sty 3 2020

Marek Stryszowski

Oprac. Ewa Kałużna, Fot. krakow.naszemiasto.pl, wordpress.com, Show the Show

3 stycznia 2020r. swoje 72.urodziny świętuje muzyk jazzowy, saksofonista altowy i sopranowy, wokalista, kompozytor, multiinstrumentalista (gitara, fagot, klarnet basowy), wieloletni członek legendarnej formacji Laboratorium

(ur. 3 stycznia 1948).

Urodził się w Wieliczce, i tam też, wspólnie ze szkolnym kolegą, Januszem Grzywaczem, zakładał swoje pierwsze zespoły – Śmiacze (The Smilers) i Lamparty. Były to grupy amatorskie.

Jednak formacja Tytani, która powstała w połowie lat 60., dzięki swoim rhythm and bluesowym koncertom mogła już zarobić na swoje utrzymanie.

Grupa zdobywała pierwsze laury w przeglądach zespołów młodzieżowych.
Po ukończeniu szkoły średniej, Marek Stryszowski zapragnął zostać inżynierem.

Z muzyką nie zerwał jednak całkowicie. Równolegle ze studiami w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, pobierał naukę w średniej szkole muzycznej, w klasie fagotu.

Ponowne spotkanie z Januszem Grzywaczem w 1970 zaowocowało utworzeniem jazz-rockowego zespołu LABORATORIUM.

---

Laboratorium 1979- Janusz Grzywacz, Marek Stryszowski, Mieczysław Górka, Krzysztof Ścierański, Paweł Ścierański
fot. [/caption]

Debiut zespołu miał miejsce 14 lipca 1970 w Krakowie. Wykonali wówczas suitę „Anioły”.
Pierwszy skład Laboratorium tworzyli:
Janusz Grzywacz (fortepian)
Marek Stryszowski (fagot, śpiew
)
Wacław Łoziński (flet)
Edmund Mąciwoda (gitara basowa), zastąpiony później przez Macieja Górskiego
oraz Mieczysław Górka (perkusja).
W 1971 formacja wystąpiła na festiwalu muzycznym Gitariada ’71.

Janusz Grzywacz wspomina: „Zadebiutowaliśmy na festiwalu, który sam sobie zorganizowałem w Nowej Hucie – Gitariada ’71. Zorganizowałem konkurs oczywiście po to, by go wygrać.
Dobrałem sobie znakomite jury z Janem Poprawą, które bezbłędnie wskazało Laboratorium. W nagrodę za to pojechaliśmy na warsztaty do Chodzieży.

Warsztaty w Chodzieży były wówczas wydarzeniem pionierskim w Polsce, choć podobne spotkania miały już miejsce na świecie.
Wśród prowadzących zajęcia z młodymi muzykami był m.in. cały kwintet Tomasza Stańki.
To, co graliśmy to nie był jazz. To, że ewentualnie z tego może być jazz – okazało się właśnie na warsztatach w Chodzieży.

Wychodząc na scenę nie wiedzieliśmy, co będziemy grać. To był free w czystej postaci. Nie było specjalnie ustalanych form, bazowało się na ostinatach, co wtedy było modne.
Trochę podążało to w stronę 'elektrycznego’ okresu Milesa Davisa” (Wikipedia).
„Warsztaty w Chodzieży troszeczkę nam namieszały w głowach.

W związku z tym powstała taka muzyka, jaką robiliśmy. Teraz się nawet mówi, że była to muzyka kultowa.
Wtedy nikt nie grał tutaj muzyki fusion, muzyki jazz-rockowej.
Chyba jako pierwsi w Polsce zaczęliśmy grać taką muzykę.
To była muzyka mocno osadzona w realiach rockowych, a jednocześnie warsztaty w Chodzieży dały nam nieco inne spojrzenie na frazowanie. To była wtedy bardzo świeża rzecz” – opowiada Marek Stryszowski (Wikipedia).

W początkowym okresie Laboratorium prezentowało głównie muzykę akustyczną, będącą wyrazem poszukiwań i eksperymentów.
Już ich debiutanckie utwory, „Plazma” i „Chorał”, kompozycje Seiferta i Grzywacza, nagrane ze Zbigniewem Seifertem, pokazują specyficzne spojrzenie na harmonię i budowanie napięcia w muzyce.
Nagranie było nagrodą za zajęcie drugiego miejsca na festiwalu Jazz nad Odrą ’72.
Laboratorium & Zbigniew Seifert – „Plazma” (1972)

W 1973 zespół został po raz kolejny laureatem festiwalu Jazz nad Odrą (I miejsce oraz nagroda za kompozycję Janusza Grzywacza „Prognoza na jutro”) i wszedł w profesjonalne środowisko muzyczne.
Pierwszy występ zagraniczny miał miejsce w 1974, na festiwalu Jazzwerkstatt Peitz w NRD, gdzie formacja wystąpiła obok Klausa Schulze.
Od tej pory zespół coraz częściej wyjeżdżał na festiwale i w trasy koncertowe po całej Europie – od San Sebastián, poprzez Zurych, aż po Bombaj.
W 1975 Laboratorium przez krótki okres współpracowało z Czesławem Niemenem i Tomaszem Stańko.

