paź 19 2024

Urszula Dudziak

Urszula Dudziak & Walk Away – „Minimal Samba”, Live @ Jazz Jamboree 1991

Oprac. Radosław Czapski na podst. wikipedia.org. Fot. Adam Pluciński, culture.pl, East News, discogs.com, last.fm, Pinterest, viva.pl, okładka książki „Wyśpiewam wam wszystko”

 
Dzisiaj, 22 października 2024, 81. urodziny świętuje

URSZULA DUDZIAK

ur. 22 października 1943 w Straconce (obecnie dzielnica Bielska-Białej) – polska piosenkarka jazzowa, kompozytorka i autorka tekstów, pisarka, od 2017 również youtuberka.

Nagrała ponad 50 albumów studyjnych. Współpracowała z artystami, takimi jak Pectus, Voo Voo, Ryszard Rynkowski, Reni Jusis, Bobby McFerrin, Sting czy Flora Purim.

Rodzina

Urodziła się we wsi Straconka, która od 1973 jest dzielnicą Bielska-Białej. Jej starszy brat Leszek Dudziak był perkusistą jazzowym, znanym ze współpracy z Krzysztofem Komedą. Ma też młodszą o sześć lat siostrę Danutę. Mając dwa lata, przeniosła się z rodzicami do Gubina. Mieszkała również w Nowej Soli, Zielonej Górze i Warszawie.

Kariera muzyczna

Początki

W dzieciństwie uczyła się gry na akordeonie i pianinie. Należała do harcerstwa, śpiewała piosenki patriotyczne, ludowe i czardasze oraz sięgała po repertuar artystek popowych, takich jak Maria Koterbska, Sława Przybylska, Hanna Rek i Ludmiła Jakubczak. W wieku 14 lat usłyszała w radiu utwór Elli Fitzgerald, dzięki której zainteresowała się jazzem. Śpiewała także z amatorskimi zespołami z Zielonej Góry. Występowała i nagrywała z orkiestrą Edwarda Czernego.

W 1958 przystąpiła do zespołu Krzysztofa Komedy, z którym wystąpiła po raz pierwszy w Klubie Hybrydy i nagrała piosenkę „Nie jest źle”.

Lata 60. XX wieku

Nagrywała też pierwsze piosenki dla Polskiego Radia, w tym np. utwór „Pójdę wszędzie z tobą”. W tym okresie przez jakiś czas występowała pod pseudonimami „Urszula May” i „Dorota Cedro”. W 1963 Agnieszka Osiecka i Jan Ptaszyn Wróblewski napisali dla niej w 1963 piosenkę „Ulice wielkich miast”. Kompozycja znalazła się na albumie Osieckiej pt. Pięć oceanów. W czerwcu 1963 za wykonanie piosenek „Nie jest źle” i „Ulice wielkich miast” otrzymała wyróżnienie na 1. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu.

Od 1964 współpracowała z Michałem Urbaniakiem, z którym w 1967 wzięła ślub. W latach 1969–1972 brała udział w Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym Jazz Jamboree w Warszawie.

Lata 70. XX wieku

W 1971 zafascynowała się muzyką wykorzystującą elektroniczne przetworniki głosu. Wówczas podjęła decyzję o śpiewaniu bez zwracania uwagi na tekst, lecz wyłącznie na dźwięki. Sama użyła po raz pierwszy takiej techniki przy nagrywaniu swojej debiutanckiej płyty długogrającej pt. Newborn Light (wydanej w 1972 w Szwajcarii i 1974 w Stanach Zjednoczonych), zrealizowanej w duecie z Adamem Makowiczem. Album ten dostał 5/5 gwiazdek od prestiżowego amerykańskiego magazynu DownBeat. W 1973 ukazał się w Niemczech album Michała Urbaniaka, Urszuli Dudziak, Tomasza Stańki i Attili Zollera pt. We’ll Remember Komeda. W 1976 ten sam album ukazał się w USA pod tytułem Tribute to Komeda.

