sty 30 2021

Krystyna Stańko

„Naga chęć” – Official Video 1991 (singiel ukazał się dopiero w 1996)

Oprac. Ewa Kałużna Fot. YouTube, discogs.com, silesiakultura.pl, album „Fale” 2021

30 stycznia 2021 świętuje swoje 54. urodziny.

KRYSTYNA STAŃKO
(ur. 30 stycznia 1967)

Ceniona wokalistka jazzowa, gitarzystka, dziennikarka muzyczna, propagatorka muzyki jazzowej, ethno-jazzowej i world music, pedagog.
Niebywale empatyczna, otwarta, zawsze pogodna, uśmiechnięta, z sercem na dłoni, nie stwarzająca barier na linii muzyk-widz.
Z dużą swobodą porusza się w wielu stylistykach muzycznych – od popu, poprzez rock, blues, soul, world music i R&B, po ethno i Latin jazz. Jednak najbardziej ukochała jazz, i w jego obrębie działa intensywnie od 2000.

Poza działalnością muzyczną, od 2012, Krystyna Stańko prowadzi co niedzielę, w godz. 15-17, na antenie Radia Gdańsk, autorską audycję o profilu jazzowym. Prezentuje w niej najnowsze trendy w muzyce jazzowej, a także nagrania historyczne, promuje doświadczonych jazzmanów i młode talenty.

Za tę działalność otrzymała tytuł Osobowość Radia Gdańsk 2012, zaś w 2013 jej audycja znalazła się w Złotej 50-tce.
14 maja 2019 przypadała 5. rocznica istnienia autorskiej audycji Krystyny Stańko w Radiu Gdańsk
https://web.facebook.com/groups/1476459979235201/

POCZĄTKI

Krystyna Stańko zaczęła grać na gitarze w wieku 9 lat.
Jako 13-latka, lat występowała już okazjonalnie na imprezach okolicznościowych.
Ukończyła liceum muzyczne w Gdańsku, a następnie Wydział Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach – jedyny wówczas tego typu wydział w Polsce.

Obecnie wykłada wokalistykę jazzową i rozrywkową w Akademii Muzycznej w Gdańsku.

YOUNG POWER

Rozpoczęła wokalną karierę w 1988, w kultowej grupie Young Power – zespole, grającym free jazz, z elementami rocka.
Zespół został założony w 1986 przez flecistę Krzysztofa Popka i perkusistę Krzysztofa Zawadzkiego.
Występowało tam wielu wybitnych muzyków jazzowych i rockowych m.in. trębacze Antoni „Ziut” Gralak, Robert Majewski, Piotr Wojtasik i Robert Jakubiec, puzoniści Grzegorz Nagórski i Bronisław Duży, saksofoniści Włodzimierz „Kinior” Kiniorski, Alek Korecki, Marek Kazana i Adam Wendt, klawiszowcy Krzysztof Głuch, Zbigniew Jakubek i Wojciech Niedziela, wibrafonista Bernard Maseli, gitarzyści Grzegorz Kapołka i Andrzej Urny, basiści Marcin Pospieszalski, Andrzej Rusek i Leszek Biolik, perkusiści Jerzy Piotrowski, Andrzej Ryszka i Piotr „Jackson” Wolski oraz wokaliści Jorgos Skolias, Ewa Uryga i Krystyna Stańko.

DEKIEL

Następnie występowała z bluesowym zespołem Dekiel, z którym odbyła trasę koncertową po Niemczech. Wystąpiła z nimi także na festiwalu Rawa Blues.

WŁASNY ZESPÓŁ – FOR DEE

W 1991, jeszcze podczas studiów w Katowicach, Krystyna założyła żeński kwartet For Dee, w którym była gitarzystką, wokalistką, autorką muzyki i tekstów. Towarzyszyły jej koleżanki z liceum muzycznego w Gdańsku – kontrabasistka, pianistka i flecistka, które studiowały muzykę klasyczną.

Po namowach Krystyny, udało się jej stworzyć zespół, nastawiony na wykonywanie głównie muzyki bluesowej, własnego autorstwa. Debiutowały na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie, gdzie zdobyły główną nagrodę.
W rezultacie, zespół For Dee zyskał możliwość zaprezentowania siebie na konkursie debiutów w Opolu. Tam Krystyna Stańko zdobyła Nagrodę im. Anny Jantar, za wykonanie własnej piosenki „To idzie nowe”. Utwór właściwie nosił tytuł „Oni”, i mówił o ludziach chorych na AIDS. Utwór ten trafił później na pierwszy album zespołu For Dee:

---

---

Krystyna Stańko & For Dee – „To idzie nowe”, Opole 1991, Audio

„KOBIETY” 1995

W 1995 ukazał się jedyny album For Dee – „Kobiety”, na którym znalazło się 12 piosenek autorstwa Krystyny Stańko – „Naga chęć”, „Sobie sami”, „Uspokój mnie”, „Cieszy mnie ta miłość”, „Dla nas czas”, „Sobą bądź”, „Buziaczki”, „100 procent kobiety”, „Niegdysiejsza awangarda”, „Zabiorę was”, „Oni” oraz „Oszczędź mi słów”. W nagraniach udział wzięli:
Krystyna Stańko – vocal, acoustic guitar
Jowita Tabaszewska – keyboards, piano
Jacek Królik – guitar
Leszek Szczerba – soprano sax
Janusz Mus – trombone, accordion
Robert Jakubiec – trumpet
Grzegorz Piętak – bass guitar
Adam Cegielski – bass
Piotr Królik – drums.

