sie 31 2021

Marek Bałata

Marek Bałata & Krzysztof Ścierański – „Kruszę tynk”, Live 2010

Oprac. Ewa Kałużna. Fot.

 

Dziś, 31 sierpnia 2021, 66 lat kończy MAREK BAŁATA
(ur. 31 sierpnia 1955),

najważniejszy polski wokalista jazzowy. Specjalizuje się w improwizacjach scatem, i jest uważany za wybitnego w tej dziedzinie.

Jest także gitarzystą, kompozytorem, grafikiem, fotografikiem i pedagogiem.

Stworzył łatwo rozpoznawalny styl, oparty na artykulacyjnej perfekcji, umiejętnym, często brawurowym kształtowaniu dźwięku, jazzowym frazowaniu, oraz takich walorach głosowych, jak mocne brzmienie i szeroka skala.

W improwizacjach scatem uzyskuje brzmienie od tenoru po falsetowy sopran (kontratenor).

Łączy tradycyjne, romantyczne dźwięki ze współczesnymi trendami amerykańskiego jazzu.

Od lat zajmuje czołowe miejsca w ankietach „Jazz Forum”, w kategorii wokalu, m.in. w okresie 1989-1990, 1992-2001, 2004-2008.

Wykonuje własne kompozycje, nawiązujące do muzyki klasycznej i polskiej muzyki ludowej, a także standardy jazzu, najczęściej utrzymane w stylistyce swingu i bebopu, oraz pieśni gospel, uwspółcześnioną muzykę klezmerską, piosenki popularne i muzykę religijną.

Jego rozległy repertuar zawiera m.in. transkrypcje utworów Chopina, Komedy czy Niemena, ale także kompozycje Włodzimierza Korcza, Zygmunta Koniecznego i Włodka Pawlika, utwory do filmów i spektakli teatralnych, oraz muzykę do tekstów znanych poetów.

Wszystkie te utwory łączy jazzowa interpretacja. W opracowaniach poszczególnych kompozycji, Marek stara się zachować oryginalną linię melodyczną, ozdabiając ją wyszukaną ornamentyką lub improwizacjami na bazie harmonicznej.

POCZĄTKI

Pochodzi z Mielca. Tam ukończył Technikum Mechaniczne i wyjechał na studia do Krakowa.

Jest muzycznym samoukiem. Zanim został jazzmanem, ukończył w 1980 Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie.

Jako dyplomowany artysta grafik, prezentuje własne rysunki podczas spektakli multimedialnych, zwanych „śpiewobrazami”, gdzie łączy śpiewanie, projekcję video, poezję, taniec i rysowanie na żywo.

Prowadzi warsztaty wokalne w kraju i za granicą.

Uczył śpiewu jazzowego w Szkole Jazzu i Muzyki Rozrywkowej w Krakowie. Obecnie wykłada we Wrocławskiej Szkole Jazzu.

O swoich początkach muzycznych Marek Balata opowiada: „Podstawy zdobyłem w dzieciństwie, grając na akordeonie. A potem przyszła era Rolling Stonesów, The Beatles, ale też polskiej muzyki jazzowej i rozrywkowej, z Niemenem czy Namysłowskim na czele, polskich zespołów bigbitowych, wyrastających jak grzyby po deszczu. To robiło wrażenie. Odłożyłem więc ten nieco archaiczny akordeon do kąta, i przerzuciłem się na gitarę i śpiew, narażając się na niedostatki w edukacji muzycznej. Nadrabiałem jednak własną pracą, własnym wyobrażeniem o technice wokalnej, indywidualnym – chyba szerszym – spojrzeniem na śpiew” (gazetakrakowska.pl).

Karierę muzyczną rozpoczął, będąc studentem Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Jako gitarzysta-wokalista założył własny zespół – Grupa Marka B., z którym zdobył laury na festiwalu w Proszowicach w 1979 i Jazz Juniors w Krakowie w latach 1982 i 1983.

Od 1986 w pełni poświęcił się wokalistyce.

Założył jazz-rockową formację Blue Painting, w składzie Tadeusz Leśniak – keyboards, Krzysztof Olesiński – bass guitar i Andrzej Mrowiec – drums.

Po zdobyciu w 1988 I nagrody w Międzynarodowym Konkursie Wokalistów Jazzowych w Zamościu, Marek rozpoczął współpracę z czołówką polskiego jazzu, m.in. ze Zbigniewem Namysłowskim, Sławomirem Kulpowiczem, Henrykiem Miśkiewiczem, Krzysztofem Ścierańskim.

W 1990 wystąpił z Krakowską Grupą Perkusyjną na festiwalu Warszawska Jesień.

W ty samym roku pojawił się na albumie „Złote przeboje” Marka Grechuty.

Niezwykle bogaty był dla niego 1992, kiedy to wystąpił na festiwalu perkusyjnym Inventionen w filharmonii w Berlinie, a także na Festiwalu Muzyki Współczesnej w Bratysławie, i w końcu – na festiwalu w Opolu, gdzie otrzymał Nagrodę im. Karola Musioła, za piosenkę „Przebiśnieg i ja”.

BAŁATA & ŚCIERAŃSKI

Od 1993 Marek rozpoczął współpracę z jazzowym gitarzystą basowym, Krzysztofem Ścierańskim. Obaj tworzą unikalny jazz-rockowy duet, opierający się na miksturze styli i interpretacjach poezji, improwizowanych na żywo.

