cze 27 2021
Zmarł Andrzej Schmidt
Oprac. Ewa Kałużna, Fot. Andrzej Rumianowski
Andrzej Schmidt
fot. e-kultura.zory.pl
26 czerwca 2021, zmarł w wieku 98 lat
ANDRZEJ SCHMIDT (ur. 28 lipca 1922),
Wybitny znawca jazzu i jego historii, publicysta „Jazz Forum”, recenzent, działacz PSJ, krytyk, prelegent, edytor nagrań, niezrównany gawędziarz, autor wielu audycji radiowych oraz artykułów w periodykach muzycznych.
Syn Józefa, prawnika (zm. 1946) i Jadwigi z Czernych (zm. 1983).
Ukończył liceum we Lwowie.
Po II wojnie światowej osiadł w Gliwicach. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Łodzi.
Wieloletni dziekan Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej katowickiej Akademii Muzycznej, w czasach, gdy było to jedyne w Polsce miejsce, gdzie zawodowo uczono jazzu.
Od 1969 był wykładowcą historii jazzu w Akademii Muzycznej w Katowicach.
Uczył także we Wrocławskiej Szkole Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Zbigniewa Czwojdy oraz Krakowskiej Szkole Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Grzegorza Motyki.
Andrzej Schmidt
książka Historia Jazzu, rodowód
„HISTORIA JAZZU”
Andrzej Schmidt napisał bestsellerowe dzieło „Historia jazzu”. Dzieje tej książki sięgają roku 1983, kiedy w numerze 83. „Jazz Forum” Andrzej Schmidt rozpoczął publikację swoich „Refleksji historycznych” – wielce ciekawych rozważań o tle historycznym narodzin jazzu w USA.
W tych refleksjach, Andrzej Schmidt sięgał do początków białego osadnictwa w Ameryce, aż po wojnę secesyjną i dzieje Nowego Orleanu.
Rozważania te były pokłosiem wykładów, prowadzonych przez Andrzeja Schmidta na Wydziale Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach, przemianowanym wkrótce na Wydział Jazzu i Muzyki Rozrywkowej.
Krystian Brodacki, ówczesny szef Agencji Wydawniczej PSJ i zastępca redaktora naczelnego „Jazz Forum”, zaproponował Andrzejowi Schmidtowi wydanie książki, która obejmowałaby całą historię jazzu. Propozycja została przyjęta.
Pierwszy tom „Historii jazzu”, z podtytułem „Rodowód”, ukazał się w 1989.
Andrzej Schmidt
książka Historia Jazzu, krystalizacja i rozwój
Niestety, trudności finansowe spowodowały znaczne rozciągnięcie się w czasie procesu produkcyjnego – był to okres dużych wstrząsów społecznych i zmian ustrojowych w Polsce. PSJ nie stać było na samodzielną działalność wydawniczą, ale udało się umieścić druk tomu drugiego, z podtytułem „Krystalizacja i rozwój”, w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych WSiP, pod których szyldem ukazał się w 1992.
Andrzej Schmidt
książka Historia Jazzu, zgiełk i furia
Na tom trzeci, z podtytułem „Zgiełk i furia”, czytelnicy musieli czekać aż do 1997. Po wielu perypetiach ukazał się wreszcie, w małym wydawnictwie Lemat Srebrna Media, a redaktorem prowadzącym była Anna Bernat.
„Tymczasem w wydawnictwie WSiP bez jakiejkolwiek konsultacji podjęto decyzję o oddaniu większej części nakładu tomu II na przemiał. Dziś tom ów jest białym krukiem”.
na podstawie jazzforum.com.pl
Andrzej Schmidt, „History of Jazz”.
wydane przez Jazz Forum
Doskonałym uzupełnieniem tej lektury było kolejne niezwykłe wydawnictwo.
W 1999, nieistniejąca już dziś firma Multimedia Polska, należąca do Janusza Metzlera, wydała niezwykły box, zatytułowany „History of Jazz”. Znalazło się w nim 28 płyt, a na nich – ponad 360 nagrań, pozwalających prześledzić rozwój jazzu, od najdawniejszych czasów do połowy lat 70. Zestaw był w zasadzie organicznie związany z książką Andrzeja Schmidta, bowiem w pełni odpowiadał tokowi narracji, kolejno prezentując muzykę i jej twórców.
Całość, umieszczona w zbiorczym pudełku, obejmowała dwie części. Pierwsza zawierała muzykę, a druga – obszerne fragmenty książki, w interpretacji autora, z jego komentarzami, i czytanymi przez niego fragmentami trzech tomów.
Nagrania muzyczne pieczołowicie oczyszczono. Słychać na nich patynę czasu, brzmią jednak nadspodziewanie dobrze. Zapowiedzi autora sprawiają wrażenie ciekawej audycji radiowej.
Andrzej Schmidt, „History of Jazz”.
wydane przez Multimedia Polska
W 2009, pojawiła się na rynku kolejna wersja „Historii jazzu” Andrzeja Schmidta – tym razem, jako trzy tomy w jednym.
Z niewielkimi zmianami, znalazł się tu tekst, identyczny z tekstem wydania pierwszego. Lepiej rozplanowano przykłady nutowe.