Materiał na płytę gromadzony był przez kilka lat, od 1991. Wydawnictwo promowały video klipy, zrealizowane w latach 1991-1993, przez Yacha Paszkiewicza:
„Kobiety” – Official Video 1992

„Naga chęć” – Official Video 1991 (singiel ukazał się dopiero w 1996)

„Zabiorę was” – Official Video 1992

„Niegdysiejsza awangarda” – Official Video 1992

„Buziaczki” – Official Video 1992

Największym hitem z tej płyty okazała się piosenka „Sobie sami”, która przez 16 tygodni utrzymywała się na liście przebojów radiowej Trójki:
„Sobie sami” – Official Video 1993

Zespół For Dee koncertował w całej Polsce, odbywając m.in. wspólną trasę z grupą Varius Manx.
We wrześniu 1998 For Dee zakończył działalność.
(0-58)
W 2000 Krystyna Stańko, wraz z basistą Olo Walickim i gitarzystą Maciejem Grzywaczem, założyła formację jazzową o nazwie (0-58).
Główną ideą było komponowanie i wykonywanie muzyki autorskiej.

„DO_DZIESIĘCIU” 2001

Akustyczne brzmienie, interesujące linie melodyczne i bogate harmonie, w połączeniu z lirycznymi, poetyckimi tekstami Krystyny, złożyły się na pierwszą płytę (0-58) – „Do_dziesięciu” z 2001, która była nominowana do Fryderyka, w kategorii Jazzowy Album Roku.
Płyta została wydana przez wytwórnię Olo Walicki Production.
Zespół prezentował projekt w kraju i za granicą.
Na albumie znalazło się 8 kompozycji Walickiego i Grzywacza i jedna Krystyny Stańko, wszystkie teksty zaś napisała Krystyna Stańko – „Austin”, „Sen 2001”, „Nauczyli mnie”, „0-58”, „Nie mów”, „Ten lot”, „Do dziesięciu”, „Radio Stock” oraz „Udawanie”.
Obsada muzyczna:
Krystyna Stańko – acoustic guitar, vocal
Maciej Grzywacz – classical guitar, acoustic guitar, electric guitar
Cezary Paciorek – accordion
Olo Walicki – bass
Cezary Konrad, Grzegorz Grzyb – percussion, drums,
Guest: Adam Pierończyk – sax.

„TRYBY” 2003

W 2003 ukazała się kolejna płyta pod szyldem (0-58) – „Tryby”, z siedmioma kompozycjami Macieja Grzywacza i jedną Piotra Lemańczyka, oraz z tekstami Krystyny Stańko – „Tryby”, „Z natury proste”, „Słowa na pył”, „Na głos’, „”Gdy zapytam”, „Kto szuka”, „Zernik” oraz „Znaleźć cel”.

W nagraniach nie wziął tym razem udziału Olo Walicki, a jego miejsce przy kontrabasie zajął Piotr Lemańczyk. Płytę wydała oficyna 0-58 Records. Album spotkał się z ogromnym zainteresowaniem, był nominowany do Fryderyka, ponownie w kategorii Jazzowy Album Roku. Wystąpili:
Krystyna Stańko – vocal
Maciej Grzywacz – guitar
Cezary Paciorek – accordion
Piotr Lemańczyk – bass
Marcin Jahr – drums.
Zespół brał udział w kilku znaczących festiwalach, jak Warsaw Summer Jazz Days czy Policka Jazz Festiwal w Sibiu.

