sty 8 2021

Tomasz „Szakal” Szukalski

„Rock Opera Naga 1, 2”, Full Album 1972

Oprac. Ewa Kałużna, fot. Andrzej Tyszko, Bogdan Nastula, Marek Karewicz, Robert Golla, YouTube, Lechosław Carnelli, Krzysztof Wierzbowski, Henryk Kotowski

74 lata temu urodził się saksofonista jazzowy klasy światowej, jeden z najwybitniejszych w Europie. „Z kimkolwiek grał – grał lepiej od niego” – ocenił Tomasz Stańko,

TOMASZ „SZAKAL” SZUKALSKI
(ur. 8 stycznia 1947; zm. 2 sierpnia 2012).

Szakal mawiał, że „muzyka musi mieć cios”. Jego muzyka, bez wątpienia, miała cios.
Charakterystyczny, odznaczający się ogromną siłą i ekspresją dźwięk saksofonu Tomasza Szukalskiego, tworzący indywidualny styl, zabrzmiał w sumie na ponad 100 polskich i europejskich nagraniach płytowych.

Połączenie słowiańskiej śpiewności i ciepła, oraz buntowniczej drapieżności w grze, były odzwierciedleniem jego niezwykle barwnej osobowości. Jego muzyka była, i jest nadal, inspiracją dla wielu instrumentalistów w Polsce i na świecie.

W ankietach „Jazz Forum”, Szukalski zwyciężał przez wiele lat, jako najwybitniejszy polski saksofonista tenorowy i sopranowy. Grał również doskonale na klarnecie basowym.
Szakal, artysta wielkiego formatu, prywatnie potrafił jednak być trudny. Wychowany na warszawskiej Pradze, słynął z tego, że często w sporach przechodził do rękoczynów.
Uchodził za oryginała. Do legendy przeszedł jego koncert na pile mechanicznej, zakupionej w sklepie z używanymi maszynami.

POCZĄTKI

Tomasz Szukalski przeszedł pełną drogę edukacji muzycznej.
Po nauce w liceum muzycznym, ukończył w PWSM w Warszawie klasę klarnetu, pod kierunkiem Ludwika Kurkiewicza, choć dyplom, jako saksofonista, obronił dopiero wiele lat później, w 2003, w Akademii Muzycznej w Katowicach.
Samodzielnie zapoznał się z techniką gry na saksofonach sopranowym i tenorowym, sporadycznie używając także innych instrumentów, wśród których klarnet basowy zajmował szczególną pozycję.

Kiedy był jeszcze uczniem szkoły średniej, rozpoczął występy na estradzie. Towarzyszył grupie wokalnej Partita na Jazz Jamboree 1967.
W 1970 zdobył pierwsze miejsce w konkursie festiwalu Jazz nad Odrą.
Od tej pory, grywał z tytanami polskiej sceny muzycznej – Tomaszem Ochalskim, Big Bandem Stodoła, Zbigniewem Namysłowskim, Włodzimierzem Nahornym, Tomaszem Stańko, Janem Ptaszynem Wróblewskim, Januszem Muniakiem, Józefem Skrzekiem, Arturem Dutkiewiczem i wieloma innymi.

NIEBIESKO-CZARNI „NAGA”

W 1972 Szakal wystąpił na legendarnej płycie zespołu Niebiesko-Czarni, z rock-operą „Naga”:

---

„Rock Opera Naga 1, 2”, Full Album 1972

ZBIGNIEW NAMYSŁOWSKI

Znamiennym dla młodego saksofonisty okazał się okres współpracy z zespołem, czołowego już wówczas, saksofonisty altowego, Zbigniewa Namysłowskiego, rozpoczęty w 1972. Razem nagrali znaczące albumy, które stały się przebojami i zostały uznane przez „Jazz Forum” za płyty wszech czasów polskiego jazzu:

„Winobranie” 1973
Zbigniew Namysłowski – alto sax, cello, piano
Tomasz Szukalski – tenor sax, bass clarinet
Stanisław Cieślak – trombone, percussion
Paweł Jarzębski – bass
Kazimierz Jonkisz – drums
„Winobranie” 1973

Zbigniew Namyslowski Quintet – „Kujaviak Goes Funky” 1975
Zbigniew Namysłowski – alto sax
Wojciech Karolak – electric piano
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax
Paweł Jarzębski – bass
Czesław Mały Bartkowski – drums
„Kujaviak Goes Funky” 1975 Full Album

W tym czasie, znacznie wzrosła pozycja Szakala na jazzowym rynku. Do współpracy zapraszały go znane postaci rodzimego jazzu.