Marek wystąpił na albumie Krzysztofa „Far Away from Home” z 1993, z udziałem znamienitych jazzmanów:
Paweł Ścierański – guitar
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Namysłowski – sax
Janusz Skowron – keyboards
Jacek Kochan – drums
Krzysztof Ścierański – bass guitar
Marek Bałata – vocal

Polskojęzyczna piosenka z tej płyty, „Błogosławiony jest każdy dźwięk”, zdobyła III miejsce w plebiscycie Muzycznej Jedynki w 1994:
„Błogosławiony jest każdy dźwięk” from „Far Away from Home”, Live 2013

---

„I Remember” from „Far Away from Home”, Audio 1993

W 2004 ukazała się płyta Ścierańskiego „Independent”. Były to nagrania z kilku poprzednich lat, które ukazały się wraz z pismem „PC World Computer”. Dodarły do ponad 100 tys. odbiorców, nie tylko w Polsce. W sesjach wzięli udział:
Sławomir Kulpowicz – piano, synthesizer
Winicjusz Chróst – guitar
Janusz Smyk – sax
Bernard Maseli – vibraphone
Krzysztof Ścierański – bass guitar, midi bass guitar
Michał Dąbrówka – drums
Agnieszka Hekiert, Kuba Badach, Marek Bałata – vocal
„Mad House (Bolondok Haza)” from „Independent” 2004

Z Krzysztofem Ścierańskim Marek Balata występuje do dziś:
Marek Bałata & Krzysztof Ścierański – „Kruszę tynk”, Live 2010

Marek Bałata & Krzysztof Ścierański – „Wspomnienia powracają”, Live 2010

BAŁATA & KULPOWICZ

W 1993 ukazał się album Sławomira Kulpowicza „Samarpan Songs”, z wokalami Marka Bałaty:
Sławomir Kulpowicz – keyboards
Janusz Smyk – tenor sax
Anna Faber – harp
Jerzy Pomianowski, Muhammad Kamaluddin – tabla
Vitold Rek – bass
Krzysztof Przybyłowicz, Krzysztof Zawadzki – perccussion
Marek Balata – vocals

http://www.balata.art.pl/ekulpowicz.htm

TWÓRCZOŚĆ AUTORSKA

„VOICE PAINTINGS” 1994

W 1994 Marek Bałata wydał pierwszą autorska płytę – „Voice Paintins”, gdzie był kompozytorem wszystkich trzynastu utworów, m.in. „Zabawa z Kasią”, „Preludium d-moll dla Andrzeja”, „Ballada wyzwolona” czy, nawiązującej do mazurka Chopina, kompozycji „Pod drzewem Fryderyka”.

Płyta zawierała pełną gamę fascynacji muzycznych wokalisty – od czystego jazzu, poprzez funk, muzykę ludową i poważną, na muzyce współczesnej kończąc.

„Muzyka Bałaty to wypowiedź bardzo subiektywna. Jest tu pełna gama fascynacji – od czystego jazzu, poprzez funk, muzykę ludową, poważną, na współczesnej kończąc. Wszystkie utwory mają wspólny mianownik – jest to muzyka bardzo polska, słowiańska. Kompozycje mają klarowną i wyraźną formę. Stylizacja i cytaty są wykonane ze smakiem. Wokalistyka Marka Bałaty jest nieprzewidywalna. Wielka technika i niesamowita wyobraźnia pozwalają mu z głosem robić wszystko” (Mariusz Bogdanowicz).

„KOLĘDY” 1995

W 1995 ukazała się płyta „Kolędy” – synteza kunsztu wokalisty i możliwości współczesnej techniki. Znalazły się na niej wigilijne przeboje, nowocześnie zaaranżowane na syntezatory i gitarę basową Krzysztofa Ścierańskiego.

„Wigilijne przeboje zostały zaaranżowane na potężną bazę syntezatorów, obsługiwanych przez Tadeusza Leśniaka, Grzegorza Górkiewicza i Darka Janusa. Na gitarze, jak na kapelę kolędników przystało, basuje Krzysztof Ścierański. Na tym elektryczno-bitowym tle, arcyludzko brzmi głos Bałaty. Album ten – to odsłona kunsztu lidera i możliwości współczesnej techniki. Co najważniejsze, syntetyczne brzmienia nie męczą, zaś całość brzmi atrakcyjnie, nowocześnie i bez zbędnego efekciarstwa” (Piotr Iwicki).

„I Love the Lord” from „Kolędy”, Live 2012

CANTABILE in JAZZ

W 1996 Marek Bałata stworzył oryginalny międzynarodowy projekt – Cantabile in Jazz, w którym przez wiele lat występowały światowej sławy wokalistki jazzowe – Urszula Dudziak, Michele Hendricks i Judy Niemack, a także basiści – Anthony Jackson, Mariusz Bogdanowicz, Adam Skrzypek:
Cantabile in Jazz – Live @ Rotunda, Kraków 1996
Urszula Dudziak – voice
Michele Hendricks – voice
Marek Bałata – voice
Mariusz Bogdanowicz – bass
Part 1

Part 4

Part 6

Part 9

W maju 2000, na zamku w Łańcucie, znanym z koncertów muzyki poważnej, po raz pierwszy odbył się koncert muzyków jazzowych z serii „Cantabile in Jazz”. Marek Bałata wystąpił z artystkami amerykańskimi – Michele Hendricks i Judy Niemack. Wokalnemu triu akompaniował na kontrabasie Adam Skrzypek.