TWÓRCZOŚĆ SOLOWA

SINGLE 2006

W 2006 Krystyna Stańko wydała dwa autorskie single – „Nikt poza nami”

oraz „Mój drogi panie”. Ten drugi trafił na album „Usłysz mnie” z 2008.
Krystyna Stańko – „Mój drogi panie”, Live @ Festival Sulęczyno 2009
Krystyna Stańko – vocal, guitar
Przemysław Raminiak – keyboards
Paul Rutschka – bass
Grzegorz Sycz – drums
Guest: Mariola Rutschka – flute

„USŁYSZ MNIE” 2008
Jesienią 2008 ukazała się płyta z autorskimi piosenkami Krystyny Stańko – „Usłysz mnie”, wydana przez Polskie Radio. Płyta zawierała utwory „Nie mówisz do mnie”, „Mój drogi panie”, „Pomyśl (o mnie inaczej)”, „Ukradziony czas”, „Nie rezygnuj, nie”, „Cookiereq”, „Usłysz mnie”, „Jeszcze nie wiem, jak to jest”, „Wybrałam”, „Ty dobrze wiesz”, „Otchłani cień” oraz „Dobranoc”.
Album był nominowany do Superjedynek. W nagraniach udział wzięli:
Krystyna Stańko – vocal, acoustic guitar
Ireneusz Wojtczak – piano
Piotr Mania – keyboards
Jacek Królik – guitar
Dominik Bukowski – vibraphone
Piotr Żaczek – bass guitar
Piotr Lemańczyk – bass
Piotr Królik – drums.
„Usłysz mnie” – Live @ Festival Sulęczyno 2009
Krystyna Stańko – vocal, guitar
Przemysław Raminiak – keyboards
Paul Rutschka – bass
Grzegorz Sycz – drums
Guest: Mariola Rutschka – flute

W wywiadzie w Polskim Radiu wokalistka opowiadała o swojej drodze muzycznej oraz o płycie „Usłysz mnie” – Live 2009

„SŁOWIAŃSKA DUSZA, GORĄCE FLAMENCO” 2008

W 2008 wokalistka zaprosiła do współpracy gitarzystę flamenco z Nowego Jorku, Hernana Romero, tworząc projekt „Słowiańska dusza, gorące flamenco”, który został zaprezentowany m.in. podczas Bohema Jazz Festiwal oraz Jazz Gdyni. Projekt zebrał znakomite recenzje:
Hernan Romero & Krystyna Stanko Project, Audio 2008

SINGLE 2008

W związku ze Światowym Dniem Walki z Aids, Krystyna Stańko nagrała. razem z chórem Cartusia. piosenkę „Oni”, która została wydana na singlu. Wcześniej, w 1991, wykonała ją w Opolu z formacją For Dee, wówczas pod tytułem „To idzie nowe”.
W lutym 2008 jej piosenka „Mój drogi panie” znalazła się na kompilacji „Po polsku o miłości”.
Pod koniec 2008 piosenka Krystyny Stańko „Sobie sami” została wybrana przez Juliusza Machulskiego na soundtrack do jego filmu „Ile waży koń trojański”.

„CUDA OGŁASZAJĄ” 2010

Kolejna płyta to świąteczny album „Cuda ogłaszają” z 2010, z udziałem Dominika Bukowskiego, Piotra Lemańczyka i Cezarego Konrada:
„Cuda ogłaszają” – relacja z koncertu Krystyny Stańko w Sali Karwan Muzeum Zamkowego w Malborku, w ramach Festiwalu Boże Narodzenie w Sztuce, Live 2018

„SECRETLY” 2010

Płyta „Secretly” z 2010 była osobistym hołdem dla twórczości Petera Gabriela. Album zawierał wyłącznie kompozycje Gabriela, w jazzowych, autorskich opracowaniach Krystyny Stańko. Na albumie, obok Krystyny Stańko, wystąpili znakomici instrumentaliści:
Dominik Bukowski – vibraphone, marimba, xylosynth, kalimba
Irek Wojtczak – bass clarinet, flute
Marcin Gawdzis – trumpet
Piotr Lemańczyk – bass
Cezary Konrad – drums.
Gościnnie, w utworze „The Book of Love”, zaśpiewał Mieczysław Szcześniak – Live 2010

Album uzyskał pięć gwiazdek w recenzji „Jazz Forum”.
„Muzyka na płycie jest świadomie eklektyczna, tak, jak to się dzieje na najnowszych, piosenkowych produkcjach Herbie’ego Hancocka. Jest jednak bliżej jazzu. Jazzowy jest element improwizacji w tych wykonaniach” – mówiła o płycie jej twórczyni (jazzforum.com.pl).
„Red Rain” from „Secretly” – Live in Chorzów 2011
Krystyna Stanko – vocals
Marcin Gawdzis – trumpet
Dominik Bukowski – vibraphone
Piotr Lemanczyk – bass
Cezary Konrad – drums

Rozmowa z Krystyną Stańko o albumie „Secretly” oraz fragmenty koncertu w Blue Note w Poznaniu, 2011

