maj 20 2021

Aleksander Mazur

„The Look of Love” from „Bacharach” 1975

Oprac.Ewa Kałużna, fot. Paweł Relikowski, Wybrane albumy 1999, 1988, 1975

Dzisiaj, 20 maja 2021 okrągłe 80. urodziny świętuje multiinstrumentalista jazzowy – akordeonista, klarnecista, pianista, organista, a także kompozytor, aranżer i dyrygent. Opanował niezwykłą sztukę – gra na organach Hammonda jedną ręką, i na saksofonie tenorowym, ze specjalnym systemem klap, drugą ręką,

ALEKSANDER MAZUR (ur. 20 maja 1941).

Urodził się w Tenetnikach, małej wiosce, obecnie na terenie Ukrainy, w obwodzie iwano-frankiwskim, w rejonie halickim.
Jedyna muzyka, jakiej mógł słuchać zaraz po wojnie mały Olek, to były wiejskie orkiestry. Przesiadywał więc pod oknami wiejskich świetlic, i słuchał, jak grają miejscowe kapele.

„JANKO MUZYKANT”

Tak, jak Sienkiewiczowski „Janko Muzykant”, Olek sam nauczył się grać, tyle, że nie na skrzypcach, a na małym, dziecięcym akordeonie.
Wkrótce, grywał już na wiejskich potańcówkach, gdzie został okrzyknięty „mistrzem”.

Nalegał, by ojciec kupił mu akordeon z prawdziwego zdarzenia, ale to nie był tani instrument. Ojciec jednak uległ. Sprzedał cielęta, i kupił 12-basowy profesjonalny akordeon, na którym Olek nauczył się grać. Lewą ręką, odwrotnie niż inni, a to dlatego, że jest leworęczny.

SZKOŁA

Szkołę podstawową Olek ukończył dwa lata przez czasem, w wieku 12 lat. Rozpoczął naukę w liceum ogólnokształcącym w Legnicy.
Jego starszy brat koniecznie chciał, by Olek został przesłuchany w Legnicy, w szkole muzycznej. Na przesłuchaniu wstępnym, Olek zagrał lewą ręką. Ówczesny dyrektor szkoły nie mógł nadziwić się, jak to jest możliwe. Ponieważ jednak Olek miał świetny słuch, został przyjęty.

Na początku, przeżył ciężkie chwile – nauczyciel chciał go koniecznie nauczyć grać „normalnie”, czyli prawa ręką. W końcu, nauczyciel dał sobie z tym spokój, a Olek stał się wzorowym uczniem.
Niestety, w średniej szkole muzycznej w Legnicy nie było wówczas klasy akordeonu. Aleksander pomyślał więc o klarnecie, który później okazał się miłością jego życia.

STUDIA

Ukończył szkołę muzyczną i dostał się na studia, do wybitnego klarnecisty prof. Józefa Madei, który w tamtych czasach był jedynym wykładowcą z tytułem profesorskim na uczelni.
18 grudnia 1958 Aleksander Mazur otrzymał legitymację Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki. W tamtych czasach, trzeba było przejść weryfikację przed specjalną komisją, i dopiero wówczas otrzymywało się muzyczne uprawnienia zawodowe. Talent miał niewielkie znaczenie – o wszystkim decydowało „widzimisię” komisji.

STAN GETZ w POLSCE

Któregoś dnia, Olek szedł ulicą, i usłyszał z okna jazzową orkiestrę. Dźwięki te zrobiły na nim piorunujące wrażenie. Młody pasjonat muzyki, momentalnie oszalał. Zaczął zgłębiać tajniki jazzu.
Nieco później, w jednostce wojskowej w Legnicy, pojawił się Witold Miszczak. Znał się na jazzie – w 1960 brał dział w audycji radiowej „Spotkanie Willisa Conovera w Polsce”, grał też z Januszem Zabieglińskim i jego kwintetem. Aleksander załatwiał Miszczakowi niedzielne przepustki u dowódcy jednostki. i wtedy, całymi dniami, razem grali jazz.