JAN PTASZYN WRÓBLEWSKI

Tomasz pojawił się na historycznym albumie Ptaszyna „Sprzedawcy glonów”, nagrania do której powstawały pomiędzy 1971 i 1973. Album zawierał 6 rozbudowanych kompozycji, trwających od 5 do 10 minut każda. Zagrali tutaj wszyscy, którzy liczyli się wtedy w polskim jazzie – 37-osobowy skład. Byli to m.in. Jan Ptaszyn Wróblewski – tenor sax, leader, Andrzej Trzaskowski – piano, Adam Makowicz – electric piano, Wojciech Karolak – organ, Marek Bliziński – guitar, Tomasz Stańko – trumpet, Zbigniew Seifert – alto sax, violin, Włodzimierz Nahorny – alto sax, flute, Zbigniew Namysłowski – alto sax, flute, Michał Urbaniak – soprano sax, violin, Janusz Muniak – tenor sax, soprano sax, flute, Waldemar Kurpiński – baritone sax, clarinet, Andrzej Brzeski, Stanisław Cieślak, Jan Jarczyk i Andrzej Piela – trombone, Paweł Jarzębski i Bronek Suchanek – bass, Kazimierz Jonkisz – percussion, Janusz Stefański i Czesław Bartkowski – drums.

Tomasz Szukalski zagrał na saksofonach tenorowym i sopranowym, iraz na klarnecie basowym, w utworach „Sprzedaż glonów”, „Cytat z samego siebie”, „Wyznacznik pierwszy”, „Jan Szpargatoł Mahawiśnia” oraz „Magma”:
„Sprzedaż glonów” from „Sprzedawcy glonów” 1973

„Magma” from „Sprzedawcy glonów” 1973

W 1972 Szakal wziął udział w nagraniu kultowej płyty orkiestry Ptaszyna „Koncert podwójny na pięciu solistów i orkiestrę”, która ukazała się w 1974. Na albumie wystąpili Jan Jarczyk, Tomasz Szukalski (na klarnecie), Zbigniew Seifert, Janusz Muniak, Włodzimierz Nahorny, Zbigniew Namysłowski, Bronisław Suchanek, Janusz Stefański, Stu Martin, Tomasz Stańko, oraz Jan Ptaszyn Wróblewski, który poprowadził także orkiestrę.

NOVI SINGERS

W 1973 wystąpił na płycie formacji Novi Singers:
„Rien ne va plus” Full Album 1973

TOMASZ STAŃKO

W okresie 1974-1979 Szukalski koncertował w całej Europie z Tomaszem Stańko. Nagrywał ze Stańko także płyty, w tym dla prestiżowego wydawnictwa ECM.
Szakal wystąpił na kultowym albumie „Twet” z 1974, wydanym w serii Polish Jazz, a nagranym z gwiazdorską obsadą:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax, bass clarinet
Peter Warren – bass
Edvard Vesala – drums
„Twet” z albumu „Twet” 1974

W grudniu 1975 Szukalski, razem z basistą Dave’em Hollandem i perkusistą Edwardem Vesalą, uczestniczył w nagraniu albumu Tomasza Stańko „Balladyna” – pierwszego autorskiego wydawnictwa Stańko dla ECM.
W 1976 została nagrana płyta koncertowa „Tomasz Stańko & Edward Vesala Quartet – Live at Remont”, w składzie:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax
Antti Hytti – bass
Edward Vesala – drums, percussion
„First Song” from „Live at Remont” 1976, Side A

Tomasz Stańko & Edward Vesala Quartet – „1st Song”, Live in Helsinki 1976
Tomasz Stanko – trumpet
Tomasz Szukalski – sax
Pekka Sarmanto – bass
Edward Vesala – drums, percussion

W 1979 ukazała się płyta Tomasza Stańko „Almost Green”, nagrana z Tomaszem Szukalskim, basistą Palle Danielssonem i perkusistą Edwardem Vesalą:
„Almost Green” Full Album 1979