„KROPLA SŁOWA” 2012

„Kropla Słowa” z 2012, z interpretacjami poezji Wisławy Szymborskiej, Haliny Poświatowskiej, Tomasza Jastruna, Doroty Szatters, a także z tekstami samej Krystyny Stańko – to kolejny autorski album. Premiera koncertowa miała miejsce podczas festiwalu Jazz Jantar, 28 października 2012, w gdańskim klubie Żak. W nagraniu płyty wzięli udział:
Krystyna Stańko – vocal
Maciej Obara – alto sax
Ireneusz Wojtczak – tenor sax
Dominik Bukowski – vibraphone, marimba
Jacek Królik – guitar
Paul Rutschka – bass guitar
Mirosław Hady – percussion
Piotr Lemańczyk – bass
Cezary Konrad – drums.
Album zawierał 10 utworów: „Nic dwa razy”, „W zatrzęsieniu”, „Przytul się do mnie mocno”, „Pierwsza miłość”, „Jest – nie ma”, „Nie mówiłam uśmiechem”, „Zakochani”, „Dawno nie liczy się”, „Kropla słowa”, „Jesteś powietrzem”:
„Jesteś powietrzem” – Official Video 2012

„W zatrzęsieniu” – Official Video 2012

„Słowa są ważne i muszą mieć swój czas. A słowa poetyckie mają w sobie niezwykłą czułość. Już od dłuższego czasu nosiłam w sobie projekt tej płyty. Wszystkie wiersze, które wybrałam do interpretacji, a właściwie opracowania, nazywają najważniejsze stany, uczucia, obserwacje – za pomocą niedomówień, siły nieprzegadania. To cechy pokrewne muzyce. Jestem pokorną interpretatorką, pracuję z tekstem z szacunkiem i pilnuję granic odczytania. Pilnuję siebie, by nie zdeformować, nie nadużyć słowa. Tym bardziej, że w przypadku tej akurat płyty – słowa przeważnie nie napisanego przeze mnie. Ważne jest też to, że są to słowa napisane w naszym ojczystym języku, bez pośrednictwa w tłumaczeniu, które zawsze pociąga za sobą ryzyko zubożenia” – opowiadała o płycie wokalistka (jazzforum.com.pl).
Płyta „Kropla słowa” została wybrana Jazzowym Albumem Roku 2012 w ankiecie „Jazz Forum”.
Rozmowa z Krystyną Stańko w Kościerzynie, skąd pochodzi rodzina artystki. Wokalistka opowiada o swoich inspiracjach muzycznych, o początkach działalności, o muzykach współpracujących, o płycie „Kropla słowa”, Live 2012

25-LECIE – BENEFIS FAJNEGO CZŁOWIEKA

30 maja 2014 w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku odbył się „Benefis fajnego człowieka – 25 lat działalności Krystyny Stańko”, podczas którego artystka otrzymała Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. Podczas koncertu, oprócz Jubilatki, wystąpili m.in. Mieczysław Szcześniak, Dominik Bukowski, Piotr Lemańczyk, Przemysław Jarosz, Przemysław Raminiak, Mariola Rutschka, Paul Rutschka, Mikołaj Stańko oraz chór „Cartusia”
„Benefis fajnego człowieka – 25 lat działalności Krystyny Stańko” – relacja filmowa 2014

„SNIK” 2014

W czerwcu 2014 ukazał się album „Snik”, z muzyką inspirowaną regionem Szwajcarii Kaszubskiej, z elementami folkloru i dużą dawką improwizacji. Na płycie znalazły się kompozycje Piotra Lemańczyka, Dominika Bukowskiego, Krystyny Stańko oraz tradycyjne melodie ludowe w niecodziennych aranżacjach. Muzyka tchnie baśniowym nastrojem, tajemnicą, i zawiera obszerne partie improwizowane, m.in. do słów starej kaszubskiej legendy „Trzy zjawy”.
Oprócz stałego składu – Dominik Bukowski, Piotr Lemańczyk, Przemek Jarosz, Marcin Gawdzis – pojawili się tutaj także artyści ludowi.
Krążek otrzymał bardzo przychylne recenzje, a koncerty z tym programem spotykają się do dziś z dużym zainteresowaniem:
„Kaszubskie nuty” from „Snik” – Official Video 2014

„Snik” – Official Video 2014

LADIES JAZZ 2014

W lipcu 2014 wokalistka wystąpiła na międzynarodowym Ladies Jazz Festiwal w Gdyni, gdzie przedstawiła, specjalnie na tę okazję przygotowany, program „Krystyna Stańko i jej Jobim”. Towarzyszyli jej instrumentaliści – Dominik Bukowski, Piotr Lemańczyk, Przemek Jarosz, Marcin Wądołowski i Szymon Łukowski, a gościnnie wystąpiły studentki i absolwentki oraz siostra wokalistki, Mariola Rutschka, grająca na flecie:
„Krystyna Stańko i jej Jobim” – Live @ Ladies Jazz Festival w Gdyni, 2014