W 1960, do Polski przyjechał na koncert prawdziwy, renomowany artysta ze Stanów – Stan Getz. Aleksander pojechał na jego koncert na Jazz Jamboree w Warszawie, i był zachwycony. Perfekcyjnie przygotowany, Getz na swoim saksofonie raz „szeptał”, innym razem znów „wrzeszczał”.

Stan Getz nagrał wówczas płytę z triem Andrzeja Trzaskowskiego „Stan Getz w Polsce”. Aleksander kupił ją, i zdarł podczas ciągłego odtwarzania. Kupił więc następną. Trzecią ma do dziś – jest jak nowa.

WROCŁAWSKI JAZZ. ORATORIUM na 150 MUZYKÓW

W 1964 Aleksander rozpoczął studia w klasie klarnetu, w PWSM we Wrocławiu.
W mieście tworzyło się w tym czasie środowisko jazzowe. Działał słynny Pałacyk, w którym grały dwa zespoły.
Aleksander wiele jeździł na koncerty, aż w końcu, sam zaczął tworzyć zespoły dixielandowe. Założył kwartet, a następnie sekstet.

W owych czasach, na uczelniach muzycznych w Polsce jazz nie był „w łaskach”. Tymczasem, Aleksander wraz ze swoimi zespołami, zaczął zdobywać coraz więcej laurów. Po występach na Jazzie nad Odrą z kwartetem w 1967, i sekstetem w 1968, po tym drugim, sekstet otrzymał 3. nagrodę, a Aleksander Mazur – 2. nagrodę, za kompozycję.

Chodził wtedy od redakcji do redakcji, i prosił, by nie pisali o tym w gazetach, bo bał się, że wyleci z uczelni.

Pod koniec studiów, Aleksander napisał oratorium jazzowe „Ziarnem tej ziemi”, na 150-ciu wykonawców, do tekstu Ryszarda Wojtyłły, autora m.in. słynnej piosenki „Mój intymny, mały świat”.

Oratorium zostało wykonane w 1969, w studiu Polskiego Radia Wrocław. Ówczesny rektor uczelni, prof. Jerzy Zabłocki, powiedział po koncercie do Aleksandra: „No, kolego, miałeś przez trzy lata stypendium naukowe, jako dobry klarnecista. Profesor Madeja zmarł, więc miejsce dla pana na uczelni jest, tylko proszę złożyć deklarację wstąpienia do partii”. Aleksander odpowiedział: „Mój starszy brat potrafi rano modlić się, a wieczorem iść na zebranie partyjne. Ja, panie rektorze, niestety nie”. Nie złożył deklaracji, więc nie przyjęto go do pracy na uczelni.

WARSZAWA

Aleksander przeniósł się wtedy do Warszawy, gdzie przez jakiś czas błąkał się bez wyraźnego celu.
W latach 1969-1970 grywał okazjonalnie na klarnecie i saksofonie w zespole słynnego STS-u.

AMERYKA. SAKSOFON i ORGANY w JEDNYM

W końcu, zdecydował, że wyjedzie „za chlebem” za granicę, co było wówczas powszechnie w Polsce przyjętym przez muzyków sposobem na zarabianie pieniędzy.
Przez dwa lata grał w kabaretach w Beneluksie.

Tam kupił wymarzone organy Hammonda, i opanował niezwykłą umiejętność – sztukę równoczesnego grania na organach jedną ręką i na saksofonie tenorowym, ze specjalnym systemem klap, drugą ręką.
Pewnego dnia, dostrzegł go przypadkiem impresario z Florydy, Tom Cooney, i zapytał, czy chciałby pojechać do Ameryki.
W ciągu tygodnia, Aleksander znalazł się w wymarzonej Ameryce, gdzie dołączył do bardzo dobrej, estradowej orkiestry.
Jego życie potoczyło się od tego momentu wyjątkowo pięknie. Z orkiestrą wiele podróżował po Stanach. W Chicago odwiedzał klub, w którym raz w tygodniu grały big bandy, złożone z największych amerykańskich gwiazd jazzu.