Do współpracy z Tomaszem Stańko Szakal wrócił w latach 1993-1994. Wystąpił na dwóch kolejnych albumach.
„Farewell to Maria” to płyta, zawierająca ścieżkę dźwiękową do filmu „Pożegnanie z Marią (A Farewell to Maria)” w reż. Filipa Zylbera, nagrana przez Tomasza Stańko z towarzyszeniem muzyków jazzowych i sekcji smyczkowej. Skład tworzyli:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax, bass clarinet
Leszek Możdżer – piano
Janusz Skowron – keyboards
Wojciech Nowacki – cello
Adam Cegielski, Andrzej Cudzich – bass
Piotr „Jackson” Wolski – percussion
Cezary Konrad – drums
Boguslawa Brajczewska – viola
Maciej Strzelczyk, Anna Staniak, Patrycja Barwińska – violin
„Conclusion” from „A Farewell to Maria” 1993

Płyta Tomasza Stańko „Balladyna – Theater Play Compositions” z 1994, została nagrana do sztuki „Balladyna” wg Juliusza Słowackiego, w reż. Rudolfa Zioły. Wystąpili:
Tomasz Stańko – trumpet
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax, bass clarinet
Marcin Wasilewski – piano
Piotr Wolski, Zbigniew Brysiak – percussion
Sławomir Kurkiewicz – bass
Michał Miśkiewicz – drums
Ewa Wanat – vocal
„A” from „Balladyna – Theater Play Compositions” 1994

W latach 2000. nastąpiła kolejna współpraca obu muzyków.
We wrześniu 2005 został nagrany album Tomasza Stańko „Wolność w sierpniu / Freedom in August”, z udziałem Tomasza Szukalskiego, Marcina Wasilewskiego, Sławomira Kurkiewicza, Michała Miśkiewicza, Janusza Skowrona, Apostolisa Anthimosa i sekcji smyczkowej:
„Wolność w sierpniu” – Full Album 2005

CZESŁAW MAŁY BARTKOWSKI

Niedawno wznowiona została w serii Polish Jazz znakomita płyta Czesława Bartkowskiego „Drums Dream” z 1976. Co prawda, Szukalski jest na tym albumie obecny jedynie w jednym utworze – „Druga swobodna etiuda”, ale krążek ten był do niedawna zupełnie niedostępną istotną częścią dyskografii wszystkich, grających na nim muzyków.
Była to pierwsza w Polsce płyta, firmowana przez perkusistę. Została nagrana ze Studiem Jazzowym Polskiego Radia pod dyrekcją Jana Ptaszyna Wróblewskiego, i wydana w serii Polish Jazz Vol. 50.
„Sama obecność Tomasza Stańko na płycie uzasadnia dużą wartość albumu, zwłaszcza, że połowa lat 70. była najbardziej twórczym okresem w całej karierze Stańko. Muzyka na tym albumie jest po prostu zapierająca dech w piersiach, przyszłościowa i w pełni satysfakcjonująca, niezależnie od wielu lat, które minęły od jego powstania. Album wyróżnia się, ponieważ jego głównym celem jest rytm, puls, groove. Jest to spowodowane fantastyczną grą lidera, Czesława Bartkowskiego, jednego z najlepszych polskich perkusistów” (Adam Baruch):
Tomasz Szukalski – soprano sax
Tomasz Stańko – trumpet
Adam Makowicz – electric piano
Wojciech Karolak – keyboards
Czesław Bartkowski – percussion
Jazz Studio of Polish Radio conducted by Jan Ptaszyn Wróblewski
„Druga swobodna etiuda” feat. Tomasz Szukalski, from „Drums Dream” 1976

Szukalski grał zarówno jazz, jak i muzykę rockową. Nagrywał i koncertował w porywającym stylu z Tadeuszem Nalepą, SBB i Józefem Skrzekiem.