Koncert odbył się w ramach ”Spotkań z muzyką”, organizowanych przez łańcuckiego melomana, Jana Grabowskiego, którego wsparła Fundacja na rzecz Rozwoju Zamku-Muzeum w Łańcucie.

„Półtoragodzinny koncert wypełniły kompozycje własne, jak również Milesa Davisa czy George’a Gershwina. Artyści demonstrowali prawdziwy teatr dźwięku. Wokalizy, składające się z pojedynczych głosek i sylab, często przybierające postać szeptu, radości, płaczu i szumu ulicy, mistrzowsko przechodziły w partie tekstowe. Spokojne utwory balladowe i modlitewne przeplatały się z kompozycjami żywiołowymi. Nie zabrakło bluesa, muzyki całkiem nie pałacowej. Artyści dawali popisy swoich możliwości również w utworach solowych.

Jazzmani nie ukrywali, że są pod wrażeniem miejsca, w którym się znaleźli. Marek Bałata zakończył występ życzeniem, by muzyka ”szczęśliwej wolności”, jak określił jazz, częściej gościła w Łańcucie.

„Nigdy nie występowałam w tak pięknym i inspirującym dla śpiewu miejscu” – stwierdziła Judy Niemack” (Piotr Smolewicz).

TRILOGY – Bałata / Lande / Wehinger, 1998

Inny projekt to międzynarodowa formacja Trilogy, istniejąca od 1997, w której udział brali pianista Art Lande z USA i flecista Günter Wehinger z Austrii, a czasem także pianista Peter Madsen.

W 1998 ukazała się płyta koncertowa „Trilogy Live”, nagrana przez Bałatę, Lande’ego i Wehingera na żywo, 17 maja 1997, w Studiu im. A. Osieckiej w Warszawie. Na repertuar koncertu-płyty złożyły się kompozycje Marka Bałaty i jego partnerów, instrumentalny standard „Quiet Now”, ze słowami belgijskiej artystki Patrycji Beysens, oraz piosenka Zygmunta Koniecznego „Taki pejzaż”.

„Album „Trilogy” został nagrany przez trzech instrumentalistów, wypowiadających się przy pomocy głosu ludzkiego, fletu i fortepianu. Środki harmoniczne, melodyczne, rytmiczne i artykulacyjne, użyte do jego budowy, nawiązują do modernistycznych idei kompozytorskich (Bella Bartok, Anton Webern) oraz do poszukiwań sonorystycznych i rytmicznych twórców, związanych z nieortodoksyjnymi nurtami jazzu (Chick Corea, Bobby McFerrin). Istotnym czynnikiem formotwórczym są pełne ekspresji improwizacje, w których pianista Art Lande, flecista Günter Wehinger i inicjator przedsięwzięcia, wokalista Marek Bałata, rozwijają głównie wątki dramaturgiczne utworów. Wszystkie kompozycje obrazują różne, alegorycznie nakreślone konwencje muzyczne, m.in. ludowe, bluesowe, funkowe i punktualistyczne. Podziw budzi ich pełna erudycyjnych skojarzeń interpretacja” (Piotr Kałużny).

„Płyty nagrane na żywo – to zapis najwspanialszego poruszenia artystycznego, które dokonuje się u muzyków tylko dzięki kontaktowi z publicznością. Takie właśnie poruszenie zdarzyło się w Studiu Programu III PR, w czasie koncertu trzech indywidualności. To muzycy z różnych krajów i nie mający zbyt długiego okresu wspólnego muzykowania, co jednak nie przeszkadza im tworzyć pięknej, poruszającej muzyki” (Piotr Rodowicz).

„Płyta jest potwierdzeniem tezy, że jeśli chodzi o jazz, to najlepsze nagrania powstają w czasie koncertów. Okazuje się, że nie potrzeba wielu wykonawców, by wytworzyć wspaniały klimat, atmosferę dużej swobody w improwizacji, i jednocześnie nie znużyć słuchacza. Muzyka na płycie jest 'kolorowa’, i jest to zasługa nie tylko starannie dobranego repertuaru, ale przede wszystkim muzykalności i sprawności trzech znakomicie współpracujących ze sobą artystów. Słuchacz jest cały czas trzymany w napięciu. Zrozumiałe jest, że zdarza się tam jeszcze znacznie więcej różnych rzeczy, o których trudno pisać, ale właśnie one są główną wartością tej muzyki. Ale najważniejsze pozostaje jednak to, co dzieje się poza zapisanymi dźwiękami. Właśnie taki sposób wykonania – to kwintesencja jazzu. To dusza, którą najlepsi muzycy potrafią ożywić istniejące na papierze kompozycje” (Magdalena Szuster).

„Quiet Now” from „Trilogy” 1998

Zespół odbył w 1999 trasę koncertową po USA, występując m.in. w słynnym klubie Yoshi’s w Oakland, z gościnnym udziałem Paula McCandlessa.

BAŁATA & KARPF

Album „Wiersze” Ewy Karpf i Marka Bałaty z 1998 zawierał kompozycje, prezentujące odmienne, alegorycznie nakreślone konwencje muzyczne – muzykę ludową, blues, funk i punktualizm. Użyte środki muzyczne, nawiązywały do modernistycznych idei kompozytorów XX-wiecznych, jak Bela Bartok czy Anton Webern, a także do poszukiwań sonorystycznych twórców awangardowych, związanych z nieortodoksyjnymi nurtami jazzu, jak Chick Corea czy Bobby McFerrin. Tytuł „Wiersze” to niepełny opis zdarzenia. Realizacja, która łączy poezję z muzyką jazzową, pojawiła się w sklepach muzycznych w postaci płyty, ale też w księgarniach, jako tomik poezji. Miała również miejsce interaktywna wystawa – w galerii i w Internecie. Połączenie wielu sztuk w jeden strumień aktywności twórczej to działanie multimedialne, i taki właśnie był ten projekt.