„NOVOS ANOS” 2016

W 2016 ukazał się album „Novos Anos”, zbierający znakomite recenzje. Album został wyróżniony 3. miejscem w ankiecie „Jazz Forum”, w kategorii Jazzowy Album Roku.
Na program „Novos Anos” złożyły się bossa novy brazylijskiego kompozytora Antônia Carlosa Jobima, a także wybrane przez artystkę standardy jazzowe w autorskich opracowaniach. Nie zabrakło zaskakujących aranżacji, wyrafinowanych improwizacji, ciekawych produkcyjnych pomysłów. Nad wszystkim królował ciepły, welwetowy głos Krystyny Stańko.
Wokalistka zaprosiła do nagrań instrumentalistów, z którymi współpracuje od lat – wibrafonistę Dominika Bukowskiego​, kontrabasistę Piotra Lemańczyka​ i gitarzystę Marcina Wądołowskiego. Wśród gości znaleźli się także perkusista Łukasz Żyta​ oraz trębacz Marcin Gawdzis. Atrakcję stanowi udział brazylijskiego perkusisty, mistrza rytmu, Zé Luisa Nascimento, którego muzyczny temperament przydaje albumowi dodatkowych walorów.
Krystyna Stańko – vocals
Marcin Wądołowski – guitar
Marcin Gawdzis – trumpet
Dominik Bukowski – vibraphone, kalimba, marimba
Piotr Lemańczyk – bass
Łukasz Żyta – drums
Zé Luis Nascimento – drums, percussion.
„Chciałam osiągnąć miękkość, subtelność i ażurowe brzmienie. Pomaga mi w tym cały zespół, bo to oni – jako świetni muzycy – czują, w jakim kierunku podąża mój głos, i integrują się z nim. Mają też sporo do zaproponowania od strony aranżacyjnej i improwizatorskiej. Pragnęłam, by ta muzyka była kojąca i przyjemna, ale nie 'lukrowata i wysłodzona’ ” – mówiła o płycie Krystyna Stańko (trojmiasto.wyborcza.pl).
„Novos Anos” Album Trailer

„Sometime Ago” from „Novos Anos” – Official Video 2016

„One Note Samba” / „How Insensitive” from „Novos Anos” – Live @ Radio Gdańsk 2016
Krystyna Stańko – vocal
Dominik Bukowski – xylosynth
Marcin Wądołowiski – guitar
Paul Rutschka – bass
Mikołaj Stańko – drums, cajon

Rok 2019 przyniósł aż dwa albumy Krystyny Stańko.
„POCIĄG do PIOSENKI” 2019
Pierwszy to „Pociąg do piosenki”, który ukazał się w limitowanej serii, w styczniu 2019. Zapowiadał go klip do utworu „Cukiereq”, znanego miłośnikom twórczości Krystyny Stanko z albumu „Usłysz mnie” z 2008:
„Cukiereq” from „Pociąg do piosenki”, Live @ Radio Gdańsk 2018
Krystyna Stańko – vocal
Arek Krawiel – keyboards
Boris Mogilevski – guitar
Jan Gałach – violin
Paul Rutschka – bass
Mikołaj Stańko – drums

Utwory z albumu zostały zaprezentowane podczas specjalnego koncertu, który odbył się 22 września 2018, w Studiu Koncertowym im. Janusza Hajduna w Radiu Gdańsk. Koncert dedykowany był mieszkańcom Pomorza, którzy od trzech lat korzystają z Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.
Krystyna Stańko zaśpiewała autorskie piosenki, które wykonywała przed laty z zespołem For Dee, a teraz – w zupełnie nowych aranżacjach i świeżym brzmieniu:
Zapowiedź koncertu „Pociąg do piosenki” 2018

„Cukiereq” from „Pociąg do piosenki” – Live @ Radio Gdańsk 2018
Krystyna Stańko – vocal
Arek Krawiel – keyboards
Boris Mogilevski – guitar
Jan Gałach – violin
Paul Rutschka – bass
Mikołaj Stańko – drums

„Oni” from „Pociąg do piosenki” – Live @ Radio Gdańsk 2018
Krystyna Stańko – vocal
Arek Krawiel – keyboards
Boris Mogilevski- guitar
Jan Gałach – violin
Paul Rutschka – bass
Mikołaj Stańko – drums

Limitowaną edycję albumu, z autografem wokalistki, można było wygrać na antenie Radia Gdańsk.
„AQUARIUS. THE ORCHESTRAL SESSION” 2019
Drugi album z 2019, „Aquarius. The Orchestral Session”, przyniósł kompozycje autorstwa Antônio Carlosa Jobima, Chicka Corei, duetu Lionel Hampton & Sonny Burke, Jerome’a Kerna, Richarda Rodgersa i Gene’a DePaula. Jeden utwór, „Zmierzch”, to dzieło legendarnego duetu Wasowski & Przybora. Na albumie wystąpili:
Krystyna Stańko – vocals
Marcin Wądołowski – guitar
Dominik Bukowski – vibraphone, marimba
Piotr Lemańczyk – bass
Cezary Konrad – drums
Guest: Mateusz Smoczyński – violin
Orchestra Sinfonia ViVA conducted by Krzysztof Herdzin
Płytę zapowiadały klipy:
„Aquarius. The Orchestral Session” – Album Trailer 1, 2019