W 1973 wraz z mężem wyjechała do Stanów Zjednoczonych do Manhattanu. Uczestniczyła tam w przedsięwzięciach artystycznych Michała Urbaniaka. Występowała wtedy jako One Woman Show; śpiewała m.in. na Newport Jazz Festival, czy w Carnegie Hall. W 1975 wydała trzeci i zarazem swój pierwszy autorski album, zatytułowany po prostu Urszula. Ukazał się w 1975 w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Brazylii i Meksyku, a w 1976 – w Wenezueli i we Włoszech. Na rynku europejskim album pojawił się dopiero w 2011. Oprócz utworu „Just the Way You Are” na krążku nie znalazł się żaden tekst, jedynie przetworniki głosu. Płyta znalazła się w liście 1000 najpopularniejszych albumów z 1975 według serwisu Rate Your Music. Z tego też albumu pochodzi najpopularniejszy utwór Dudziak, „Papaya”. W 1976 piosenka została wykorzystana w czołówce brazylijskiej telenoweli Anjo Mau emitowanej na antenie TV Globo.

W 1977 wydała drugi autorski album pt. Midnight Rain, poza tym wzięła udział w nagraniach materiału na płyty Michała Urbaniaka: Michal Urbaniak’s Fusion – Smiles Ahead (1977) i Heritage (1978). W 1979 wydała album pt. Future Talk, który zawierał muzykę jazz-rockową i free-jazzową. W tym samym roku popularny magazyn „Los Angeles Times” mianował Dudziak piosenkarką roku.

Lata 80. i 90. XX wieku

W 1981 została członkinią międzynarodowego zespołu Vocal Summit (w składzie: Dudziak, Bobby McFerrin, Janne Lee, Jay Clayton oraz Lauren Newton). Wraz z Jerzym Kosińskim przygotowała autobiograficzny program muzyczny Future Talk (promujący album Future Talk), z którym koncertowała po większości krajów Europy oraz spektakl The Nature Is Leaving Us. W latach 80. nagrała kolejne osiem albumów muzycznych: Magic Lady (In and Out) (1980), Solo’s, Duo’s And Trio’s (1982), Sorrow Is Not Forever-Love Is: Vocal Summit (jako zespół Vocal Summit) (1982), Ulla (1982), Sorrow Is Not Forever…But Love Is (1983), Percussion Summit (1984), High Horse (1984) oraz Serenata (1989). Najpopularniejszymi z nich okazały się Ulla oraz Sorrow Is Not Forever-Love Is: Vocal Summit.

Do 1985 współpracowała m.in. z orkiestrą Gila Evansa, zespołem Archiego Sheppa, Chico Freemanem, Florą Purim, czy Vienna Art Orchestra. W 1985 po 13-letniej nieobecności wróciła do Polski i wystąpiła w duecie z Bobbym McFerrinem na festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie. Po powrocie do Polski podjęła współpracę z Grażyną Auguścik, z którą koncertuje w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Także w 1985 wzięła rozwód z Michałem Urbaniakiem. Jak sama komentuje: została „wokalistką jazzową z Polski, z dwojgiem małych dzieci, bez pieniędzy”. Po rozstaniu w 1986 przez pół roku pracowała w nowojorskiej firmie sprzedającej wzmacniacze do gitar elektrycznych marki SovTech. Ponadto dorabiała na życie, pracując jako akwizytorka firmy MCI Inc. i kelnerka w firmie cateringowej.

W latach 90. śpiewała w zespole Walk Away, z którym koncertowała po kraju i wystąpiła m.in. na Jazz Jamboree w 1992. Kontynuowała też karierę solową i koncertowała po Europie z programem „Future Talk”. W 1991 przez Telewizję Polską zrealizowany został film biograficzny o Urszuli Dudziak pt. Ursula’s Story. Reżyserką została Danuta Beata Postnikoff.