BAŁATA INTERNATIONAL QUARTET – KONCERT na KONIEC WIEKU

„Koncert na koniec XX wieku” w wykonaniu międzynarodowego kwartetu Marka Bałaty w klubie Na Parterze w MCK w Słupsku w 2000, był dużym wydarzeniem muzycznym i przeżyciem emocjonalnym. Skład kwartetu tworzyli:
Marek Bałata – vocal
Jeanfrancois Prins (Belgia) – guitar
Andrzej Cudzich – bass
Łukasz Żyta – drums.

W „Głosie Pomorza” z 15 maja 2000 napisano: „Głos Marka Bałaty wypełniał nie tylko salę – wkradał się w umysły słuchaczy. Artysta niczym kameleon przechodził od chrapliwego brzmienia do czystego wiosennego dźwięku. Andrzej Cudzich, wiodący polski kontrabasista, czarował ciepłem i rubasznością, wydobywanych z instrumentu dźwięków, które – na życzenie mistrza – płynęły w przestrzeń. Jeanfrancois Prins, belgijski gitarzysta, z zapałem i bez trudu przekazał piękno strunowego brzmienia. Ci muzycy nie tylko grają – oni zarażają uśmiechem, przesycają optymizmem. Dokładają do tego profesjonalizm kompozycji i wykonania.

Publiczność miała okazję wysłuchać standardów jazzowych do tekstów Andrzeja Waligórskiego, z muzyką Marka Bałaty, a także utworów z repertuaru Ewy Demarczyk oraz własnych kompozycji artysty. Zaskoczeniem była jazzowa aranżacja utworu Chopina. Ciekawą kompozycją autorstwa Marka Bałaty była „Ryża kicia, czyli Indianka w czerwonych mokasynach” – utwór skomponowany w Kolorado”.

BAŁATA & SZOMAŃSKI – MISSA GOSPEL’S

Od 2001 Marek współrealizował projekt Włodzimierza Szomańskiego „Missa Gospel’s”, będący adaptacją muzyki gospel do wymogów współczesnej liturgii katolickiej:
„Amen” from „Missa Gospel’s” 2001

SONGLINES

Koncertował w Europie z austriackim kwartetem Songlines, w składzie Heinrich von Kalnein, Uli Rennert, Achim Tang i Gregor Hilbe.

W 2007 ukazał się album Heinricha von Kalneina „Songlines”.

„Niemiecki emigrant do Austrii, Heinrich von Kalnein, wkracza w klimat kwintetu, poszerzając format o szeroko otwarte aranżacje przestrzennie pomyślanych oryginalnych kompozycji.

W kwintecie von Kalneina występuje Marek Bałata, wokalista bez słów, który wykorzystuje scat, wokale i różne wokalne efekty dźwiękowe, nadające utworom klimatyczny charakter. Efekt jest podobny do użycia wokali bez słów na ścieżce dźwiękowej filmu, by przywołać chóralną lub duchową atmosferę sceny śmierci w „Lord of the Rings”. Scat i wokalistyka, w zdecydowanych konwencjach jazzowych, zostały postawione równo z poziomem instrumentów von Kalneina. Najlepiej ilustruje to utwór „Sam”, w którym Balata i von Kalnein stają się jednością w muzyce. Kalnein wprowadza fascynującą melodię, do której dołącza Bałata, wykonujący solówki w scacie z efektem uderzającym” (allaboutjazz.com).

„Virginia” from „Songlines” 2007

KLEZMOKUM

W 2005 Marek Bałata dołączył do kreatywnej klezmerskiej formacji Klezmokum, założonej jeszcze w 1989 przez amerykańskiego pioniera free jazzu lat 60., Burtona Greene’a. Green urodził się w Chicago, ale od 1969 mieszka i tworzy w Europie, ostatnio w Holandii.

Trzon formacji tworzą Burton Greene, Hans Mekel, Larry Fishkind, Lior Kuperberg, Marek Bałata, Michael Moore, Patricia Beysens, Perry Robinson i Roberto Haliffi.

Nagrany w Grasland Studio w Haarlem w Holandii i wydany w 2005, album „Ancient & Newer Roots”, z muzyką jazzowo-klezmerską, współtworzyli:
Burton Greene – piano, conductor
Perry Robinson – clarinet
Akos Laki – clarinet, bass clarinet, tenor sax
Larry Fishkind – tuba
Roberto Haliffi – drums, percussion
Marek Balata, Patricia Beysens, Sovali (Sofie van Lier), Syl Rollig – vocals
Klezmokum – „Yo”, Live @ Indian Caps Hall, Antwerp 2007
Burton Greene – piano
Perry Robinson – clarinet
Lior Kuperberg – tenor sax, soprano sax
Larry Fishkind – tuba
Roberto Haliffi – drums
Patricia Beysens, Marek Balata – vocal

Kolejny album Klezmokum z udziałem Marka Bałaty to „Where We Come From… Where We’re Going” z 2010:
Burton Greene – piano, conductor
Perry Robinson – clarinet
Lior Kuperberg – tenor sax, soprano sax
Patricia Beysens – vocal, flugelhorn
Larry Fishkind – tuba
Roberto Haliffi – drums, percussion
Marek Balata – vocal.

