cze 7 2019

Zbigniew Seifert

Oprac. Ewa Kałużna

7 czerwca 2019r. mija 73. rocznica urodzin jednego z najbardziej oryginalnych i najważniejszych polskich muzyków jazzowych. Żył zaledwie 33 lata, lecz wartość artystyczna jego dorobku do dziś wprawia w zachwyt…

ZBIGNIEW SEIFERT

(ur. 7 czerwca 1946, zm. 15 lutego 1979), skrzypek jazzowy, grający również na saksofonie altowym, znany poza granicami Polski jako Zbiggy.
Był nie tylko niezwykłym muzykiem, był również wspaniałym człowiekiem – ludzkim, uczynnym, skromnym, wrażliwym.

Już jako sześciolatek grał na skrzypcach, a w szkole średniej – na saksofonie altowym. Był jednym z najbardziej utalentowanych studentów szkoły muzycznej.

Do muzyki jazzowej zawiodła go wielka fascynacja twórczością Johna Coltrane’a.
W połowie lat 60., podczas studiów, założył własny kwartet, w znacznej mierze wzorowany na słynnym coltrane’owskim combo –
Zbigniew Seifert Quartet – „East of the Sun” 1969
Zbigniew Seifert – alto sax
Jan Jarczyk – piano
Jan Gonciarczyk – bass
Janusz Stefanski – drums https://www.youtube.com/watch?v=DwR_IqEYNg4

Muzycy Kwartetu Seiferta od początku byli bezkompromisowi i odważni w artystycznych dążeniach. W 1968 i 1969 kwartet otrzymał nagrody na festiwalu Jazz nad Odrą, a sam Seifert – również nagrody indywidualne. W 1969 wygrali I Nagrodę na festiwalu w Nagykőrős na Węgrzech.
Te osiągnięcia otworzyły możliwość występu na Jazz Jamboree w 1969. Wykonali tam utwory „Złudzenie (Illusion)” i „Taniec Garbusa (Hunchback’s Dance)”, które można usłyszeć na płycie „JJ 69 – New Faces in Polish Jazz” https://www.youtube.com/watch?v=DcsD-wG6BBw

W tym czasie Seifertem zainteresował się Tomasz Stańko. W kwintecie Tomasza Stańko Seifert grał nieprzerwanie przez pięć lat, do 1973. Wówczas też ostatecznie porzucił saksofon altowy na rzecz skrzypiec. Nagrali wspólnie trzy albumy – „Music For K” (1970), „Jazzmessage from Poland” (1972) oraz „Purple Sun” (1973).
Tomasz Stanko Quintet – „Jazzmessage from Poland” 1972
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Seifert – violin
Janusz Muniak – flute, tenor and percussions
Bronisław Bronek Suchanek – double bass
Janusz Stefański – drums, percussions https://www.youtube.com/watch?v=r9Lb7G3kUL0

Seifert nagrywał również dla Studia Jazzowego Polskiego Radia, którego szefem był Jan „Ptaszyn” Wróblewski. Obecność członków kwintetu Stańko w SJPR przypada na tzw. „złoty okres zespołu” –
Zbigniew Seifert with Jan Ptaszyn Wróblewski, Jazz Jamboree 1972 https://www.youtube.com/watch?v=A4–lkisu1E

Współpraca ze Stańko zbliżyła Seiferta do swobodnych form jazzowej improwizacji. Dzięki sukcesowi, jaki na Zachodzie odniósł kwintet Tomasza Stańko w składzie z Seifertem, wirtuoz skrzypiec, a w dodatku jeszcze świetny saksofonista, stał się za granicą muzykiem tak pożądanym, że w 1973 przeniósł się do Niemiec –
Tomasz Stańko Quintet – „Purple Sun” – „Fair” 1973
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Seifert – violin, alto saxophone
Janusz Muniak – soprano and tenor saxophones, flute and percussion
Hans Hartmann – bass
Janusz Stefański – drums, percussion https://www.youtube.com/watch?v=p4lkw5oCwJk

W połowie lat 70. Seifert stawał się coraz ważniejszą postacią europejskiej sceny. Zaczął pojawiać się w zespołach Alberta Mangelsdorffa, grywać z Joachimem Kühnem, Chrisem Hinze, Wolfgangiem Daunerem oraz zwrócił na siebie uwagę jazzmanów amerykańskich – Charliego Mariano oraz wielkiego McCoya Tynera –
Zbigniew Seifert with Hans Koller Free Sound, 1974
Hans Koller- ss., ts
Zbigniew Seifert – vl
Wolfgang Dauner – p
Adelhard Roidinger – b
Janusz Stefanski – dr https://www.youtube.com/watch?v=VGbi-cOBPIY

Joachim Kühn – „Spring Fever” 1976
Joachim Kühn – p, kbds
Philip Catherine – g
John Lee – b
Gerry Brown – ds
Zbigniew Seifert – vln https://www.youtube.com/watch?v=fRUSTH0KDg4

Charlie Mariano & Zbigniew Seifert – „Spring on the Farm” 1976
Adelhard Roidinger – bass
Janusz Stefański – drums
Wolfgang Dauner – piano
Charlie Mariano – saxophone soprano
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=7VD8sjuODJY