SBB, JÓZEF SKRZEK

W latach 1975-1976 Szakal współpracował i nagrywał z zespołem SBB.
Pojawił się na albumie „Sikorki” z 1975. Były to nagrania radiowe SBB z lat 1973-1976, początkowo dostępne jedynie w boksie „Anthology”, a od 2006 – jako odrębna płyta „Sikorki”:
Józef Skrzek – vocal, bass guitar, harmonica, piano
Apostolis Anthimos – guitar
Jerzy Piotrowski – drums
Guests:
Tomasz Stańko, Andrzej Przybielski – trumpet
Tomasz Szukalski – soprano sax, tenor sax
Jan Błędowski – violin
„Sikorki” Full Album 1975

W latach 1980-1981 Szakal i i Józef Skrzek stworzyli duet, grający wysublimowane fusion. Powstała wówczas słynna płyta „Ambitus Extended”, nagrana w 1981, a wydana w 1983:
Tomasz Szukalski – tenor sax, sopranino sax, bass clarinet
Józef Skrzek – electric piano, synthesizer, clavinet, bass guitar
„Out of the Ordinary” from „Ambitus Extended” 1983

Szakal towarzyszył autorskiej formacji Józefa Skrzeka, założonej po zawieszeniu działalności SBB.
W 1981 wydali wspólnie piękną EP-kę fusion-jazzową „Józef Skrzek & Tomasz Szukalski – Kolędy”:
„W żłobie leży” from „Kolędy” 1981

„Jezus malusieńki” from „Kolędy” 1981

W 1981 Szukalski występował zarówno na Jazz Jamboree ’81, jak i na, towarzyszącym festiwalowi, Rock Jamboree, wraz z formacją Józefa Skrzeka, z udziałem Andrzeja Ryszki i Andrzeja Urnego. Szakal zagrał wówczas także z takimi muzykami zagranicznymi, jak Gil Goldstein czy Dean Brown.
W 1982 Skrzek i Szukalski nagrali wspólnie przebojową, prog-rockową płytę „Wojna światów. Następne stulecie”, z muzyką do filmu Piotra Szulkina:
Józef Skrzek – bass guitar, harmonica, keyboards, piano, electric piano, vocal
Tomasz Szukalski – tenor sax, soprano sax
Robert Golla – guitar
Hubert Rutkowski – bells, trimpani
Janusz Ziomber – drums
„The War of the Worlds” from „Wojna światów. Następne stulecie” 1982

„Dla Aliny” from „Wojna światów. Następne stulecie” 1982

THE QUARTET 1977-1979

Pod koniec lat 70. zapadła decyzja o założeniu autorskiego zespołu Tomasza Szukalskiego.
W 1977 powstała formacja The Quartet, skupiająca wielkie indywidualności muzyczne. Oprócz Tomasza Szukalskiego, grali tam basista Paweł Jarzębski, pianista Sławomir Kulpowicz oraz perkusista Janusz Stefański. The Quartet postrzegano, jako zespół bez lidera, złożony z wybitnych indywidualności muzycznych. Repertuar tworzyły głównie kompozycje Kulpowicza oraz Szukalskiego, inspirowane muzyką McCoy Tynera, Sonny’ego Rollinsa, Johna Coltrane’a i tradycjami modern jazzu lat 60.
Debiutowali w 1977 nagraniami dla Polskiego Radia.
W styczniu 1978 odbyli dużą trasę koncertową po kraju, wystąpili także na Jazz Jamboree ’78.
W dniach 8-10 października 1978 kwartet zagrał koncerty w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie. Nagrania z tych koncertów zostały wydane w 2009, na płycie „Szukalski / Kulpowicz / Jarzębski / Stefański – The Quartet”.
W 1980 ukazał się album „Loaded”, wyprodukowany przez Edwarda Vesalę. Reedycja miała miejsce w 2013.
The Quartet zaliczany był do najważniejszych zespołów jazzowych Europy. Niestety, przetrwał tylko 2 lata.
W 2006 zespół został na krótko reaktywowany:
The Quartet – Live @ Festiwal Jazz na Starówce 2006
Tomasz Szukalski – tenor sax
Sławomir Kulpowicz – piano
Paweł Jarzębski – bass
Janusz Stefański – drums

