lut 15 2021

Edward Vesala

Pori Jazz 1969 – Documentary Film. „Aikahahmoja” (Kristiina Lehto, Sirpa Korhonen, Eero Koivistoinen kvartetti, Esko Rosnell trio<, Juhani Aaltonen, Reino Laine, Edward Vesala)

Oprac. Ewa Kałużna, fot. Simo Rista, punkinfinland.net, jazzmusicarchives.com, Gampe, jazzpages.de, tomajazz.com

EDWARD VESALA
(właśc. Martti Juhani Vesala; ur. 15 lutego 1945, zm. 4 grudnia 1999),

fiński perkusista jazzowy, awangardowy kompozytor, aranżer, lider zespołów, multiinstrumentalista. W Polsce jest najbardziej znany ze współpracy z Tomaszem Stańko, a także z Janem Garbarkiem. Odszedł przedwcześnie, w wieku 54 lat.
Urodził się w Mäntyharju w Finlandii.
Studiował teorię muzyki i grę na perkusji w Akademii Sibeliusa w Helsinkach.
Karierę muzyczną rozpoczął pod koniec lat 60., grając w fińskich zespołach jazzowych i rockowych.
Piersze zespoły z udziałem Vesali to Blues Section, Soulset i Edward Vesala Jazz Band.

BLUES SECTION – powstał w 1967, istniał jeden rok i wydał jeden album „Blues Section”.
Był to zespół, który zapoczątkował w Findlanii epokę rocka. Zaczęli od rhythm’n’bluesa, a następnie skierowali się w stronę blues-jazzu i psychodelicznego rocka. Skład tworzyli:

Eero Koivistoinen – alto sax
Hasse Walli – guitar
Frank Robson – piano, vocal
Jim Pembroke – vocal
Måns Groundstroem, Pekka Sarmanto – bass
Ronnie Österberg, Raikka Rautarinne, Edward Vesala – drums.

---

SOULSET

Formacja Soulset powstała w 1968, założona przez Edwarda Vesalę i saksofonistę Seppo Paakkunainena. Została rozwiązana zaledwie rok później. Grali w niej czołowi fińscy jazzmani tamtego czasu. Zespół wydał w 1969 jedyny album – „Nykysuomalaista – Contemporary Finnish”:

Ilja Saastamoinen – guitar
Mamba Koskinen, Eero Ojanen – piano
Mike Koskinen – trumpet
Juhani Aaltonen – tenor sax, flute
Seppo „Paroni” Paakkunainen – tenor sax, soprano sax, flute
Harri Saksala – harmonica, vocal
Heikki Virtanen – electric bass
Pekka Sarmanto, Teppo Hauta-aho – bass
Edward Martti Vesala – drums

---

---

---

„Five Days Later” from „Nykysuomalaista – Contemporary Finnish” 1969

„She´s Looking Good” from „Nykysuomalaista – Contemporary Finnish” 1969

EDWARD VESALA JAZZ BAND

Na tej samej płycie, ukazały się cztery utwory formacji Edward Vesala Jazz Band – „Very Sorry”, „Spring”, „Draw!” oraz „The Joke”. Członkami fromacji było pięciu muzyków zespołu Soulset – poza Vesalą, saksofonista Seppo „Paroni” Paakkunainen, pianista Eero Ojanen, saksofonista i flecista Juhani Aaltonen oraz kontrabasista Pekka Sarmanto:
„Very Sorry” from „Nykysuomalaista – Contemporary Finnish” 1969

W 1969 ukazał się album fromacji Soulset „Yksi, Kaksi, Kolme, Neljä – Soul Jumppaa”

APOLLO. PSYCHODELICZNY ROCK

Efemeryczny, psychodeliczny, prog-rockowy zespół Apollo, został założony w 1969. W tej formacji Vesala jedyny raz w swoim życiu dostarczył, poza grą na perkusji, egzotycznych instrumentach i klawiszach, także wokali. Skład tworzyli:
Eero Lupari – guitar, percussion, vocal
Harri Saksala – accordion, percussion, autoharp, vocal
Heimo „Holle” Holopainen – bass guitar, percussion, vocal
Edward Vesala – drums, gong, tabla, bongos, vibraphone, percussion, vocal.
Zespół wydał jedną płytę – „Apollo” z 1970, po czym zakończył działalność.
„You Shook Me” from „Apollo” 1970