KLEZ-EDGE

W 2008 Marek uczestniczył w nagraniu płyty z muzyką klezmerską i awangardową – „Ancestors, Mindreles, Nagila Monsters”, kolejnej formacji Burtona Greena – Klez-Edge. Podstawowy skład utworzyli Alex Coke, Burton Greene, Larry Fishkind, Marek Bałata, Perry Robinson i Roberto Haliffi.

Płyta została wydana w Stanach, przez wytwórnię Tzadik, w serii Radical Jewish Culture:
Marek Balata – vocal
Burton Greene – piano
Perry Robinson – clarinet
Larry Fishkind – tuba
Roberto Haliffi – percussion, drums.

„Album prezentuje nowatorską muzykę legendarnego awangardowego pianisty i kompozytora, Burtona Greene’a. Figlarne połączenie jazzu i muzyki klezmerskiej, w wykonaniu niesamowitego kwintetu wirtuozowskiego.

Grupa Klez-Edge, będąca kolejnym dzieckiem Burtona Greene’a, robi coś więcej niż tylko mieszanie tradycyjnej żydowskiej muzyki Europy Wschodniej z muzyką improwizowaną. Wyrównuje je obie pod względem duchowym – radosnym, żałosnym, humorystycznym i politycznym. Dwie ostatnie cechy są najskuteczniej widoczne w tytułach kilku piosenek.

Składający się z długoletnich współpracowników Greene’a i kilku młodych nowych odkryć zespół, jest spontaniczny, pełen humoru, i idealnie pasuje do serii Radical Jewish Culture.

Chociaż mieszanie stylów odbywa się poprzez łączenie różnych sampli, muzyka na „Ancestors, Mindreles, Nagila Monsters” promieniuje uważną integracją kilku rozpoznawalnych idiomów muzycznych.

Struktura zespołu silnie wpływa na podejście do słuchania nowych mieszanek dźwiękowych. Tuba jest ekscytującym komponentem basowym sekcji rytmicznej, która zawiera również standardowy zestaw perkusyjny, podczas gdy fortepian, klarnet i wokalista stale zamieniają się miejscami, jako główne głosy zespołu. Każdy z nich przenosi się organicznie przez przezroczystości drugiego. Kiedy jeden głos rusza naprzód, ma zająć swoją własną przestrzeń dźwiękową, a następnie dać miejsce innemu, by w końcu zamilknąć.

W każdej piosence, bez względu na delikatny akcent, zastosowany do tradycyjnej koncepcji tematycznej, można wyczuć niepokój kulturowy starego świata.

Marek Balata używa swojego głosu bardziej, jako instrumentu, niż wyłącznie do śpiewania. We wstępie do „Mindrele” sylabiczna treść wskazuje na wyraźny związek ze śpiewem żydowskim, ponieważ jego wzór przenosi się z jednej frazy do następnej w tonie, charakterystycznym dla tej muzyki. Bałata przenosi to ubarwienie na ogół poprzez scatting” (Lyn Horton, wsm.serpent.pl).

Marek Balata zaaranżował utwór „Prelude in D Minor for Andrzej”.

BALATA & TURKIEWICZ – KONCERT NIEPODLEGŁOŚCI 2009

Od 2009, razem z wokalistką jazzową z Kanady, Olą Turkiewicz, Marek występuje w kolejnych edycjach Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego. W repertuarze znalazły się m.in. „Gaude Mater Polonia”, „Boże, coś Polskę”, „Nokturn B-mol” Fryderyka Chopina, „Warszawianka”, „Rota”, „O, mój rozmarynie”, „Deszcz jesienny”, kompilacja utworów na temat Katynia, „Mury” Jacka Kaczmarskiego czy „Mazurek” Dąbrowskiego:

Niepodległość na jazzowo – Relacja z koncertu, Live 2010

TEATR

W 1994 Marek Bałata występował w musicalowej adaptacji powieści Singera „Sztukmistrz z Lublina” w reż. Jana Szurmieja, w Warszawie, NIemczech i Austrii

„Sztukmistrz z Lublina” – „Tora” Audio 1994

oraz w adaptacji „Krwawych godów” Lorki, w Teatrze Polskim we Wrocławiu:
„Wszystkie róże są białe” – pieśń finałowa ze spektaklu „Krwawe gody”, Live @ Teatr Polski 1999

W 2009 wystąpił w spektaklu muzycznym „Dzieje grzechu” we wrocławskim Capitolu:
„Pieśń grzechu” Audio 2009

JANOWI PAWŁOWI II

W 2003 Marek wystąpił w oratorium „Woła nas Pan” Ernesta Brylla i Włodzimierza Korcza, z okazji 25-lecia pontyfikatu Jan Pawła II, w Orchestra Hall w Chicago, a następnie w Toronto.

Ponownie zawitał do Toronto w 2005, gdzie w Roy Thomson Hall wystąpił z pop oratorium „Miłosierdzie Boże”, a w Chicago występował również w 2007.

Wystąpił w Isabel Bader Theatre w koncercie „Come a Little Closer”, z Margaret Maye i Johnem Alcornem, oraz ponownie w Roy Thomson Hall w Toronto, w wielkim koncercie dla Jana Pawła II w 2012.