Jedyną poważną zmianą było znacznie obszerniejsze, niż w wydaniu pierwszym, potraktowanie rozdziału „Jazz w Polsce” – w rozbiciu na podrozdziały, według kryterium wieku artystów, a więc „Urodzeni w latach 30.”. „Urodzeni w latach 40.” itd.
Była to próba zawarcia w skondensowanej formie dziejów ośmiu dekad w jazzie i sylwetek kilkudziesięciu muzyków”
na podstawie jazzforum.com.pl
Trzeba przy tym pamiętać, że wiedza, gromadzona przez Andrzeja Schmidta – to owoc badań, prowadzonych przez wiele dziesiątków lat, w warunkach PRL-owskiej zgrzebności, przy bardzo ograniczonej dostępności do nagrań i publikacji ze świata.
„Historia jazzu” Andrzeja Schmidta – to jedyna w języku polskim publikacja, przedstawiająca jazz, począwszy od jego powstania aż do roku 2000, na szerokim tle historyczno-społecznym.
„O dogłębnym potraktowaniu tematu informuje dokładny spis treści:
Część I „Rodowód” – zawiera rozdziały: Ameryka brytyjska, Muzyka brytyjska w koloniach, Z Afryki Zachodniej do Ameryki, Początek muzyki negro-amerykańskiej, Czarni obywatele i twórcy, Nowy Orlean 1718-1895.
W części II „Krystalizacja i rozwój” omówione są zagadnienia dalszej historii jazzu: Okres formatywny, Dojrzewanie i ekspansja, Era jazzu, W cieniu depresji, Okres swingu, Drugi plan swingu, Bebop, Cool i jego odmiany, Hard bop (soul, funky), Lata 60., Dekada jazz-rocka, Lata 80.
Andrzej Schmidt ciągnie swoją opowieść niemal do dnia dzisiejszego, ostatnie rozdziały poświęcając jazzowi w krajach byłego bloku socjalistycznego – Jazz w Europie oraz Jazz w Polsce 1955-1970.
Ryzykowny zabieg, bo przecież nie sposób napisać choćby kilku słów o wszystkich, którzy muzykę tworzą dziś, bez narażenia się na zarzut, że kogoś pominięto, albo, że czyjś biogram jest rażąco niekompletny.
Pozycję wzbogacał ponad 400 fotografii, szereg przykładów nutowych, wybrana bibliografia, dyskografia oraz indeks nazwisk i nazw.
Lektura nie zastąpi, oczywiście, słuchania muzyki, ale zapewni wrażenia porównywalne z wizytą w filharmonii, gdzie, jak wiadomo, jazz zagościł już dawno temu”. (zdzezemlzej.blogspot.com),
Jest to prawdziwe kompendium wiedzy i doskonała pozycja źródłowa, przeznaczona dla tych, którzy pragną słuchać jazzu bardziej świadomie. To bodaj jedyna, napisana w Polsce, publikacja, omawiająca fenomen muzyki jazzowej na świecie, począwszy od zarania, niemal do czasów współczesnych.
Opowieść Andrzeja Schmidta o początkach jego drogi naukowej – „60 lat jazzu w Gliwicach” – Stowarzyszenie Muzyczne Śląski Jazz Club, Live 2014
https://www.youtube.com/watch?v=aAR511zDkJ0
Andrzej Schmidt, Gliwice rok 2007.
fot. Andrzej Rumianowski
Syn Andrzeja Schmidta, ceniony trębacz jazzowy, Piotr Schmidt, napisał na swoim profilu na FB:
„Wczoraj, 26 czerwca, o godz. 19, zmarł mój tata.
Był dla nas (dla mnie, mojej młodszej siostry Marty i starszego brata Mateusza) najlepszym tatą na świecie. Dawał nam bezgraniczne poczucie bezpieczeństwa, miłości, akceptacji.
Zawsze z nas dumny, wiedział, jak to pokazać, byśmy czuli się docenieni. Stanowił dla nas oparcie psychiczne, które stało się fundamentem naszego poczucia własnej wartości.
Ukształtował nas. Zawsze miał dla nas czas. Zawsze serdeczny, uczynny, z humorem i dystansem pokazywał nam świat, tak jak sam go widział – w pogodny i optymistyczny sposób.
Pomimo, iż przeżył wojnę, utratę rodzinnego majątku rodziców i dziadków, przesiedlenie, stratę brata w pierwszych tygodniach wojny, nam oraz naszej mamie dawał same pozytywne, dobre uczucia i słowa. Nigdy nie wspominał o wojnie nie pytany. Opowiadał natomiast o beztrosce swojego dzieciństwa w 20-leciu międzywojennym. Chodziliśmy z nim w góry, bawiliśmy się przy jego czujnym i troskliwym spojrzeniu, słuchaliśmy, jak zapowiadał koncerty. Czytaliśmy jego książki.
Podziwialiśmy go i kochaliśmy najbardziej na świecie.
28 lipca 2021 skończyłby 99 lat.
Pogrzeb odbędzie się w środę w Gliwicach”.
Z ogromnym smutkiem żegnamy naukowca, wielce zasłużonego dla rozwoju muzyki jazzowej w Polsce, niestrudzonego badacza historii i popularyzatora jazzu.
R.I.P. [*]
Wyrazy współczucia dla Najbliższych.
Fot. Andrzej Rumianowski / e-kultura.zory.pl