„Symboli”, „Lohduton Uni”, „Hyvä Ihminen” from „Apollo” 1970

DZIAŁALNOŚĆ SOLOWA. JAZZ
Od początku lat 70. Vesala nagrywał płyty z własnymi kompozycjami. Kierował zakładanymi przez siebie zespołami jazzowymi – Edward Vesala Ensemble, Edward Vesala Jazz Band, Edward Vesala Mau-Mau Ensemble, Edward Vesala Sound & Fury, Edward Vesala Trio.
„NANA”
Pierszą autorską płytą była „Nana” z 1970, nagrana w trio:
Juhani Aaltonen – tenor sax, soprano sax
Arild Andersen – bass
Edward Vesala – percussion
„Nana” 1970

„Gamma” from „Nana” 1970

Pori Jazz 1969 – Documentary Film
„Aikahahmoja” (Kristiina Lehto, Sirpa Korhonen, Eero Koivistoinen kvartetti, Esko Rosnell trio, Juhani Aaltonen, Reino Laine, Edward Vesala)

JAN GARBAREK – „TRIPTYKON” 1973
W 1973 Vesala współpracował z Janem Garbarkiem, na koncertach i na płycie „Triptykon”, wydanej przez ECM. Był to szósty w karierze album autorski Jana Garbarka, i trzeci dla ECM.
Jan Garbarek – soprano sax, tenor sax, bass sax, flute
Arild Andersen – bass
Edward Vesala – percussion.
Vesala współtworzył razem z Garbarkiem utwór „Etu Hei!” na ten album.
Jan Garbarek Trio – „Rim”, „A.I.R.”, „Bruremarsj (Traditional)” from „Triptykon”, Live @ Parc Floral de Vincennes, France 1973
Jan Garbarek – sax
Arild Andersen – bass
Edward Vesala – drums

Jan Garbarek Trio – „Triptykon”, Live @ New Jazz Festival, Moers, Germany 1973, Full Concert Audio
Jan Garbarek – soprano sax, tenor sax, bass sax, flute
Arild Andersen – bass
Edward Vesala – drums

„I’M HERE” 1973

Pierwszy, całkowicie solowy album Vesali ukazał się w 1973. Wszystkie 19 utworów na płytę zostało skomponowane i zaaranżowane przez samego Vesalę. Co ciekawe, Edward Vesala zagrał tu na wielu instrumentach, w tym na tak egzotycznych, jak marimba, ksylofon czy sitar:
Edward Vesala – drums, percussion, gong, cymbal, xylophone, marimba, vibraphone, chimes, sitar.
„NAN MADOL” 1974
Album „Nan Madol” został nagrany w kwietniu 1974, w Alppi Studio w Helsinkach. Pierwotnie, w 1974, wydany został nakładem niemieckiej wytwórni Japo Records, pod okiem samego Manfreda Eichera, a następnie, w 1976 – nakładem ECM.
Vesala, poza perkusją, zagrał też na harfie i flecie. Skład:
Charlie Mariano – alto sax, flute
Pentti Lahti – soprano sax, bass clarinet
Seppo Paakkunainen – soprano sax, flute
Juhani Aaltonen – tenor sax, soprano sax, flute, piccolo flute, bells, voice
Mircea Stan – trombone
Kaj Backlund – trumpet
Sakari Kukko – flute
Elisabeth Leistola – harp
Juhani Poutanen – violin, viola, voice
Teppo Hauta-aho – bass, voice
Edward Vesala – drums, percussion, flute, harp, leader
„Nan Madol” – Live @ Liisankatu Studios, Helsinki, January 30th, 1974, Full Concert Audio

„ODE to MARILYN” 1974
To kolejna płyta autorska płyta Edwarda Vesali, tym razem nagrana w sekstecie:
Mikael Helasvuo – flute
Jarmo Sermilä – trumpet, organ, kantele
Teppo Hauta-aho – bass
Antero Honkanen – electronics, percussion
Edward Vesala – percussion, leader
Pirkkoliisa Tikk – vocal
Jeden z utworów, „Nuken Itku / A Doll’s Cry”, zawierał muzykę, której współautorką była autentyczna Marilyn Monroe:
„Nuken itku / A Doll’s Cry”, „Aallokko / The Waves” from „Ode to Marilyn” 1974