Współpracował także z grupami Sierra Manta oraz Collegium Cantorum.

Wykonywał partie solowe w jazzowej aranżacji „Mszy Kreolskiej / Misa Criolla” Ariela Ramíreza.

W 2010 wziął udział w nagraniu albumu „Golgota Polska. Artyści polscy Janowi Pawłowi II w hołdzie”. Był to piąty album, wydany w serii „Artyści polscy Janowi Pawłowi II w hołdzie”. Zawierał pieśni z muzyką Andrzeja Zaryckiego i Włodzimierza Korcza oraz tekstami Moniki Partyk. Szereg utworów stworzyło oratorium o sensie cierpienia, choroby, osamotnienia, odrzucenia i śmierci, na przykładzie Chrystusa. Inspiracją do powstania utworów były obrazy Jerzego Dudy-Gracza, zgromadzone w zbiorach jasnogórskich.

Marek Bałata wykonał solo utwór „Oto człowiek” oraz grupowo „Galilea”, z Alicją Majewską, Dorotą Miśkiewicz, Beatą Paluch, Piotrem Cugowskim, Grzegorzem Wilkiem, Michałem Sławeckim i Piotrem Kociniewskim.

BAŁATA & PAWLIK

W 2011 Marek wystąpił na albumie Włodka Pawlika „Struny na ziemi – Muzyka do wierszy Jarosława Iwaszkiewicza”.

„Wyjątkowo szczęśliwy pomysł, mający piękną tradycję. Późne tomy poetyckie Iwaszkiewicza – „Xenie i elegie”, „Śpiewnik włoski”, „Mapa pogody”, czy pośmiertnie wydana „Muzyka wieczorem” były objawieniami. Nie dziwi więc, że wiersze z tych tomów zainspirowały Włodka Pawlika, który nieomylnie, jak niegdyś Szymanowski, usłyszał w nich muzykę. Można by rzec, iż wiersze te w naturalny sposób śpiewają – wtedy, gdy ich śpiewność dobyta jest przez trio jazzowe i swingujących wokalistów, i wtedy, gdy same stają się muzyką w interpretacji aktora, Roberta Więckiewicza, który wypowiada je z wyczuciem rytmu, brzmienia, barwy, tonu, traktując głos jak autonomiczny instrument. O nader oryginalnym przedsięwzięciu Pawlika i jego przyjaciół można powiedzieć z niekłamanym zachwytem: „Ale jazz!” (muzykanalekcji.wordpress.com).

„Fandango” from „Struny na ziemi”, Live @ Studio Koncertowe Radiowej Trójki im. Agnieszki Osieckiej, 2011
Lora Szafran, Marek Bałata – vocal
Robert Więckiewicz – recitation
Włodek Pawlik – piano
Paweł Pańta – bass
Mikołaj Wielecki – percussion
Cezary Konrad – drums

„Jeżeli znajdę” from „Struny na ziemi”, Live @ Studio Koncertowe Radiowej Trójki im. Agnieszki Osieckiej, 2011
Lora Szafran, Marek Bałata – vocal
Robert Więckiewicz – recitation
Włodek Pawlik – piano
Paweł Pańta – bass
Mikołaj Wielecki – percussion
Cezary Konrad – drums

Projekt Włodka Pawlika i Adama Zagajewskiego „Dźwięki słów” z 2015 to koncertowa premiera, połączona z nagraniem albumu na żywo, które miały miejsce w Radiu Kraków. Twórczość poetycka Adama Zagajewskiego została wzbogacona muzyką Włodka Pawlika. Do współpracy przy realizacji projektu Pawlik zaprosił znakomitych wokalistów – Marka Bałatę , Łukasza Jemioła i Natalię Wilk:
Pawlik & Zagajewski – „Dźwięki słów”, Live Project Trailer 2015

Efektem tej współpracy był album „Mów spokojniej – Live” z 2016:
Włodek Pawlik – piano, music
Adam Zagajewski – words, recitation
Natalia Wilk, Marek Bałata, Łukasz Jemioła – vocal
Weezdob Collective
„Spróbuj opiewać okaleczony świat” from „Mów spokojniej”, Audio 2016

BAŁATA & WANIA

Marek Bałata często koncertuje w duecie z wybitnym pianistą jazzowym, Dominikiem Wanią. W 2017 wydali album „Kolędy Impromptus”.

„Nikt nie potraktował tak czytelnie kolęd jako inspiracji do improwizowania form, wymykających się ich uwarunkowaniom konstrukcyjnym, jak uczynili to na koncercie 29 grudnia 2015 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia Rzeszów dwaj wspaniali muzycy – wokalista Marek Bałata i pianista Dominik Wania. Występ ten, wówczas zarejestrowany, a teraz wydany na płycie, nie tylko dobitnie dokumentuje ów fakt, ale – przede wszystkim – stanowi wielkie artystyczne dokonanie. Dziesięć popularnych pieśni, gloryfikujących narodziny Jezusa Chrystusa, zaaranżowanych przez Marka Bałatę, a rozbudowywanych i wzbogacanych jeszcze przez duet podczas ich wykonania, uzyskało niesamowitą energię oraz nowy, sobie właściwy, wymiar estetyczny. Zasadniczą jego cechą jest, w najlepszym tego słowa znaczeniu, eklektyzm stylistyczny. Techniki wypowiedzi obu artystów, ich wyobraźnia twórcza, umiejętności i wzajemna inspiracja są godne podziwu. Dialogi, kontrapunkty i akompaniamenty prezentują najwyższą maestrię. Operowanie sonorystyką, dynamiką i frazowaniem fascynuje, a akordyka kształtowana przez Dominika Wanię zawiera całe bogactwo fakturalne i rytmiczne współczesnej harmoniki” (Piotr Kałużny).