MAZUR QUARTET & NOVI SINGERS

Po powrocie do Polski, Aleksander Mazur utworzył własny kwartet jazzowy, z Józefem Gąsiorem – trumpet, Zbigniewem Ziętarą – bass guitar i Andrzejem Krupińskim – drums.
W 1975 ukazała się płyta „Aleksander Mazur Quartet & Novi Singers – Bacharach„, nagrana z legendarnym zespołem Novi Singers.
Formacja Novi Singers nagrywała z najlepszymi polskimi bandami jazzowymi lat 60. i 70., stworzyła też wiele muzyki do filmów.
Zespół powstał w 1964, jako kwintet, założony przez Bernarda Kawkę i czworo innych studentów Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie.
Pierwszy skład tworzyli Aleksander Głuch, Bernard Kawka, Janusz Mych, Waldemar Parzyński i Ewa Wanat.

Nazwa grupy była skrótowcem – pełne brzmienie to New Original Vocal Instruments. W połowie lat 60., jedną z tendencji w jazzie nowoczesnym było wykorzystywanie głosu ludzkiego, jako instrumentu muzycznego. Technika ta nosi nazwę śpiewu instrumentalnego. Novi Singers byli prekursorami tego stylu w Polsce. Wcześniej styl ten prezentowało trio Lambert, Hendricks, Ross, a także zespół Double Six of Paris, a po nich – inna popularna francuska grupa, The Swingle Singers, założona w 1962, w Paryżu.

Umiejętności wokalne poszczególnych członków formacji Novi Singers poparte były ich wyższym wykształceniem muzycznym. Ewa Wanat była absolwentką PWSM w Warszawie, w klasie skrzypiec. Skrzypkiem był również Bernard Kawka. Z kolei, Waldemar Parzyński ukończył Wydział Reżyserii Muzycznej, a Janusz Mych – klasę fletu. Zespół istniał w zmiennych składach do 1985.
Album „Bacharach” był zapisem prób odbudowania składu kwartetowego, po odejściu w 1967 Aleksandra Głucha, i w 1973 Bernarda Kawki. Do zespołu dołączył na pewien czas śpiewający skrzypek z Będzina, Mieczysław Litwiński. Skład na płycie „Bacharach” z 1975 tworzyli:

Mazur Quartet:
Aleksander Mazur – clarinet, tenor sax, Hammond organ
Józef Gąsior – trumpet
Zbigniew Ziętara – bass guitar
Andrzej Krupiński – drums

Novi Singers:
Ewa Wanat – soprano vocal
Janusz Mych – bass vocal, flute
Waldemar Parzyński – tenor vocal, piano
Mieczysław Litwiński – baritone vocal
Guest: Józef Gawrych – percussion
„The Look of Love” from „Bacharach” 1975

„Are You There?” from „Bacharach” 1975

„Do You Know the Way to San Jose?” from „Bacharach” 1975

MUZYKA POPULARNA

W latach 80., Aleksander Mazur podjął działalność muzyczną w roli kierownika zespołów, mniej związanych z jazzem.
Współpracował także ze znanymi piosenkarzami – Bolesławem Gromnickim, Marią Koterbską, Violettą Villas, Kaliną Jędrusik, Andrzejem Rosiewiczem, Krzysztofem Krawczykiem.
W tym samym czasie, grał również w orkiestrze PRiTV Poznań.

W 1985 utwór Aleksandra Mazura „Jesum omnes agnoscite” został zamieszczony na składance „Polish Sacred Choral Music, Russian Orthodox Music, Negro Spirituals”, w wykonaniu Akademickiego Chóru Politechniki Wrocławskiej.