„Lohdutus / Consolation” from „Ode to Marilyn” 1974

STAŃKO & VESALA QUARTET

W latach 1974-1979 Vesala współtworzył kwartet z polskim trębaczem, Tomaszem Stańko. Kwartet, ze zmieniającymi się basistami, nagrał cztery albumy.
To była najważniejsza dla Stańko współpraca w tym okresie. Trębacz spędzał wtedy wiele czasu w Finlandii, gdzie Vesala był już wielką gwiazdą. „To był bardzo piękny okres w moim życiu, bardzo hippie. Wokół Edwarda kręciła się wtedy masa różnego autoramentu freaków. Miesiącami siedziałem u niego na wsi, na pustkowiu, nad jeziorem, i graliśmy w duecie” – wspominał Tomasz Stańko.
„TWET” 1974
Pierwszym wspólnym wydawnictwem była płyta „Twet” z 1974, wydana w serii Polish Jazz Vol. 39. Tytuł został utworzony z pierwszych liter imion lub nazwisk wykonawców.
Była to płyta, należąca do nurtu free jazz. Z trójką stale współpracujących muzyków – Tomaszem Stańko, Tomaszem Szukalskim i Edwardem Vesalą – zagrał wtedy amerykański kontrabasista, Peter Warren. Wszystkie utwory były wspólnymi kompozycjami uczestników sesji. Nagrania zarejestrowano 2 kwietnia 1974, w sali PWSM w Warszawie:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – sax
Peter Warren – bass
Edward Vesala – drums
„Twet” – Full Album 1974

„BALLADYNA” 1975

W 1975 kwartet Stańko z Vesalą nagrał drugi album – „Balladyna”, który, z racji nowatorskiego brzmienia, stanowił prawdziwe wydarzenie. Był to pierwszy, całkowicie autorski album Tomasza Stańko, początek całej serii płyt trębacza dla prestiżowej wytwórni ECM. Wszystkie one dokumentowały nowe kierunki rozwoju – odkrywanie i wykorzystywanie możliwości tak specyficznej formy, jak free-jazzowa ballada, której bazą były surowe, szorstkie dźwięki trąbki Stańko. Dziś wydawnictwo to jest zaliczane do serii ECM Touchstones.
„Spadkobiercy katalogu fińskiej wytwórni Leo Records, należącej do Edwarda Vesali, nie są chyba znani. Wznowienie „Almost Green”, wybitnej płyty kwartetu, który nagrał „Balladynę”, jest absolutnie konieczne. W podobnym składzie powstały 4 albumy – „Balladyna”, „Live In Remont” z Antti Hytti zamiast Dave’a Hollanda na basie, „Almost Green” z Palle Danielssonem na tym instrumencie, i „Twet” z Peterem Warrenem. Jak widać, muzycy poszukiwali basisty.
Z tych 4 albumów, „Balladyna” jest z dzisiejszej perspektywy albumem najbardziej kompletnym muzycznie, ale też – najlepiej zrealizowanym, tym samym pasującym do całej zagranicznej dyskografii Tomasza Stańko.
Ten album jest też łatwo dostępny, czego nie da się powiedzieć o wielu albumach, nie tylko tych wymienionych, ale również innych, wydanych przez Leo Records, w tym legendarnej płycie „Music from Taj Mahal and Karla Caves”, a także części nagrań z lat 80.
Pomysł na kwartet bez fortepianu z pewnością wynikał z wcześniejszych doświadczeń Stańko z muzyką Ornette’a Colemana.
„Balladyna” rozpoczęła okres, który umownie można określić, jako twórcze użycie przez Tomasza Stańko przestrzeni między dźwiękami. Ta przestrzeń, i oszczędne gospodarowanie czasem, oraz luźne traktowanie sekcji rytmicznej, miały pozostać jedną z unikalnych cech większości późniejszych nagrań Tomasza Stańko” (jazzpress.pl).
Wystąpili:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – sax
Dave Holland – bass
Edward Vesala – drums.
Znalazły się tam utwory „First Song” (Stańko), „Tale” (Holland, Stańko, Vesala), „Num” (Vesala), „Duet” (Holland, Stańko), „Balladyna” (Stańko), „Last Song” (Stańko), „Nenaliina” (Stańko).
Edward Vesala & Tomasz Stanko – „1st Song” from „Balladyna”, Live in Helsinki 1976
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – sax
Pekka Sarmanto – bass
Edward Vesala – drums, percussion