Po jednym z występów we Francji, członkowie legendarnej grupy Oregon, będąc pod ogromnym wrażeniem gry Seiferta, zaprosili go do współpracy. Tak powstała w 1977 płyta „Oregon – Violin” –
Glen Moore – bass
Ralph Towner – classical guitar, twelve-string guitar
Paul McCandless – oboe, bass clarinet
Ralph Towner- piano
Collin Walcott – tabla, percussion
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=A2D1E3a1VXg

Seifert stopniowo dojrzewał do rozpoczęcia i realizowania swojej własnej drogi muzycznej. W 1976 rozpoczął nagrywanie płyt, sygnowanych własnym nazwiskiem. Zaowocowało to dwoma krążkami.
Płyta „Solo Violin” to rejestracja koncertu podczas Forum Junge Music w Bremie w 1976. Wszystkie kompozycje są autorstwa Seiferta. Płyta dedykowana była żonie Agnieszce. To ponad 40 minut wirtuozowskich i autentycznie jazzowych popisów skrzypcowych. Zresztą, w jednym z wywiadów Seifert podkreślał, że „nie interesują go łatwe chwyty skrzypcowe, a całą inspirację czerpie z muzyki i techniki Johna Coltrane’a”, co było wyczynem karkołomnym ze względu na odmienną specyfikę instrumentów https://www.youtube.com/watch?v=9Kb9p8qOMxc

Album „Man of the Light” z 1976 – dla Seiferta tytułowym Man of the Light był McCoy Tyner, i to jemu muzyk dedykował ten utwór:
Zbigniew Seifert – skrzypce
Joachim Kühn – fortepian
Cecil McBee – kontrabas
Billy Hart – perkusja
Jasper van 't Hof – fortepian elektryczny i organy https://www.youtube.com/watch?v=wiMiXSzV92Q

W USA prędko rozeszła się wieść o wybitnym skrzypku z Europy, który gra na skrzypcach, tak jakby grał John Coltrane, gdyby był skrzypkiem.
„Spośród wszystkich polskich jazzmanów to on miał największą szansę na karierę w Stanach” – mówił Tomasz Stańko.
Komeda, Stańko, Makowicz, Urbaniak, Dudziak, Namysłowski zaznaczyli się w historii światowego jazzu, ale to właśnie Seifert miał największe predyspzycje na włączenie się na stałe do głównego nurtu amerykańskiego jazzu.
W 1977 doszło do nagrania pierwszej płyty dla wytwórni Capitol. Płyta „Zbigniew Seifert” nagrana jest w stylu popularnego w tamtym czasie jazz-rocka. Seifert uległ naciskowi producentów, którzy ostatecznie uczynili z niej produkt czysto komercyjny, odległy od własnego stylu Seiferta. W nagraniu wzięło udział prawie 30 muzyków https://www.youtube.com/watch?v=5dcFmsZfJl4

„Love in the Garden” Zbigniew Seifert, 1977
Isla Eckinger – bass
Joe Nay – drums
Joe Haider – piano
Leszek Żądlo – saxophone
Urszula Dudziak – voice
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=uD525eeM_xA

Ekspresyjny styl Seiferta, oparty na doskonałej technice wiolinistycznej, zaowocował pierwszymi polskimi płytami. Były one rejestracją koncertu z 14 listopada 1978 w klubie „Pod Jaszczurami” – „Kilimanjaro”
Zbigniew Wegehaupt – bass
Mieczysław Górka – drums
Janusz Grzywacz – electric piano
Jarosław Śmietana – guitar
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=_e3xPnAxkD4

oraz „Kilimanjaro 2” (na stronie B znajduje się wywiad, przeprowadzony przez Antoniego Krupę ze Zbigniewem Seifertem, zarejestrowany we wrześniu 1978, na podkładzie muzycznym utworu „On the Farm”) https://www.youtube.com/watch?v=xtLj5BA9HqM

Do największych osiągnięć Zbigniewa Seiferta należy niewątpliwie – nagrana trzy miesiące przed śmiercią artysty – płyta „Passion” z 1979. Była to druga płyta dla Capitolu. Amerykańska wytwórnia zgodziła się na wszystko – polski skrzypek zażyczył sobie w zespole muzyków tej klasy, co Jack DeJohnette i John Scofield, a nagrania odbyły się w studiu Electric Lady, zbudowanym przez Jimiego Hendriksa. Seifert gra tu zjawiskowo. Lecz na zdjęciach tylnej strony okładki płyty widać, że to już nie ten sam Zbiggy, z opadającą na twarz burzą loków, w której ginęły gdzieś okrągłe okularki. Teraz szkła wydają się wielkie, a głowę pokrywają rzadkie, krótkie włosy. Coraz wyraźniej dawała o sobie znać ciężka choroba.
Płyta „Passion” była ostatnią płytą Zbigniewa Seiferta –
Zbigniew Seifert – violin
Jack DeJohnette – drums
John Scofield – guitar
Eddie Gomez – bass
Richie Beirach – piano
Nana Vasconcelos – percussion https://www.youtube.com/watch?v=9KD8tQLWEfA

