind” i „America the Beautiful” podczas bankietu w Waszyngtonie, co było jego ostatnim publicznym występem.

Po raz ostatni Ray publicznie pojawił się 30 kwietnia 2004, kiedy jego studio nagraniowe zostało uznane za miejsce historyczne miasta Los Angeles.

W 2003 Charles przeszedł udaną operację wymiany stawu biodrowego i planował wrócić na trasę koncertową, dopóki nie zaczął cierpieć na inne dolegliwości.

Ray Charles zmarł 10 czerwca 2004, w swoim domu w Beverly Hills w Kalifornii, na raka wątrobowokomórkowego. Miał 73 lata.

R.I.P.

Jego pogrzeb odbył się 18 czerwca 2004 w Los Angeles, z udziałem wielu muzyków. Hołd na pogrzebie oddali m.in. B.B. King, Glen Campbell, Stevie Wonder i Wynton Marsalis.

Muzyk został pochowany na cmentarzu Inglewood Park Cemetery w Kalifornii.

Ostatni album, „Genius Loves Company”, wydany został dwa miesiące po śmierci Raya. Składa się z utworów, nagranych przez Charlesa z różnymi artystami – B.B. Kingiem, Vanem Morrisonem, Willie’em Nelsonem, Jamesem Taylorem, Gladys Knight, Michaelem McDonaldem, Natalie Cole, Eltonem Johnem, Bonnie Raitt, Dianą Krall, Norah Jones i Johnnym Mathisem.

Płyta zdobyła osiem nagród Grammy.

Na albumie znalazła się piosenka „Over the Rainbow” w interpretacji Charlesa w duecie z Johnnym Mathisem, która została później wykonana podczas występu na cześć zmarłego muzyka

Ray Charles & Norah Jones – „Here We Go Again”

Ray Charles & Diana Krall – „You Don’t Know Me”

Ray Charles & Van Morrison – „Crazy Love” Live

Po śmierci Charlesa ukazały się jeszcze dwa inne albumy z jego muzyką. Wydana w 2005 płyta „Genius & Friends” składa się z piosenek, nagranych w duetach z artystami, których Charles wybrał osobiście w latach 1997-2004

Z kolei wydany rok później album „Ray Sings, Basie Swings” zawiera utwory, powstałe w wyniku połączenia zapisu głosu Charlesa, z koncertu w 1974, z muzyką Counta Basie’ego

Charles był żonaty dwukrotnie. Z różnymi kobietami miał dwanaścioro dzieci.

Jego pierwszą żoną była Eileen Williams. Ich małżeństwo nie trwało jednak długo, bo zawarte zostało 31 lipca 1951, a zakończyło się w 1952.

Drugą żoną muzyka była Della Beatrice Howard Robinson, z którą miał trzech synów. Małżeństwo z Dellą trwało znacznie dłużej, bo od 5 kwietnia 1955 do 1977.

Wieloletnią przyjaciółką i partnerką Raya aż do chwili jego śmierci była Norma Pinella.

Poza zdobyciem 17 statuetek Grammy, Charles był w swoim życiu wielokrotnie wyróżniany w inny sposób.
Lista nagród i nominacji: https://pl.wikipedia.org/…/Lista_nagr%C3%B3d_i_nominacji_Ra…

W październiku 2004 na ekrany kin wszedł film biograficzny „Ray”, opowiadający historię życia Raya Charlesa. Film został nagrodzony dwoma Oscarami. Był produkcją niezależną, a wyreżyserowany został przez Taylora Hackforda. Jamie Foxx zagrał główną rolę, która przyniosła mu nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego.

Ray Charles nie doczekał premiery filmu, zmarł cztery miesiące wcześniej. Zapoznał się jednak za pomocą alfabetu Braille’a z dwiema scenami obrazu –
Official Film Trailer