„LIVE at REMONT” 1978

W 1978 ukazał się album formacji Stańko & Vesala Quartet „Live at Remont”, nagrany w warszawskim klubie Remont dwa lata wcześniej, 24 października 1976. Winylowy album wydany został przez International Jazz Federation i polską wytwórnię Helicon:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – sax
Antti Hytti – bass
Edward Vesala – drums, percussion
„Live at Remont” Full Album 1978 – Side 1

„ALMOST GREEN” 1979
W 1979 kwartet Stańko i Vesali wydał album „Almost Green”, nagrany w Finlandii. Wszystkie kompozycje, oprócz utworu „Megaira”, były autorstwa Tomasza Stańko. Nagrania zarejestrowano w Love Studio w Helsinkach w 1978. Winylowy LP wydany został w 1979, przez fińską wytwórnię Leo Records, należącą do Edwarda Vesali.
Była to czwarta i ostatnia płyta Tomasza Stańko w składzie z Szukalskim i Vesalą.
Każdy z albumów kwartetu – „Twet” z 1974, „Balladyna” z 1976, „Live at Remont” z 1978 i „Almost Green” z 1979 – nagrany był z innym kontrabasistą.
Na „Almost Green” skład tworzyli:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – teors sax, soprano sax
Palle Danielsson – bass
Edward Vesala – drums
„Almost Green” Full Album 1979

W 1980 ukazał się wspomniany album Tomasza Stańko „Music from Taj Mahal and Karla Caves”. Dla jego realizacji, Tomasz Stańko odbył podróż do Indii, razem z Edwardem Vesalą:
„Music from Taj Mahal and Karla Caves” – Side A

Polski trębacz tworzył w tamtym czasie również w ramach innych projektów. W towarzystwie Vesali, spotykał się z Chico Freemanem i Howardem Johnsonem w Nowym Jorku.
DALSZA WSPÓŁPRACA z TOMASZEM STAŃKO – „SATU” 1977
W październiku 1976 Vesala dokonał nagrań w Talent Studios w Oslo w Norwegii, na kolejny album – „Satu”, który został wydany w 1977, przez ECM. Płytą tą fiński perkusista kontynuował współpracę z Tomaszem Stańko, tym razem, wydając jednak album, sygnowany własnym nazwiskiem.
Wystąpili tu także m.in. polski saksofonista Tomasz Szukalski, szwedzki kontrabasista Palle Danielsson czy norweski gitarzysta Terje Rypdal. Obsada na płycie była więc międzynarodowa:
Tomasz Stańko – trumpet
Palle Mikkelborg – flugelhorn, trumpet
Juhani Aaltonen – soprano sax, tenor sax, flute, alto flute
Tomasz Szukalski – soprano sax, tenor sax
Knut Riisnæs – flute, tenor sax
Torbjørn Sunde – trombone
Rolf Malm – bass clarinet
Terje Rypdal – guitar
Palle Danielsson – bass
Edward Vesala – drums, leader.
Tomasz Stańko był współautorem, razem z Vesalą, utworu „Together” z tej płyty. Pozostałe kompozycje to „Satu”, „Ballade for San”, „Star Flight” oraz „Komba” – wszystkie autorstwa Vesali.
„RODINA” 1977
Album „Rodina”, nagrany w Finnvox Studios w Helsinkach, w maju 1976, a wydany w czerwcu 1977, nakładem fińskiej Love Records Vesali, to efekt dalszej współpracy Edwarda Vesali z polskimi muzykami – Tomaszem Stańko i Tomaszem Szukalskim.
Zdjęcie na okładkę wykonał sam Vesala.
Esa Helasvuo – piano, vibraphone
Pekka Rechardt – guitar
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax
Juhani Aaltonen – flute, alto flute, piccolo flute, tenor sax, soprano sax
Pekka Pöyry – soprano sax, alto sax, clarinet, flute
Pentti Lahti – bass clarinet, baritone sax
Mircea Stan – trombone
Irina Milan – vocal
Pekka Sarmanto – bass
Edward Vesala – drums, percussion, leader
„Rodina” 1977