W zespole, jak i w jego muzyce, zaczęły się przeobrażenia.
Janusz Grzywacz zaczął posługiwać się nowoczesnymi instrumentami klawiszowymi, jak elektryczne pianino czy syntezator, Stryszowski grał na saksofonie i porzucił tradycyjną wokalistykę.
Skład formacji uległ zmianie – odszedł flecista Wacław Łoziński, a gitarzystę Macieja Górskiego zastąpił basista Krzysztof Ścierański, dołączył także jego brat, Paweł Ścierański, gitarzysta.

W 1975 Marek Stryszowski zdobył indywidualnie Grand Prix oraz nagrodę publiczności na V Lubelskich Spotkaniach Wokalistów Jazzowych, czego konsekwencją było zaproszenie na pierwszy światowy festiwal Jazz Yatra w Bombaju oraz koncerty festiwalowe w Kalkucie i Punie w Indiach.

Latem 1976 formacja zarejestrowała swój pierwszy pełnoprawny album – „Modern Pentathlon”, w składzie:
Paweł Ścierański – electric guitar, acoustic guitar
Janusz Grzywacz – electric piano Fender, piano, synthesizer Rolland 2000
Marek Stryszowski – vocals, alto sax, bass clarinet
Krzysztof Ścierański – bass guitar
Mieczysław Górka – drums, percussion
„Pięciobój nowoczesny / Modern Pentathlon” from the album „Modern Pentathlon”

„Szalony baca / Crazy Shepherd” from the album „Modern Pentathlon”

„Od pierwszej płyty szukaliśmy własnych brzmień. Nie ma na niej jeszcze syntezatorów, ale są preparowane struny fortepianu, Mietek Górka uderza dziwnymi przedmiotami w bębny, a Marek moduluje swój głos prostym 'echem’ produkcji czechosłowackiej.
Niewątpliwie te ucieczki od brzmień standardowego kwartetu jazzowego pomogły nam zaistnieć.
Inne brzmienie – to inna muzyka, inna wrażliwość. Sytuacja, w jakiej wówczas znajdowała się Polska, a co za tym idzie – ograniczony dostęp do płyt i nagrań z Zachodu, nie okazywał się dla nas przeszkodą” – wspomina Janusz Grzywacz.

W ciągu kolejnych lat grupa Laboratorium, słynna już jest nie tylko w Polsce, ale także w Europie, uznana za czołową grupę jazz-rockową lat 70. i 80., koncertowała i nagrywała kolejne płyty.

W dniach 22-23 listopada 1977 w Klubie Jazzowym PSJ „Akwarium”, w Warszawie, nagrano album koncertowy „Aquarium Live No. 1”. Skład pozostał ten sam, a dodatkowo wystąpił Paweł Valde-Nowak, grający na kongach:
Full Album

Album „Diver” z 1978 powstał w stałym składzie, ale też nadal z Pawłem Valde-Nowakiem na kongach. Wszystkie utwory napisali muzycy Laboratorium:
Full Album

Płyta „Quasimodo” z 1979 została wydana w kultowej serii Polish Jazz jako Vol. 58. Tutaj ponownie wszystkie utwory zostały skomponowane przez członków zespołu:
„Quasimodo”

Pod koniec lat 70. doszło do kolejnych zmian personalnych w zespole – z grupą rozstał się Mieczysław Górka, a jego miejsce zajął Andrzej Mrowiec.
W takim zestawieniu w 1980 nagrano płytę „Nogero”, która została wydana w Niemczech nakładem wytwórni View:
Full Album

Po wydaniu płyty „Nogero”, nastąpiły dalsze przetasowania w grupie – miejsce Krzysztofa Ścierańskiego i jego brata Pawła zajęli Krzysztof Olesiński oraz Ryszard Styła.
Nowy skład, w nocy z 28 lutego na 1 marca 1982, dał koncert w Teatrze „STU” w Krakowie, który został zarejestrowany na płycie „The Blue Light Pilot – Live”, wydanej jeszcze w tym samym roku.
Skład tworzyli teraz:
Janusz Grzywacz – electric piano Rhodes, synthesizer Micromoog,
Roland Jupiter
Ryszard Styła – guitar
Marek Stryszowski – alto sax, soprano sax, vocals
Krzysztof Olesiński – bass
Andrzej Mrowiec – drums
Full Album