„THE QUARTET” ALBUM 2013
W 2013 ukazała się płyta koncertowa „The Quartet”, sygnowana nazwiskiem Sławomira Kulpowicza.
„Na te nagrania czekaliśmy wszyscy – ci, którzy byli naocznymi świadkami narodzin i działalności zespołu, oraz ci, którzy mieli okazję dowiedzieć się o The Quartet w czasach, kiedy zespół reaktywował się. Czekali na nie również i ci, którzy jeszcze o tej legendarnej formacji nic nie wiedzą, bo przecież zawsze czeka się na muzykę, która ma ten wielki dar poruszania ludzkiej wyobraźni.
The Quartet był zespołem, który działał krótko – zaledwie dwa lata. W tym czasie zagrał wiele koncertów i nagrał trochę muzyki, która jednak nie miała szczęścia wydawniczego. Paradoksalnie, chyba najłatwiej było swego czasu sięgnąć po ich kultową płytę, wydaną przez Leo Records, a wyprodukowaną przez Edvarda Vesalę, – „Loaded” z 1980.
Wystarczyło nie przegapić koncertu zespołu w chwili, kiedy na krótko wznowił działalność w 2006. To było dwa lata przed śmiercią Sławomira Kulpowicza. Oczywiście, nie był to ten sam The Quartet z końcówki lat 70. Nie ten sam, choć skład był przecież identyczny. Znakomitą formę zachował tylko jego lider i mózg – Sławomir Kulpowicz. Tomasz Szukalski był tylko cieniem tego Szakala, którego pamiętaliśmy sprzed lat. Sekcja rytmiczna, Paweł Jarzębski – kontrabas i Janusz Stefański – perkusja, też wytraciła swoją słynną, organiczną siłę.
Przy okazji reaktywacji zespołu, firma AMI Production dostała pozwolenie na wydanie, na potrzeby trasy koncertowej, muzyki, którą zawierał album „Loaded”, nagrany w helsińskim studiu w 1979″ (jazzarium.pl).
„The Quartet” 2013 Ful Album
Part 1

Part 2 Live at Warsaw Philharmonic Hall, Audio

„Grupa The Quartet cieszyła się opinią jednej z najwspanialszych w Europie końca lat 70. Byli nawet słuchacze, skłonni porównywać ją do europejskiego kwartetu Keitha Jarretta, z Janem Garbarkiem, Palle Danielssonem i Jonem Christensenem. Co więcej, oczarowała także publiczność amerykańską. Po ich koncercie w nowojorskim Village Vanguard, właściciel klubu podobno przyszedł do garderoby z kontraktem w ręku. Jedyne, co trzeba było zrobić, by amerykański sen zaczął ziszczać się, to rzucić dotychczasowe życie w Polsce, i zostać tam, w mekce światowego jazzu. Tak się jednak nie stało – nie wiadomo, czy dobrze czy źle.
Słuchając opowieści o tej grupie, a także małych skrawków dostępnej muzyki, można zaryzykować stwierdzenie, że takie zespoły, jak The Quartet, nie mogą istnieć długo, i powracać do aktywności ot tak, na pstryknięcie palcem.
To był band świetnych muzyków, w którym na dodatek wszystko zaiskrzyło tak, jak powinno, i w tym samym czasie. Ale jego rozwój był dynamiczny. Zdarzenia rozgrywały się w oszałamiającym tempie. Podobno zespół z koncertu na koncert brzmiał lepiej, mocniej, grał śmielej, z coraz większym rozmachem.
Z takim impetem nie da się działać zbyt długo. Aby grać niemal jak bogowie, trzeba na stosie muzyki złożyć wielką ofiarę, zaryzykować na tyle dużo, że cena do zapłacenia w efekcie końcowym jest ogromna. Bez szwanku wychodzi z tego starcia tylko muzyka, muzycy już nie.
W The Quartet spotkały się bardzo silne indywidualności, które dzieliły tę wspólną przestrzeń twórczą niekoniecznie na zasadach pokojowego współistnienia.
To była wybuchowa mieszanka. Szelmowsko odważny i arogancki Tomasz Szukalski, stawał na jednej scenie z architektem całości, muzykiem-erudytą, ogarniającym dużo więcej, Sławomirem Kulpowiczem. Frontman kontra master mind. A ich konflikt podsycany był brawurową grą i pewnością siebie sekcji rytmicznej. W tak naelektryzowanej atmosferze nie sposób działać bez końca.
To, co było najlepszym paliwem dla zespołu, w końcu strąciło go z nieba” (jazzarium.pl).
Miesiąc przed ogłoszeniem stanu wojennego. Tomasz Szukalski wyjechał do Baden-Baden, by grać cykl koncertów, poświęconych pamięci Johna Coltrane’a, obok takich postaci, jak Rashied Ali, Alan Skidmore czy Albert Mangelsdorff.
Po powrocie, już w czasie stanu wojennego, zaproszony został do współpracy przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego, który w tym czasie kierował formacją SPPT Chałturnik i Studiem Jazzowym Polskiego Radia.
Jednak, po okresie grania ostrego straight-ahead jazzu, sukcesach z zespołami Namysłowskiego, Stańko i The Quartet, udział w muzyce mainstreamowej Ptaszyna nie był dla Szukalskiego kreatywną odskocznią.
SZUKALSKI, KAROLAK, BARTKOWSKI TRIO
W 1984 muzyka saksofonisty nabrała większego wigoru, wraz z nowym triem, z Czesławem Bartkowskim na perkusji i Wojciechem Karolakiem na instrumentach klawiszowych. Ich album „Time Killers” został uznany za najciekawszą polską płytę jazzową lat 80.
Tomasz Szukalski – tenor sax, baritone sax
Wojciech Karolak – organ, synthesizer
Czesław Mały Bartkowski – drums
„Time Killer” from „Time Killers” 1984