„Aquarius. The Orchestral Session” – Album Trailer 2, 2019

„500 Miles High” from „Aquarius. The Orchestral Session”, Official Video 2019

„You Don’t Know What Love Is” from „Aquarius. The Orchestral Session” 2019

„Zmierzch” from „Aquarius. The Orchestral Session” 2019

Płyta „Aquarius. The Orchestral Session” zostala doskonale przyjęta, jak zresztą wszystkie pozostale wydawnictwa Krystyny Stańko.
„Dzięki poszerzonemu instrumentarium i obecności orkiestry, słynne utwory nabrały powietrza, przestrzeni, szlachetności. Dostały nowe życie, nową jakość. Kompozycje, powstałe kilka dekad temu, zostały potraktowane w sposób kreatywny, twórczy i świeży. Krystyna Stańko wybrała piosenki, do których wraca od wielu lat – inspirowały ją jeszcze w trakcie studiów.
Na najnowszym wydawnictwie znalazło się dziesięć ważnych dla artystki piosenek. Jak głosi podtytuł, mamy do czynienia z płytą symfoniczną. Napisanie aranżacji i orkiestracji powierzono Krzysztofowi Herdzinowi. Mistrzostwo! W sesji wzięła udział orkiestra Sinfonia Viva.
W bandzie Stańko zagrali znakomici muzycy, z którymi artystka współpracuje od wielu lat – Bukowski, Lemańczyk, Wądołowski, Konrad. Gościnnie pojawił się wirtuoz skrzypiec – Mateusz Smoczyński.
Słychać, że protagonistka i jej kwintet świetnie się rozumieją, stanowią jeden organizm, czerpią radość ze wspólnego muzykowania.
Dziesiąty album w dyskografii Krystyny Stańko otwiera kompozycja Jobima „Once I Loved”, która doczekała się wielu interpretacji. Śpiewali ją Ella, Frank, Astrud Gilberto, Gal Costa, Dianne Reeves, Shirley Horn. Temat ten zawiera słynną frazę „Because love is the saddest thing, when it goes away”. Ta przejmująca pieśń w ujęciu Stańko nabiera nostalgicznych, tęsknych barw. Solo skrzypiec Mateusza Smoczyńskiego podkreśla emocjonalność przekazu.
„Waters of March”, czyli pean Jobima z 1972, na cześć najbardziej deszczowego miesiąca w Rio de Janeiro, stanowi duże wyzwanie dykcyjne oraz intonacyjne. Stańko dialoguje tu z wibrafonistą Dominikiem Bukowskim. Pod koniec utworu, dołącza orkiestra, by podkreślić radość i energię budzącej się wiosny. Zwycięstwo!
Następnie zatapiamy się w dwóch songach Chicka Corei. „500 Miles High” to w oryginalnej wersji 9-minutowy utwór z czasów Return to Forever. W latach 70. śpiewała go Flora Purim. Świetny tekst o wolności. Jedna z perełek na tym albumie.
Kolejny rarytas to „The Midnight Sun” – jazzowy standard, który najwięksi wokaliści zazwyczaj interpretowali jako balladę. Tutaj zaskakujący aranż i kolejne solo skrzypiec sprawiają, że piosenka niesie się sama, płynie, ma ciekawy groove. Ciepły, zmysłowy, głęboki głos Stańko może tu w pełni wybrzmieć. Artystka bawi się swoim wokalem, śpiewa scatem.
Podobnie rzecz się ma w „All the Things You Are” – jeszcze starsza piosenka Jerome’a Kerna, z musicalu „Very Warm for May” z 1939. Okazuje się, że – jak przystało na prawdziwą wokalistkę jazzową – Stańko potrafi odnaleźć się w każdej konwencji piosenkowej. Śpiewa subtelnie, pogodnie, ale potrafi też być bardziej ekspresyjna.
Broadwayowskim akcentem jest również kolejny track – „My Favorite Things” Rodgersa i Hammersteina z „The Sound of Music”. W ostatnich latach, rozbrzmiewa w rozgłośniach najczęściej w okresie świąt Bożego Narodzenia. Tutaj uwodzi zwiewnością i lekkością.
„You Don’t Know What Love Is” wzrusza i elektryzuje niemal erotycznym tembrem głosu wokalistki.
Bossa nova Jobima „This Happy Madness” udowadnia, że głos Stańko jest pełen różnych barw, słonecznej energii, światła, gracji, wdzięku. Brawa dla Piotra Lemańczyka!
Na finał wybrano jedyną polską piosenkę w tym zestawie – „Zmierzch”, z Kabaretu Starszych Panów. Uroczy hołd dla duetu Wasowski / Przybora. Magia. Wielka szkoda, że dziś nie pisze się takich ponadczasowych piosenek, prostych, a jednocześnie nietuzinkowych.
„Aquarius” to piękny, spełniony, energetyczny, wiosenny album. Jest to najlepsze wydawnictwo w dotychczasowej dyskografii Krystyny Stańko. Na szczególne pochwały zasługuje dobór piosenek, aranżacje, fantastyczne wokale oraz produkcja, za którą odpowiedzialny jest Paul Rutschka” (Piotr Pepliński).
„FALE” 2021
Najnowszy album Krystyny Stańko to „Fale”, który ukazał się 18 stycznia 2021.