MAZUR & VOX & GUSTAV BROM – „SING SING SING”

W okresie 1982-1985 Aleksander Mazur był szefem muzycznym grupy wokalnej Vox, a w roli kompozytora i aranżera – pracował ze słynnym czeskim Big Bandem Gustava Broma.
Męski zespół wokalny VOX, z obszaru muzyki popowej, istnieje od 1978. Powstał jako męski kwartet, w składzie Andrzej Kozioł i Ryszard Rynkowski, wraz z ich kuzynami, Witoldem Pasztem i Jerzym Słotą. Jego członkowie występowali wcześniej w amatorskich i półzawodowych zespołach Victoria Singers, Rh- i Sektor A. Na repertuar składały się ballady, pieśni gospel, standardy jazzowe, utwory pop i funk.
W 1987, po rozstaniu z Ryszardem Rynkowskim. do zespołu dołączył Dariusz Tokarzewski. Od 1996, grupa występuje jako tercet, bez Andrzeja Kozioła. Po tych przetasowaniach, skład zespołu przedstawiał się następująco Witold Paszt, Dariusz Tokarzewski i Jerzy Słota. 22 maja 2020 Paszt i Tokarzewski ogłosili, że nowym członkiem zespołu, w miejsce Jerzego Słoty, który odszedł od nich po 40 latach, został Mariusz Matera.

Efektem współpracy Aleksandra Mazura z grupą Vox i big bandem Gustava Broma była płyta – „Sing Sing Sing”, wydana przez czeski label Opus Records w 1988.
Utwory: „Operator”, „Poinciana”, „It’s A Blue World”, „Deep River”, „Sing, Sing, Sing”, „Cheek to Cheek”, „Stompin’ at the Savoy”, „Chattanooga Choo Choo”, „Lullaby of Broadway”, „In the Mood”, „I Left My Heart in San Francisco”, „Dream”, „Satin Doll”, „Because”, „Day by Day”.
„Sing Sing Sing Opus” from „Sing Sing Sing” 1988

DYDAKTYK JAZZOWY

Od 1993, Aleksander Mazur rozpoczął działalność na polu dydaktyki jazzowej, w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, pod auspicjami byłego rektora, Marka Dyżewskiego.
Z inicjatywy Aleksandra Mazura, powstał wówczas Wydział Jazzu, później przemianowany na Zakład Muzyki Jazzowej przy Wydziale II Instrumentalnym. Aleksander Mazur został tam kierownikiem i wykładowcą. W Zakładzie pracuje na stałe kilkunastu utalentowanych i znanych pedagogów jazzu.

BIG BAND AKADEMICKI

Niemal równocześnie, powstał uczelniany big band. W pierwszym, sesyjnym big bandzie, który, z inicjatywy Zbigniewa Levandka Lewandowskiego, debiutował w 1993, podczas Zaduszek Jazzowych w Teatrze Współczesnym, grali Zbigniew Lewandowski, Piotr Baron, Igor Pietraszewski, Piotr Wojtasik, Zbigniew Czwojda, Bronisław Grodzicki, Grzegorz Nagórski, oraz bracia Wojciech i Jacek Niedzielowie.
Wrocławski big band akademicki występuje do dziś. Do czerwca 2015 kierownikiem muzycznym i dyrygentem orkiestry był Aleksander Mazur.

Od początku istnienia zespołu, jego głównym założeniem było nawiązanie do najlepszych tradycji amerykańskich big bandów, oraz dążenie do sprawdzonych wzorców orkiestrowych – bogatego brzmienia i, pełnych inwencji, solowych partii improwizowanych. Tej idei, od zawsze podporządkowany był również repertuar, prezentowany w macierzystej uczelni oraz na licznych koncertach w całej Polsce, przez kolejne pokolenia studentów.

Bogata historia zespołu obejmuje udział w licznych festiwalach jazzowych, m.in. Jazz nad Odrą we Wrocławiu, Hot Jazz Spring w Częstochowie, Festiwal Big Bandów w Nowym Tomyślu. Orkiestra gościła na scenach filharmonicznych w różnych miastach Polski oraz uświetniała uroczystości wrocławskiego środowiska akademickiego.

Wśród solistów, zapraszanych do występów z zespołem, wymienić należy tak znakomitych muzyków, jak Achille Succi, Kornel Fekete-Kovács, Maciej Sikała, Piotr Baron, Henryk Miśkiewicz, Piotr Wojtasik, Grzegorz Nagórski, Andrzej Jagodziński, Adam Makowicz, Kajetan Galas.