XXI wiek

W 2005 została uhonorowana Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2007 jej singiel „Papaya” z 1976 stał się hitem na Filipinach, w Azji i Ameryce Południowej. Do utworu dodano charakterystyczny taniec „Papaya Dance”, który został wykorzystany w filipińskim teleturnieju Game Ka Na Ba? emitowanym na kanale ABS-CBN. Utwór na nowo odkrył prezenter radiowy z Filipin. W 2008 o sukcesie „Papai” i tańca „Papaya Dance” informowała amerykańska stacja telewizyjna ABC w programie Good Morning America. „Papayę” tańczyła m.in. armia filipińska podczas przerwy w musztrze, a sam singiel sprzedał się ponad 300 tys. razy w Meksyku.

W 2007 otrzymała Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Lubuskiego oraz Perłę Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii „kultura”. W 2008 odebrała nagrodę TVP Polonia na 45. KFPP w Opolu. W 2009 została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2010 znalazła się na trzecim miejscu w plebiscycie 50 najlepszych wokalistek sporządzonym przez miesięcznik „Machina”. W 2011, jako mentorka chóru z Zielonej Góry, zajęła drugie miejsce w finale pierwszej edycji Bitwy na głosy. W 2012 ukazała się autobiografia Dudziak pt. Wyśpiewam Wam wszystko. 17 sierpnia 2013 wystąpiła z zespołem na koncercie McFerrin+ w ramach projektu Solidarity of Arts. Wystąpiła w duecie z gospodarzem, Bobby McFerrinem. Tego dnia nastąpiło odsłonięcie odcisku jej dłoni w Alei Gwiazd w Gdańsku. Uczestniczyła również w poprzedniej edycji festiwalu – Stańko+, śpiewając utwór Krzysztofa Komedy Kołysanka Rosemary.

W 2014 wydała singiel „Pójdę wszędzie z Tobą”, który nagrała ze swoją córką, Miką Urbaniak. Do utworu nakręciła teledysk. Z piosenką dotarła do 30. miejsca na Liście przebojów Programu Trzeciego.

W 2017 odebrała Fryderyka za całokształt twórczości w kategorii muzyka jazzowa. W 2018 ukazała się druga autobiografia Dudziak pt. „Wyśpiewam wam więcej”, będąca uzupełnieniem książki z 2012.

W 2019 była trenerką w pierwszej edycji The Voice Senior i zagrała gościnnie w filmie Jak zostać gwiazdą. W maju 2020, w trakcie trwania pandemii COVID-19 wzięła udział w akcji #hot16challenge2, promującej zbiórkę funduszy na rzecz personelu medycznego. Jesienią tego samego roku była trenerką w 11. edycji The Voice of Poland.

Życie prywatne

W grudniu 1967 wyszła za muzyka jazzowego Michała Urbaniaka, z którym ma dwie córki: Katarzynę (która studiowała w Nowym Jorku nauki humanistyczne) i Mikę (która także została piosenkarką). Urbaniak po ok. 20 latach małżeństwa, we wrześniu 1985, zostawił żonę dla aktorki Liliany Komorowskiej. Po rozstaniu z mężem przez chwilę pracowała w budce na Greenpoint by zarobić na utrzymanie siebie i dzieci. Później przez pół roku pracowała w hurtowni wzmacniaczy gitarowych. Przez cztery lata była związana z pisarzem Jerzym Kosińskim (zm. 1991), któremu dedykowała album pt. Malowany ptak. W 1993 wyszła za kapitana żeglugi Benghta Dahllofa, z którym się rozwiodła. Od 2013 jest związana z Bogdanem Tłomińskim, kapitanem żeglugi wielkiej.

W 2008 zdiagnozowano u niej złośliwego raka piersi. Przeszła mastektomię, wskutek której usunięto jej lewą pierś. Nie miała nawrotów choroby.

Ma domy m.in. w Nowym Jorku (na Manhattanie), Szwecji i Warszawie.

Wraz z Bogdanem Tłomińskim mieszka w małej wsi, blisko Podlasia. Posiadają tam dom z bali.

Styl muzyczny i wizerunek

W twórczości Urszuli Dudziak przeważa muzyka jazzowa. Dysponuje szeroką skalą głosu. Od 1971 śpiewa w większości wykorzystując elektroniczne przetworniki głosu.