Kolejny album, „No 8”, wydany w 1984, został zrealizowany w Studio ZPR Teatru „STU” w Krakowie.
Skład został tutaj poszerzony o perkusjonistę Jana Pilcha i skrzypka Jana Błędowskiego:
Janusz Grzywacz – electric piano Fender-Rhodes, synthesizer
Micromoog, Roland Jupiter
Ryszard Styła – guitar
Marek Stryszowski – alto sax, soprano sax, vocals
Jan Błędowski – violin
Krzysztof Olesiński – bass
Jan Pilch – percussion, marimb
a
Andrzej Mrowiec – drums
Melka – baby voice
Full Album

W tym samym składzie, jedynie już bez Jana Błędowskiego, nagrano w 1987 album „Anatomy Lession”, który został wydany w Szwajcarii, nakładem Face Music Switzerland:
‎Full Album

Była to dziewiąta i ostatnia płyta Laboratorium w tamtym czasie.
W kolejnych latach założyciele formacji oddali się swoim własnym projektom, zaś zespół został rozwiązany w 1991.
W 1996 formacja kilkakrotnie powracała na scenę, m.in. świętując swoje 25-lecie (dokument telewizyjny „25 lat Laborki” ukazał na DVD „Old School Fusion Live” w 2006).

W 2006 Metal Mind Productions wydało 10-płytowy box „Laboratorium Anthology 1971-1988 Nagrania wszystkie (no…prawie wszystkie)”, poszerzone o nigdy wcześniej nie wydaną płytę „Zdrowie na budowie”

https://www.discogs.com/Laboratorium-Anthology-19…/…/2797189

„Zdrowie na budowie” Full Album

Wydawnictwo z 2006 dało początek reaktywacji Laboratorium, w składzie:
Marek Stryszowski – soprano sax, alto sax, vocals
Marek Raduli – guitar
Krzysztof Ścierański – bass guitars.
Grzegorz Grzyb / Tomasz Grochot – drums.
Okazjonalnie występował także Paweł Mąciwoda.
Występ podczas United Europe Jazz Festival w Zakopanem w 2006 miał być jednorazowy, ale formacja gra do dzisiaj.
Niestety, 23 lipca 2018 perkusista Grzegorz Grzyb zginął tragcznie, potrącony przez samochód podczas jazdy na rowerze.
W ostatnich latach razem z Laboratorium często występował wibrafonista, Bernard Maseli, ale obecnie zapowiedział rozstanie z formacją.

Marek Stryszowski prowadzi własne projekty muzyczne.
W 1985 powstał zespół Staupi Bend, czyli trio w składzie Marek Stryszowski, Grażyna Auguścik, Jan Pilch.
W 1986 Stryszowski założył własną kapelę fusion Little Egoists.
Równolegle prowadził drugi zespół – Electric Shepard.
Ponieważ z czasem oba zespoły zaczęły występować w niemal identycznych składach, zdecydował się na jedną z nazw, i na scenie pozostali Mali Egoiści:
Little Egoist – „Miczibuczi Totoya” 1988

W 1988 Mali Egoiści nagrali dla szwajcarskiej wytwórni Face Music swoją pierwszą płytę – „Radio Wieliczka”.
Kolejne płyty pod szyldem Little Egoists to „Two Fingers” i „10 years”.

W latach 1991-1995 Marek Stryszowski współpracował z etno-jazzowym zespołem Sharkiat, nagrywając w Kairze płytę “Camel Dance”.
Od 1992, po koncertach w chicagowskich klubach, Marek nawiązał współpracę z amerykańskimi muzykami, których angażował do swoich projektów z Little Egoists w Polsce i za granicą.
Obecnie Marek Stryszowski koncertuje z Little Egoists oraz z Laboratorium, a także – okazjonalnie – z C.C. Band i Free-Dom.
Zapraszany jest również do projektów muzycznych innych muzyków.

Równolegle do prowadzonej działalności koncertowej i wydawniczej, Marek realizuje szereg projektów autorskich. Od wielu lat jest głównym organizatorem Krakowskich Zaduszek Jazzowych.
Działalność społeczna Marka Stryszowskiego zajmuje znaczące miejsce w jego biografii. Za tę działalność, a także za osiągnięcia artystyczne, został w 2005 odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Nagrodą Burmistrza Wieliczki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.