„Dady and Komba” from „Rodina” 1977

„Tähden lento” from „Rodina” 1977

EDWARD VESALA SOUND and FURY

W latach 80. i 90. Vesala nagrywał płyty z własnymi kompozycjami, które w wyjątkowy sposób łączyły jazz, muzykę poważną, tango i muzykę folkową.
Wykonywał je z prowadzonym przez siebie dużym zespołem Sound and Fury, który tworzyli w większości uczniowie Vesali – saksofoniści Jorma Tapio i Pepa Päivinen, gitarzyści Raoul Björkenheim i Jimi Sumen, oraz harfistka, grająca również na instrumentach klawiszowych, Iro Haarla – żona Vesali.
„INVISIBLE STORM” 1991
W maju i czerwcu 1991 formacja Sound and Fury nagrała album „Invisible Storm”, wydany przez ECM w lutym 1992:
Iro Haarla – piano, harp, keyboards
Jimi Sumen – guitar
Jorma Tapio – alto sax, bass clarinet, flute, percussion, bass flute
Pepa Päivinen – tenor sax, baritone sax, soprano sax, flute, alto flute
Jouni Kannisto – tenor sax, flute
Matti Riikonen – trumpet
Arto Melleri – text of poem
Edward Vesala – drums, percussion, leader
„Lumi” from „Sound and Fury” 1991

„NORDIC GALLERY” 1994
Druga i ostatnia płyta Sound and Fury, „Nordic Gallery”, nagrywana była w latach 1993 i 1994, w Sound and Fury Studio, Korkeakoski w Finlandii:
Iro Haarla – piano, keyboards, harp, accordion, koto
Jimi Sumen – guitar
Jorma Tapio – alto sax, bass clarinet, alto clarinet, bass flute
Jouni Kannisto – tenor sax, flute
Pepa Päivinen – tenor sax, soprano sax, baritone sax, bass sax, flute, piccolo flute, alto flute
Matti Riikonen – trumpet
Tapani Rinne – clarinet
Petri Ikkelä – accordion
Kari Linsted – cello
Pekka Sarmanto – bass
Edward Vesala – drums, percussion, bass, tambura, angklung, leader.
Inne formacje i muzycy, z którymi współpracował w trakcie swojej kariery Edward Vesala, to City of Women, Eero Koivistoinen Music Society, Electric Circus, Goodmans, Joonaksen Ystävät, Kalmiston Klangi, Karelia Group, Lauluyhtye Pallilla Kuiskaten, Mike Koskinen Orchestra, Nunnu Big Band, The Winners, Tuohi Klang, Tuohi Quartet
Wybrana DYSKOGRAFIA:
1970: Apollo – Apollo
1970: Nana – Edward Vesala Trio
1973: Triptykon – Jan Garbarek Trio
1973: I’m Here
1973: Hot Lotta – Peter Brötzmann / Juhani Aaltonen / Peter Kowald / Edward Vesala
1974: Nan Madol
1974: Twet – Tomasz Stańko & Edward Vesala Quartet
1975, 1994: Balladyna – Tomasz Stańko, Tomasz Szukalski, Dave Holland, Edward Vesala
1976: Satu
1977: Rodina
1978: Live at Remont – Tomasz Stańko & Edward Vesala Quartet
1979: Almost Green – Tomasz Stańko & Edward Vesala Quartet
1980: Heavy Life
1982, 2002: Mau-Mau – Edward Vesala, Arto Melleri
1982: Neitsytmatka
1985: Bad Luck, Good Luck
1986: Lumi
1990: Ode to the Death of Jazz
1991: Invisible Storm – Edwad Vesala Sound and Fury
1994: Nordic Gallery – Edwad Vesala Sound and Fury
2003: Lill’Lisa – Kari Heinilä, Severi Pyysalo, Uffe Krokfors, Edward Vesala
2018: Jazz Liisa 17 – Juhani Aaltonen, Esa Helasvuo, Teppo Hauta-aho, Edward Vesala
2019: City of Women 2 – Edward Vesala, Jimi Tenor, Iro Haarla, Jimi Sumén, Matti Knaapi
ŚMIERĆ
Edward Vesala zmarł w wieku 54 lat, z powodu niewydolności serca, w swoim domu w Yläne w Finlandii. Miał 54 lata.
„Edward Vesala – 12 sessiota Eetun kanssa” Documentary Film by Markus Viljanen 1994, Part 1

By Radosław Czapski • archiwum_x, URODZINY •