Wielokrotnie była opisywana jako kobieta żywiołowa i energetyczna; posiadająca dużo optymizmu i radości.

---

Urszula Dudziak „Nie jest źle” – Opole 63

Urszula Dudziak & Adam Makowicz / Randi and Bamse (1972)

Michal Urbaniak Live in Oslo 1972

Provided to YouTube by Kontor New Media GmbH

Crazy Girl · Michal Urbaniak

We’ll Remember Komeda

℗ Edel Germany GmbH

Released on: 2015-06-17

Artist: Michal Urbaniak
Trumpet: Tomasz Stanko
Violin / Fiddle: Zbigniew Seifert
Vocals: Ursula Dudziak
Guitar: Attila Zoller
Bass: Roman Dylao
Drums: Peter Giger
Percussion: Armen Halburian
Composer: Krzysztof Komeda
Music Publisher: Zaiks

Provided to YouTube by Kontor New Media GmbH

Kattorna · Michal Urbaniak

We’ll Remember Komeda

℗ Edel Germany GmbH

Released on: 2015-06-17

Artist: Michal Urbaniak
Trumpet: Tomasz Stanko
Violin / Fiddle: Zbigniew Seifert
Vocals: Ursula Dudziak
Guitar: Attila Zoller
Bass: Roman Dylao
Drums: Peter Giger
Percussion: Armen Halburian
Composer: Krzysztof Komeda
Music Publisher: E-C-M-RECORDS VERLAG EDITION ZEITGENOESSISCHE

Michal Urbaniak – Fusion – „Good Times, Bad Times”
Michał Urbaniak – electric violin, soprano sax
Urszula Dudziak – vocal, percussion
Adam Makowicz – keyboards
Wojciech Karolak – Hammond organ
Czesław Mały Bartkowski – drums, cymbal
„Good Times, Bad Times” from „Fusion” 1973

Provided to YouTube by Columbia/Legacy

Impromptu · Michal Urbaniak

Fusion

℗ 1974 Sony Music Entertainment (Germany) GmbH

Released on: 1998-04-20

Drums: Czeslaw Bartkowski
Keyboards: Adam Makowicz
Composer, Lyricist: M. Urbaniak
Keyboards: Wojciech Karolak
Associated Performer: Urszula Dudziak
Soprano Saxophone: Mika Urbaniak
Unknown: Seth Rothstein
Unknown: Howard Fritszon
A& R Coordinator: Patti Matheny
Engineer: Stan Tonkel
Engineer: Ted Brosnan
Re- Mastering Engineer: Tom Ruff
Mastering Engineer: Jack Ashkinazy
Recording Engineer: Thorsten Wintermeier

Urszula Dudziak ‎– Urszula (FULL ALBUM, jazz-funk / disco, Poland/US, 1975)
Artist: Urszula Dudziak
Album: Urszula
Year: 1975
Genre: jazz-funk, disco, jazz-rock, avant-garde, jazz fusion
Country: Poland / USA
Label: Arista ‎– AL 4065

Personnel:
Urszula Dudziak – vocals, percussion
Basil Fearrington – bass
Gerald Brown – drums
Harold Ivory Williams – el. piano, keyboards
Reggie Lucas – guitar (solo A2)
Joe Caro – guitar
Michal Urbaniak – lyricon, producer

Tracklist:
A1. Papaya
A2. Mosquito
A3. Mosquito Dream
A4. Mosquito Bite
A5. Just The Way You Are

B1. Sno King
B2. Butterfly
B3. Zavinul
B4. Funk Rings
B5. Call Me Monday
Muzyka
Liczba utworów: 2

Urszula Dudziak: Midnight Rain
Urszula Dudziak – vocal
Bill Washer – guitar
Harold Ivory Williams – keyboards
Leszek Świerszcz – trumpet
Dom Um Romao, Ray Mantilla – percussion
Tony Bunn – bass guitar
Steve Gadd – drums