Od października 2015, kierownictwo artystyczne sprawuje Bartosz Pernal, puzonista jazzowy, kompozytor, aranżer, pedagog Akademii Muzycznej we Wrocławiu.
Działalność orkiestry w ostatnich latach stanowi kontynuację misji realizowania istotnych przedsięwzięć artystycznych, z udziałem studentów. Znacząca liczba koncertów, w tym występy w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, recitale, poprzedzające koncerty The Jazz at Lincoln Center Orchestra & Wynton Marsalis w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, czy udział w International Big Band Competition w Hoofddorp, są przykładem aktywności big bandu na prestiżowych scenach muzycznych.

Bogata historia zespołu obejmuje również szczególne wydarzenia o walorach dydaktycznych, jakimi były warsztaty, prowadzone dla orkiestry przez Wyntona Marsalisa, Boba Mintzera i Kenny’ego Ramptona.
Swoistą wizytówką zespołu jest DVD „Big Band of The Karol Lipiński Academy of Music in Wrocław – Live” z 2016, nagrana podczas koncertu w NOSPR.

MAZUR & THE SOUND OFFICE

W 1996, Aleksander Mazur utworzył żeński kwartet wokalny – The Sound Office. Śpiewały tam Olga Olech (także gitarzystka), Agnieszka Kaczmarek, Aleksandra Osiecka i Magdalena Falewicz.
Oprócz udziału w festiwalach i dokonania nagrań płytowych, zespół otrzymał w 2001 Oskara Jazzowego, w kategorii Nadzieja Polskiego Jazzu. Oscar Jazzowy jest wręczany co roku, podczas Wielkiej Gali Grand Prix Jazz Melomani w Teatrze Wielkim w Łodzi.

Formacja, z towarzyszeniem big bandu Alksandra Mazura, wydała dwie płyty – „Moolight Serenade” 1999 i „Live” 2003.

„MOONLIGHT SERENADE” 1999

The Sound Office:
Agnieszka Kaczmarek, Aleksandra Osiecka, Magdalena Falewicz – vocal
Olga Olech – vocal, whistle, acoustic guitar
Aleksander Mazur Big Band:
Aleksander Mazur – clarinet, keyboards, arranger, leader
Andrzej Jagodziński – piano
Maciej Sikała – soprano sax
Tomasz Pruchnicki – tenor sax
Robert Martuszewski – alto sax
Adam Lepka, Tomasz Szwecki, Zbigniew Czwojda – trumpet
Radosław Bąk, Tomasz Kasiukiewicz, Łukasz Perek – trombone
Arkadiusz Podstawka – guitar
Adam Cegielski – bass
Krzysztof Orłowski – percussion
Czesław Mały Bartkowski – drums
„Moonlight Serenade” 1999

Aleksander Mazur Big Band & The Sound Office – Live @ Legnica Cantat 2006, Audio

DOROBEK DYDAKTYCZNY

Spod skrzydeł Aleksandra Mazura wyszli znani muzycy jazzowi.
Uczył Katarzynę Stankowską, świetną wokalistkę, a także Sławomira Dudara, Grzegorza Grocholskiego, Tomasza Pruchnickiego, Jakuba Olejnika, Krzysztofa Urbańskiego, Przemysława Jarosza, i wielu innych.
Piotr Dziubek grał solo na akordeonie, z towarzyszeniem big bandu wrocławskiej Akademii Muzycznej. Aleksander Mazur napisał na dyplom Piotra Dziubka utwór „At the Last Moment”.
Jego studenci zdobywali laury na znaczących konkursach jazzowych.
Obecnie, Aleksander Mazur przebywa na zasłużonej emeryturze. Nadal jednak pozostaje aktywny i widoczny na polskiej scenie jazzowej.

JUBILATOWI ŻYCZYMY WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, STO LAT !!!

* Wspomnienia Aleksandra Mazura z dzieciństwa oprac. m.in. na podst gazetawroclawska.pl
* Artykuł powstał na specjalną prośbę Zbigniewa Lewandowskiego – Levandka.

Fot. 2012 (Paweł Relikowski) / Wybrane albumy 1999, 1988, 1975

By Radosław Czapski • URODZINY •