„Trata Tata” from „Time Killers” 1984

TADEUSZ NALEPA

W 1987 Szukalski pojawił się na albumie Tadeusza Nalepy „Sen szaleńca”:
Tadeusz Nalepa – guitar, vocal
Andrzej Nowak – guitar
Rafał Rękosiewicz – keyboards
Tomasz Szukalski – sax
Bogdan Kowalewski – bass guitar
Jarosław Szlagowski – drums
„Sen szaleńca” Full Album 1987

Tadeusz Nalepa i Tomasz Szukalski – „Jest gdzieś taki dom”, Audio 1987

KOLEJNE ZESPOŁY AUTORSKIE. KWARTETY

W 1985 Szakal zorganizował kwartet, z Piotrem Biskupskim, Andrzejem Cudzichem i Andrzejem Jagodzińskim. Z założenia, kwartet ten miał przejąć sukcesję po legendarnym The Quartet, ale przetrwali niecałe dwa lata.
W 1985 Szukalski nagrał ze swoim kwartetem album „Tina Kamila”, na którym pojawili się klawiszowiec Wojciech Karolak, basista Dariusz Oleszkiewicz, perkusista Czesław Bartkowski oraz Grand Standard Orchestra pod dyrekcją Jana Ptaszyna Wróblewskiego. Szakal zagrał tu na saksofonie subkontrabasowym:
„My One and Only Love” from „Tina Kamila” 1985 https://www.youtube.com/watch?v=ieFm2J1C6EY
W 1986 ukazał się album kwartetu Tomasza Szukalskiego „Tina Blues”. Znalazły się tam na strone A trzy kompozycje Artura Dutkiewicza, oraz na stronie B – dwa utwory Tomasza Szukalskiego („Tina Blues” i „Jaga Blues”) oraz „Stary indiański kapelusz” Andrzeja Jagodzińskiego i „Here, There and Everywhere” Lennona i McCartneya. Wystąpili:
Tomasz Szukalski – sax
Artur Dutkiewicz – piano
Andrzej Cudzich – bass
Czesław Bartkowski – drums
„Tina Blues” Full Album 1986, Side A (wszystkie kompozycje autorstwa Artura Dutkiewicza) https://www.youtube.com/watch?v=mL8wkITCm_4
W 1989 powstała płyta „Borżomski Wąwóz / Body and Soul”, nagrana przez kwartet Tomasza Szukalskiego, z towarzyszeniem śpiewającej formacji Jazz Chorał pod kierunkiem Aleksandra Kiładze:
Tomasz Szukalski – sax
Artur Dutkiewicz – piano
Andrzej Cudzich – bass
Marek Stach – percussion
Jazz Chorał, Aleksandr Kiładze – leader
Utwory:
Tomasz Szukalski Quartet with Jazz Chorał:
Borżomski Wąwóz
Gurijska
Spojrzenie ukochanej
Hymn dla słońca
Szczęśliwy poranek
In a Mellow Tone
Tomasz Szukalski Quartet:
Body and Soul
Pieśń portugalska
Blues, wymyślony na działce
„Borżomski Wąwóz” from „Body and Soul” 1989