„Od pierwszych dźwięków słuchać, że nie jest to „zwyczajna” płyta. Daremnie szukać w niej komercyjnych przesłanek, inspiracji przodującymi nurtami czy chęci pokazania swojego nowego oblicza. Jest to album ekstremalnie osobisty. Swoiste katharsis, które przynosi ulgę.
„Fale” są odpowiedzią na wiele pytań, zadawanych w izolacji społecznej, emocjonalnej, fizycznej. Zresztą, sama artystka opowiada, że album jest stworzony z tęsknoty za muzycznym powietrzem, które nam odebrano, zmuszając do przerzucenia się na online i wirtualne przeżywanie kultury.
Stańko zaprosiła do projektu dwóch charyzmatycznych i dynamicznych przyjaciół, pochodzących z pierwszorzędnego jazzowego środowiska. Dominik Bukowski (wibrafon) i Piotr Lemańczyk (kontrabas) od wielu lat współpracują z Krystyną, zyskując jej pełne zaufanie i zrozumienie.
Materiał, zawarty na albumie, jest dziełem tego tria, zarówno twórczo, jak i wykonawczo. Jest to głęboki jazz, pełen zakrętów, dysonujących harmonii i nieszablonowych metrów. Jest niczym fale. Żyjący własnym życiem, co chwilę zaskakuje rozwiązaniami i formą.
Tytułowy utwór, „Fale” to melorecytacja, przeplatająca się z leniwym frazowaniem, przełamanym nagłą ekspresją. To zdecydowanie jedna z najtrudniejszych pozycji na albumie, i zarazem utwór klucz, spajający wszystko swoją grubą nicią.
W przełamywaniu konwenansów wtóruje mu „Myślisz?” – niespokojna, wręcz psychodeliczna kompozycja, z bardzo wymownym tekstem, ukazującym pomieszanie strachu, niewiedzy i obawy przed wszystkim, co dotąd było zwyczajne, a obecnie graniczy z niepewnością.
Najjaśniejszym punktem są „Kolory pragnień”. Jazz przeplata się z soulem, i delikatnym etnicznym charakterem, którego na albumie jest dużo więcej. „Prawda to ty” kojarzy się z karaibskimi kolorami lazurowych plaż i zielonych palm. „Pauza świata”, jak i „Morska”, oscylują między charakternym jazzem trojga indywidualistów, a delikatnym, ledwo wyczuwalnym smaczkiem latino, które Krystyna Stańko lubi nie od dziś. Zamykająca wszystko interpretacja „Nie jest źle”, napisana przez Agnieszkę Osiecką dla Urszuli Dudziak w 1960, dopełnia całości, będąc doskonałą puentą.
Teksty odgrywają szalenie ważną rolę. Nie mają schematów, pasujących do melodii. Jak owe fale, żyją swoim literackim życiem, a muzyka jest jedynie i aż ich ubraniem. To skłania do jeszcze większego skupienia i wymusza głębszą refleksję.
Od strony muzycznej, jest nie mniej ciekawie. Niekiedy jest to podróż kolejką górską w wesołym miasteczku – jest spokojnie i równoważnie, a nagle okazuje się, że dochodzą karkołomne rozwinięcia dysonansów.
Chociaż nie ma tu orkiestry, jak na „Aquarius. The Orchestral Session” z 2019, to nie można powiedzieć, że płyta jest uboga. Zarówno Bukowski, jak i Lemańczyk, pokazali najlepsze swoje strony, nie ograniczając się w improwizacjach. Każdy z nich jest osobnym artystą, z własnym muzycznym dorobkiem” (Przemysław Urbaniak).
„Tytułowe „Fale” odnoszą się do morskich fal. Krystyna opowiada, że wychowała się w jednej z dzielnic Gdańska, położonych blisko plaży. Nadmorskie otoczenie jest jej naturalnym środowiskiem. Ten związek z przyrodą, krajobrazem, wodą i powietrzem, zyskał na znaczeniu w roku, gdy, zamknięci przez wiele tygodni w naszych domach, tęsknimy za wolnym wybiegiem i pięknymi krajobrazami.
Przyroda, zwłaszcza morze i plaża, pojawiają się w tekstach Krystyny Stańko na nowy album. Ale nie tylko natura wzbogaciła się podczas pandemii o nowe znaczenia. Jeszcze bardziej dotyczy to więzi między ludźmi, międzyludzkich relacji
Kompozycje są autorstwa dwóch muzyków, potrafiących głos Krystyny Stańko perfekcyjnie poczuć, zrozumieć i wpasować w najstaranniej dobrany kontekst. Dominik Bukowski i Piotr Lemańczyk są kompozytorami z dużym dorobkiem, i w pełni zasłużoną renomą. Brzmienie i przekaz tekstów w ich kompozycjach i aranżacjach znalazły się więc w optymalnym otoczeniu, gdzie czują się doskonale.
Stylistycznie, nowy program Krystyny Stańko mieści się na przecięciu ścieżek klasycznej i współczesnej wokalistyki jazzowej z muzyką pop, ale także ma związek z fascynacjami, znanymi z wcześniejszych płyt trójmiejskiej wokalistki – muzyki Petera Gabriela i bossa novy” (Tomasz Rozwadowski).
Krystyna Stańko – „Morska” from „Fale” 2020