Zespół Laboratorium, wraz z Bernardem Maselim i Grzegorzem Grzybem, wystąpił podczas Gali Fryderyków 2018, w koncercie-hołdzie dla Zbigniewa Wodeckiego:
Laboratorium i Przyjaciele – „Panny mego dziadka”, Live @ Gala Fryderyków 2018

2 listopada 2018 miała miejsce premiera nowego albumu Laboratorium – „Now”, który jest pierwszą studyjną płytą Laborki po 32 latach. Został on nagrany w następującym składzie:
Janusz Grzywacz – piano, electric piano, synth, vocoder, loops programming
Marek Stryszowski – soprano sax, alto sax, vocals
Marek Raduli – guitar
Krzysztof Ścierański – bass guitar, midi bass guitar
oraz Śp. Grzegorz Grzyb – drums.
Na płycie znalazło się dwanaście utworów, w tym „Laboratorium”, w którym gościnnie zaprezentował się O.S.T.R.
Wśród zaproszonych gości, obok rapera, znaleźli się także Bernard Maseli oraz Jarosław „Jaroz” Pakuszyński.
„Laboratorium” from the album „Now” – Laboratorium feat. O.S.T.R.

„Są zespoły, których kult istnieje bez względu na to, z jakimi przerwami tworzą, i w jakim kierunku podąża ich muzyka.
Do nich należy zespół Laboratorium, który powraca po 32 latach ze studyjną płytą “Now”.
Co ciekawe, grupa wciąż podąża własną drogą muzycznych poszukiwań. Ich jazz-rockowa dusza nabrała nowego wymiaru, jeszcze większej dojrzałości i otwartości.

Nie powinno to dziwić – w końcu w skład grupy wchodzą wybitni muzycy. Określenie ich muzyki mianem jazz-rocka nie odzwierciedla w pełni tego, co można usłyszeć na płycie.
To fuzja różnorodności muzycznej, uderzająca w nieco odmienne świadomości i będąca w kontrze do dzisiejszych modnych gatunków muzycznych. Co nie znaczy, że panowie boją się korzystać z nowszych rozwiązań”(polskaplyta-polskamuzyka.pl).

Posłuchajmy także:
Laboratorium – „Zdrowie na budowie”, Live @ Jazz Jamboree, Sala Kongresowa, Warsaw 1978
Janusz Grzywacz – keyboards
Marek Stryszowski – vocals, alto sax, soprano sax
Paweł Ścierański – electric guitar, acoustic guitar
Krzysztof Ścierański – bass guitar
Mieczysław Górka – drums, percussion

Laboratorium – „What’s New in the Forrest”, Live @ „STU” Theatre, Kraków 1982
Janusz Grzywacz – keyboards
Marek Stryszowski – alto sax, soprano sax, vocal
Ryszard Styła – guitar
Krzysztof Olesiński – bass guitar
Andrzej Mrowiec – drums

Laboratorium @ Jazz na Starówce 2011
Marek Stryszowski – soprano sax, alto sax, vocal
Janusz Grzywacz – keyboards, vocal
Marek Raduli – guitar
Krzysztof Ścierański – bass guitar
Grzegorz Grzyb – drums

Bobby McFerrin with Laboratorium – Live @ Solidarity of Arts 2013

Marek Stryszowski – Solo Live @ 33. Forum Humanum Mazurkas 2018

Laboratorium – Live @ Jazz nad Odrą 2018
Janusz Grzywacz – keyboards
Marek Stryszowski – tenor sax, soprano sax, EWI, vocal
Krzysztof Ścierański – bass guitar
Marek Raduli – guitar
Grzegorz Grzyb – drums
Special Guest: Bernard Maseli – vibraphone

Laboratorium – „Latin Groove” (Pol’and’Rock 2018)

https://www.youtube.com/watch?v=jA8lwrBHfVA

JUBILATOWI ŻYCZYMY WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, STO LAT !!!

Fot. 1 Marek Stryszowski (fot. krakow.naszemiasto.pl)
Fot. 2 Laboratorium 1979: Janusz Grzywacz, Marek Stryszowski, Mieczysław Górka, Krzysztof Ścierański, Paweł Ścierański (wordpress.com)
Fot. 3 Laboratorium 2018: Marek Raduli, (manager Alicja Perkowska), Bernard Maseli, Krzysztof Ścierański, Grzegorz Grzyb, Marek Stryszowski, Janusz Grzywacz (Show the Show)

By Andrzej Rumianowski • archiwum_x, URODZINY •