O tym, że ma raka, Zbigniew Seifert dowiedział się jeszcze w 1976. Od tej pory zaczął się wyścig z czasem. Mimo niezwykle trudnej sytuacji, do końca nie poddawał się i mocno wierzył w swoje wyzdrowienie. Snuł dalsze plany artystyczne. Nawet, gdy choroba zaatakowała mu rękę, starał się koncertować i nagrywać dalej. Walkę z nowotworem toczył dzielnie i z zadziwiającą pogodą ducha. Seifert odznaczał się niezwykłą żywotnością i, mimo ciężkiej choroby, emanowała z niego siła. Michał Urbaniak powiedział kiedyś: „Zbigniew jest silny wewnętrznie, duchowo. Jest silniejszy od wszystkiego, co mogłoby go spotkać. Dlatego przezwycięży wszystko”.
Gdy okazało się, że nowotwór jest wyjątkowo złośliwy, a przebyta operacja nie powiodła się, Seifert udał się do Buffalo, gdzie miał przejść kolejną operację. Zmarł w jej trakcie, w nocy z 14 na 15 lutego 1979.
Miał zaledwie 33 lata.
R.I.P. [*]

W 2007 powstał amerykański film dokumentalny o Zbigniewie Seifercie „Passion”, w reżysrii Erina Harpera
https://www.youtube.com/watch?v=qC72848O-uE

W 2009 ukazała się biografia artysty „Man of the Light. Życie i twórczość Zbigniewa Seiferta”, autorstwa Anety Norek
http://lubimyczytac.pl/…/zycie-i-tworczosc-zbigniewa-seifer…

Wybrana dyskografia http://zbigniewseifert.org/…/Zbigni…/Seifert_discography.pdf
1972 „Jazzmessage from Poland” Tomasz Stańko Quintet
1973 „Purple Sun” Tomasz Stańko Quintet
1973 „Lift!” Volker Kriegel
1974 „Kunstkopfindianer” Wolfgang Dauner, Hans Koller, Zbigniew Seifert, Janusz Stefański, Adelhard Roidinger
1974 „Eye-ball” Jasper van 't Hof, Zbigniew Seifert, Wim Overgaauw
1974 „Cinemascope” Joachim Kühn
1976 „Springfever” Joachim Kühn
1976 „Helen 12 Trees” Charlie Mariano
1976 „Man of the Light” Zbigniew Seifert
1977 „Zbigniew Seifert” Zbigniew Seifert
1978 „Solo violin ” Zbigniew Seifert
1978 „Kilimanjaro” Zbigniew Seifert
1978 „Kilimanjaro vol. 2” Zbigniew Seifert
1978 „Violin” Oregon
1978 „Passion” Zbigniew Seifert
1979 „Introducing Glen Moore” Glen Moore
1979 „We’ll Remember Zbiggy” Zbigniew Seifert
2010 „Nora” Zbigniew Seifert https://www.youtube.com/watch?v=WYVxvajXEWM

Posłuchajmy:
Tomasz Stańko Quintet – „Jazzmessage from Poland”
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Seifert – violin
Janusz Muniak – flute, tenor, percussions
Bronisław Bronek Suchanek – double bass
Janusz Stefański – drums, percussions https://www.youtube.com/watch?v=voIFtaxQFqI

„Man of the Light” Full Album
Zbigniew Seifert – skrzypce
Joachim Kühn – fortepian
Cecil McBee – kontrabas
Billy Hart – perkusja
Jasper van 't Hof – fortepian elektryczny i organy https://www.youtube.com/watch?v=wiMiXSzV92Q

„Solo Violin” – „Confessions”
Zbigniew Seifert – skrzypce, głos https://www.youtube.com/watch?v=9Kb9p8qOMxc

„Kilimanjaro vol. 1” Full Album
Zbigniew Wegehaupt – bass
Mieczysław Górka – drums
Janusz Grzywacz – electric piano Fender
Jarosław Śmietana – guitar
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=_e3xPnAxkD4

„Kilimanjaro vol. 2” Full Album (na stronie B znajduje się wywiad, przeprowadzony przez Antoniego Krupę ze Zbigniewem Seifertem, zarejestrowany we wrześniu 1978, na podkładzie muzycznym utworu „On the Farm”) https://www.youtube.com/watch?v=xtLj5BA9HqM

„Passion” https://www.youtube.com/watch?v=9KD8tQLWEfA

Zbigniew Seifert with Jan Ptaszyn Wróblewski – Live
https://www.youtube.com/watch?v=A4–lkisu1E

Zbigniew Seifert with Hans Koller Free Sound – Live 1974
https://www.youtube.com/watch?v=VGbi-cOBPIY

Zbigniew Seifert and Philip Catherine – Live
https://www.youtube.com/watch?v=xyD1AGw6U0s

Wywiad ze Zbigniewem Seifertem, przeprowadzony przez Antoniego Krupę, 1978 https://www.youtube.com/watch?v=2C3tqgrNa5g

By Andrzej Rumianowski • archiwum_x, Index-Down, URODZINY •