„Misty” from „Midnight Rain” 1977

A JazzMan Dean Upload – Michal Urbaniak’s Fusion – Smiles Ahead z udziałem Urszuli Dudziak

Provided to YouTube by Kontor New Media GmbH

Heritage · Michal Urbaniak’s Fusion · Urszula Dudziak

Heritage

℗ Edel Germany GmbH

Released on: 2016-06-17

Artist: Michal Urbaniak’s Fusion
Featured Artist: Urszula Dudziak
Vocals: Urszula Dudziak
Bass: Robert Anthony Bunn
Drums: Lurenda Featherstone
Keyboards: Kenny Kirkland
Violin / Fiddle: Michał Urbaniak
Composer: Michal Urbaniak
Music Publisher: LATO MUSIC MICHAL URBANIAK

„Future Talk” 1979
Urszula Dudziak – vocal, percussion
Michał Urbaniak – violin, lyricon
Kenny Kirkland – keyboards
Zbigniew Namysłowski – alto sax, cello
John Abercrombie – acoustic guitar
Calvin Brown – electric guitar
Marcus Miller – bass
Buddy Williams – drums

Urszula Dudziak ► Kasia’s Dance [HQ Audio] Future Talk 1979
Recorded at Music Farm Studios, N.Y.C. in February 1979.
Vocals, Percussion – Urszula Dudziak
Violin, Lyricon – Michał Urbaniak
Bass – Marcus Miller
Drums – Buddy Williams
Keyboards – Kenny Kirkland
Electric Guitar – Calvin Brown
Alto Saxophone, Cello – Zbigniew Namyslovski

© 1979 Inner City Records

„Samba Ulla” from „Ulla” 1982
Urszula Dudziak – vocal
Michał Urbaniak – lyricon
Bob Malach – tenor sax
Chris Hinze – flute
Vladimir Horunzhy – electric piano, piano
Barry Eastmond – piano, synthesizer
W. Doc Powell – guitar
Michael Chung – guitar, piano
Antony Cox, Carol Steele – percussion
Victor Bailey – bass
Omar Hakim – drums

„Space Lady” from „Ulla” 1982

Album fusion-jazowy „Sorrow Is Not Forever… But Love Is” z 1983
„But Love Is” from „Sorrow Is Not Forever… But Love Is” 1983
Urszula Dudziak – vocal
Michał Urbaniak – lyricon
Bob Malach, Michael Brecker – tenor sax
Kevin Eubanks – guitar
Eliane Elias, Vladimir Horunzhy – piano
Carol Steele – percussion
Marcus Miller, Victor Bailey – bass guitar
Omar Hakim, Peter Erskine – drums

Bobby McFerrin & Urszula Dudziak – „Tico Tico”, Live @ Jazz Jamboree 1985, Audio

„Samba Ula” from „Magic Lady” Urszuli Dudziak i formacji Walk Away 1989
Urszula Dudziak – vocals
Adam Wendt – tenor sax, soprano sax
Bernard Maseli – vibraphone
Paweł Mąciwoda Jastrzębski – electric bass
Krzysztof Zawadzki – drums, leader

„Papaya” from „Magic Lady” 1989

Walk Away & Urszula Dudziak – Jazz Jamboree 1989

Urszula Dudziak & Walk Away – „Minimal Samba”, Live @ Jazz Jamboree 1991
Urszula Dudziak – vocal
Adam Wendt – tenor sax, soprano sax
Zbigniew Jakubek – keyboards
Bernard Maseli – vibraphone
Marek Błaszczyk – bass guitar
Krzysztof Zawadzki – drums, lader

Urszula Dudziak & Walk Away – „For You”, Official Video 1991

Mika Urbaniak feat. Urszula Dudziak – „Pójdę wszędzie z tobą”, Official Video 2001

Urszula Dudziak & NDR Big Band – „Kołysanka Rosemary”, Live @ Solidarity of Arts 2012

Urszula Dudziak – Turkish Mazurka (Official Audio)
„Turkish Mazurka” from „Wszystko gra”, Audio 2013

By Radosław Czapski • URODZINY •