Marek Bałata & Dominik Wania – „Impromptus – Jesień (Edward Stachura)”, Live @ Jazz Bez Festival, Przemyśl 2020

Marek Bałata & Dominik Wania – „Impromptus – Czas płynie i zabija rany (Edward Stachura)”, Live @ Jazz Bez Festival, Przemyśl 2020

BAŁATA & STĘPNIAK-WILK

W marcu 2018 ukazał się tomik „Ponad ziemią”, ilustrowany przez Władysława Szyszkę. Książka to zbiór wierszy i tekstów piosenek Basi Stępniak-Wilk, o aniołach i innych zagadnieniach nieziemskich. Do tomiku dołączona jest płyta, na której wiersze autorki czytają Anna Dymna, Jan Nowicki i Marek Bałata.

IMIONA WOLNOŚCI

W listopadzie 2018 Marek Bałata wziął udział w koncercie „Imiona wolności” Romana Kołakowskiego i Teatru Piosenki.

Nowoczesne widowisko multimedialne poświęcone zostało setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Współczesna, brawurowa opowieść muzyczna o najważniejszych humanistycznych wartościach, stworzonych i bronionych przez człowieka – wolności jednostki, wolności społeczeństwa i wolności narodu.

NIEMEN – WSPOMNIENIE

Absolutnie wyjątkowym projektem Marka Bałaty jest seria koncertów „Niemen – Wspomnienie”, z jazzowymi aranżacjami piosenek Czesława Niemena:
„Pod papugami” – Live @ Radio Kraków 2012
Marek Bałata – vocal
Joachim Mencel – piano
Ryszard Styła – guitar
Leszek Szczerba – sax
Tomasz Kupiec – bass
Cezary Konrad – drums

Program „Niemen – Wspomnienie” Marek przedstawił 6 marca 2019, na scenie Nowohuckiego Centrum Kultury, z towarzyszeniem wybitnych muzyków:
Tadeusz Leśniak – keyboards
Sebastian Bernatowicz – piano, keyboards
Józef Michalik – bass, bass guitar
Mirosław Sitkowski – drums

String Quartet:
Dorota Błaszczyńska, Weronika Błaszczyńska – violin
Wiktoria Chorobik – viola
Dominik Frankiewicz – cello.

„Gościem specjalnym koncertu był Paweł Brodowski – niegdyś współpracownik Czesława Niemena, basista zespołu Akwarele, dziś ceniony dziennikarz muzyczny, promotor jazzu i redaktor naczelny „Jazz Forum”. Nie zabrakło wspomnień i anegdot podczas zapowiedzi kolejnych kompozycji, pięknie wykonywanych przez zespół i lidera. Jak powiedział Paweł Brodowski, „Niemen nie lubił wiernych naśladowców jego sztuki wokalnej, kopistów. Bardziej cenił śpiewaków, którzy, wykonując jego repertuar, porywali się na autorskie interpretacje, nie naśladując wiernie sposobu śpiewania mistrza”.

Marek Bałata dysponuje mocnym, czystym, szeroko brzmiącym głosem, piękną dykcją. Świadomie wykorzystuje swoje atuty, nie pchając się w jakąś niepotrzebną melizmatykę czy inne ozdobniki. Smacznie i stylowo wybrzmiewają tematy, zaaranżowane w jazzowy sposób. Oprócz malowniczego i energetycznego Bałaty, świetnie pracują muzycy. Każdy ma okazję popisać się instrumentalnym kunsztem, ale absolutnie nie są to popisy ekwilibrystyki – wszystko podporządkowane jest brzmieniu całości” (muzyk.net).

WSPÓŁPRACA

W trakcie swojej kariery, Marek Bałata współpracował m.in. z Billym Hartem, Burtonem Greenem, Ernie’em Adamsem, Patricją Beysens, Steve’em Davisem, Jackiem Van Pollem, Marco Piludu, Peterem Madsenem, Jean-Francois Prinsem, Andym Manndorffem, Ronnie’em Burrage, Frankiem Lacy,

a na polskiej scenie – ze Sławomirem Kulpowiczem, Henrykiem Miśkiewiczem, Zbigniewem Namysłowskim, Januszem Skowronem, Tomaszem Stańko, Krzysztofem Ścierańskim, Andrzejem Cudzichem, Arturem Dutkiewiczem, Jerzym Główczewskim, Januszem Grzywaczem, Andrzejem Jagodzińskim, Markiem Janickim, Kazimierzem Jonkiszem, Adamem Kawończykiem, Cezarym Konradem, Tomaszem Kupcem, Henrykiem i Robertem Majewskimi, Joachimem Menclem, Jackiem i Wojciechem Niedzielami, Włodkiem Pawlikiem, Janem Pilchem, Ryszardem Styłą, Tomaszem Szukalskim, Jarosławem Śmietaną, Zbigniewem Wegehauptem, Adamem Wendtem, Piotrem Wojtasikiem, Janem Ptaszynem Wróblewskim, Piotrem Wyleżołem i wieloma innymi, a także z formacjami New Presentation, Big Warsaw Band Stanisława Fiałkowskiego, Zbigniew Czwojda and The New Sami Swoi.