Krystyna Stańko Trio – „Fale”, Live @ Festiwal Jazz Jantar, Klub Żak, Gdańsk, Full Concert 2020

Sama autorka płyty mówi: „7 marca 2020 zaśpiewałam ostatni koncert przed pandemią. To był wieczór szczególny, zaprosiłam swoich studentów wokalistyki i zaprzyjaźniony zespół instrumentalny. Poszło dobrze, i już cieszyliśmy się na kolejne muzyczne wydarzenia.
Tymczasem, komunikaty zewsząd informowały o groźnym wirusie. Ustały zajęcia w Akademii Muzycznej, pojawiły się online. Ustały próby, koncerty. Plany stanęły pod wielkim znakiem zapytania. Nastąpił lockdown, zakaz wychodzenia, nawet do pobliskiego lasu.
W naszym domu zapanował inny rytm, który nie miał nic wspólnego z dotychczasowym nieustającym pośpiechem. Czas stał się naszym sprzymierzeńcem – więcej bliskości, zauważanie drobnych spraw i wspaniałości natury, jej niewiarygodnego piękna i znaczenia.
Mimo niepewności jutra, w mojej głowie pojawił się pomysł nagrania płyty w trio, z muzykami, którzy towarzyszą mi od lat – wirtuozem wibrafonu Dominikiem Bukowskim i wybitnym kontrabasistą Piotrem Lemańczykiem, artystami, którym ufam, których podziwiam i którzy są dla mnie inspiracją. Umówiliśmy się na kompozycje, pisanie tekstów i próby, jak tylko pandemia odpuści.
Pierwsze spotkania pamiętam, jako te upragnione, wyczekiwane, radosne. Zaczęliśmy regularne próby. Utwory powstawały dość szybko. Ani spostrzegliśmy się – już mieliśmy materiał na płytę, której nadałam tytuł „Fale”. Tytuł wielowarstwowy, działający na wyobraźnię, a mnie, gdańszczance, wychowanej kilometr od plaży, bardzo bliski.
Dominik i Piotr stworzyli kompozycje, które zainspirowały mnie do napisania tekstów. Z pewnością, są one odbiciem tego dziwnego czasu, gdy wiele rzeczy dla mnie przewartościowało się. Dostrzegłam, co ważne, ponadczasowe.
Dużą przygodą było nagranie partii instrumentów perkusyjnych.
Realizację i produkcję powierzyłam tej samej osobie, która od wielu lat opiekuje się brzmieniem moich płyt – Paulowi Rutschka. Jak zawsze, zrobił to solidnie, a zarazem wrażliwie” (empik.com).
DYSKOGRAFIA:
1995: Kobiety – For Dee
2001: Do_dziesięciu – 0-58
2003: Tryby – 0-58
2008: Usłysz mnie
2010: Secretly
2010: Cuda ogłaszają
2012: Kropla słowa
2014: Snik
2016: Novos Anos
2019: Pociąg do piosenki
2019: Aquarius. The Orchestral Session
2021: Fale.
W 2013 Krystyna Stańko otrzymała Pomorską Nagrodę Artystyczną w kategorii Kreacje Artystyczne.
W 2014 została laureatką Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w dziedzinie kultury.
Również w 2014 została odznaczona Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
„Interesuje mnie współczesne, bardziej instrumentalne niż w tradycyjnej wokalistyce jazzowej, traktowanie głosu, i w takim kierunku podążam. Bliższy jest mi 'zespołowy styl myślenia’, bycie jednym z muzyków, a nie wokalistką z zespołem, czy, nie daj Boże, gwiazdą z zespołem. Lubię być trybikiem w maszynie zespołu. Szukam swojego języka muzycznego, swojego tonu, słucham innych” – mówi wokalistka w wywiadzie dla „Jazz Forum” (jazzforum.com.pl).

By Radosław Czapski • archiwum_x, URODZINY •