DYSKOGRAFIA http://www.balata.art.pl/dyskograf.htm
1990 Złote przeboje – Marek Grechuta
1993 Far Away from Home – Krzysztof Ścierański
1993 Samarpan Songs – Sławomir Kulpowicz
1994 Voice Paintings
1995 Kolędy
1995 Śpiewnik Komedy
1995 Nahorny / Loebl – Kolędy na cały rok
1997 Trzeci wymiar – Robert Janson
1998 Trilogy
1998 Wiersze – Marek Bałata & Ewa Karpf
1999 Autobiografia 2 – Jacek Cygan
2000 Kawalerskie noce
2001 Krwawe gody
2004 Tribute to Ray Charles
2004 Wild Cats – Krzysztof Puma Piasecki
2004 Rozmyślajmy dziś
2005 Ancient & Newer Roots – Klezmokum
2005 Miłosierdzie Boże
2006 Nieszpory
2007 Wyspiański według Koniecznego
2007 Songlines – Kalnein, Bałata, Rennert, Tang, Hilbe
2008 Hymny – Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie
2008 Psalmy Dawida – Lumen & Marek Bałata
2008 Klez-Edge – Greene, Robinson, Bałata, Fishkind, Haliffi
2009 Patroni Europy i Polski – Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie
2009 Na żywo w radiu Koszalin – Marek Bałata & Krzysztof Ścierański
2009 Cyganeria Jacka Cygana
2010 Where We’re From.. Where We’re Going – Klezmokum
2010 Golgota Polska – Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie
2011 Struny na ziemi. Muzyka do wierszy Jarosława Iwaszkiewicza – Włodek Pawlik
2011 Święty – Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie
2011 Pieśni sakralne – Alicja Majewska
2012 Czas nas uczy pogody – Jacek Cygan
2013 Krajobraz rzeczy pięknych – Andrzej Zarycki
2016 Mów spokojniej. Live – Pawlik & Zagajewski
2016 Teraz i po wszystkie czasy (Psalm 121)
2016 Kazimierz Grześkowiak zaśpiewany ?
2017 Kolędy Impromptus – Marek Bałata & Dominik Wania
2018 Ponad ziemią – Basia Stępniak-Wilk.

Posłuchajmy:
Andrzej Zaucha i Marek Bałata – „Pojedynek”, Live @ Teatr Stu, Kraków 1989

Marek Bałata – „Masz przewrócone w głowie”, Live @ Teatr Buckleina, Kraków 1995

„Com uczynił” – Live TV 2008

„Nie pytaj o Polskę”, Live 2009

Marek Bałata & Krzysztof Ścierański – „Szybowanie / Odrobina stałości”, Live 2010

„Dziwny jest ten świat”, Live 2011

Marek Bałata Chopin Sextet – „Etiuda f-moll”, Live 2011
Marek Bałata – vocal
Marek Markowski – piano
Dominik Bieńczycki – violin
Szymon Kamykowski – sax
Tomasz Kupiec – bass
Bartosz Staromiejski – drums

Marek Bałata Chopin Sextet – „Preludium e-moll” Live 2011
Marek Bałata – vocal
Marek Markowski – piano
Dominik Bieńczycki – violin
Szymon Kamykowski – sax
Tomasz Kupiec – bass
Bartosz Staromiejski – drums

Marek Bałata Chamber Orchestra – „A Night of Jazz”, Live in Manggha Museum of Japanese, Kraków 2011
Marek Bałata, Beata Pater – voice
Nikola Kołodziejczyk – piano
Tadeusz Leśniak – keyboards
Szymon Kamykowski – sax
Stan Michalak – bass
Jan Pilch – percussion
Bartek Staromiejski – drums
Robert Kowalski – reading

Wywiad TV z Markiem Bałatą, Męskie Granie 2011:
Part 1

Part 2

„Gdy się Chrystus rodzi” from „Kolędy”, Live 2012

„Com uczynił”, Live @ Radio Kraków 2012
Marek Bałata – vocal, guitar
Leszek Szczerba – sax
Joachim Mencel – piano
Tomasz Kupiec – bass
Cezary Konrad – drums

„Pieśni sakralne” – Alicja Majewska, Marek Bałata, Włodzimierz Korcz with Bielska Orkiestra Festiwalowa, Resonans Con Tutti Choir – Live @ Sacrum in Musica Festival 2012

„Błogosławiony jest każdy dźwięk” – Live @ Podlaskie Warsztaty Piosenkarskie 2013

Wywiad TV z Markiem Bałatą w Chicago, 2017

„Wolność – Te Deum” – Live @ Imiona Wolności, Hala Stulecia, Wrocław 2018

„Ave Maria” – Live in Bieżuń, 2019

Włodek Pawlik & Marek Bałata na Trójkowej Scenie – Live @ Włodek Pawlik Summer Jazz Festiwal, Full Concert 2020

Marek Bałata & Dominik Wania – „Impromptus”, Live @ Jazz Bez Festival, Przemyśl, Full Concert 2020

JUBILATOWI ŻYCZYMY WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, STO LAT !!!

Fot. (Sobiesław Pawlikowski) / 1996 Urszula Dudziak, Marek Bałata (Marek Karewicz) / (Bogdan Krężel) / (bibliotekapiosenki.pl) / (discogs.com)

By Radosław Czapski • URODZINY •