BLUES DUO SZ-SZ

W 1989 Szakal, wraz z pianistą Januszem Szprotem, utworzyli duet Blues Duo Sz-Sz. Choć dokonali kilku nagrań i wystąpili na licznych koncertach, formacja okazała się efemerydą:
„Blues Duo” 1989

SZUKALSKI – DUTKIEWICZ

Do koncepcji duetu, tworzonego z pianistą, Szakal powrócił raz jeszcze. Od 1991, przez kolejne 20 lat, grał wspólnie z Arturem Dutkiewiczem, zarówno w duecie, jaki i różnych konfiguracjach kwartetowych.
Z muzykami Dutkiewiczem, Cudzichem i zmieniającymi się perkusistami, reaktywował koncepcję kwartetu.
Album „Body and Soul”, który ukazał się w 1992, zawierał nagrania z koncertu kwartetu Tomasza Szikalskiego podczas Jazz Jamboree 1991. Znalazły się tam utwory „Body and Soul”, „Taki sobie walczyk”, „My One and Only Love”, „Taniec wuja Toma”, „Pieśń portugalska” oraz „In the Wee Small Hours of the Morning”:
Tomasz Szukalski – saxophones
Artur Dutkiewicz – piano, synthesizer
Andrzej Cudzich – bass
Marek Stach – drums
Tomasz Szukalski Quartet – „Body and Soul”. Live at Jazz Jamboree ’91, Audio

Tomasz Szukalski Quartet – „Taniec wuja Toma”. Live at Jazz Jamboree ’91,

Audio https://www.youtube.com/watch?v=qhWO8pEJkeQ

Tomasz Szukalski Quartet – Jazz Jamboree, Full Concert 1991, Audio

W 1998 Szakal pojawił się na płycie Artura Dutkiewicza „Lady Walking”:
Tomasz Szukalski & Artur Dutkiewicz – „Diana” from „Lady Walking” 1998

PIOTR WOJTASIK QUINTET

Również w 1998 Szukalski wystąpił na albumie kwintetu Piotra Wojtasika „Escape”, wydanym w 1999:
Piotr Wojtasik – trumpet
Maciej Sikała, Tomasz Szukalski – soprano sax, tenor sax
Sławek Kurkiewicz – bass
Krzysztof Dziedzic – drums.
SZUKALSKI, KAROLAK, DZIEDZIC TRIO i INNE SKŁADY
Szukalski coraz częściej występował w trio, z Wojciechem Karolakiem i Krzysztofem Dziedzicem, oraz gościnnie w różnych konstelacjach – z Piotrem Wojtasikiem, Wojciechem Majewskim, Markiem Surzynem, Carrantuohill czy Apostolis Anthimos Quartet (Arild Andersen i Krzysztof Dziedzic / Janusz Skowron):
Tomasz Szukalski & Surzyn Band – „For Sonia”, Live 1994

Wojciech Majewski Quintet – „Radość” from „Zamyślenie” 2003
Wojciech Majewski – piano
Tomasz Szukalski – sax
Robert Majewski – trumpet
Palle Danielsson – bass
Michał Miśkiewicz – drums

TOMASZ SZUKALSKI TWIST BAND

Pod koniec lat 90. Szakal uformował jeden ze swoich ostatnich zespołów – Twist Band. Grali w nim:
Tomasz Szukalski – saxes
Artur Dutkiewicz – piano
Marek Napiórkowski – guitar
Adam Szabas Kowalewski – bass, bass guitar
Krzysztof Dziedzic – drums.
Formacja koncertowała wspólnie przez cztery lata, do 2003, nie pozostawiając po sobie, niestety, żadnych nagrań.
W trakcie całej swojej kariery, saksofonista współpracował z takimi tuzami jazzu, jak Edward Vesalla, Terje Rypdal, Palle Danielsson, Arild Andersen, Dave Holland, Palle Mikkelborg, Juhani Aaltonen, Antti Hytti, Tomasz Stańko, Zbigniew Namysłowski, Wojciech Karolak, Jan Ptaszyn Wróblewski, a także z Józefem Skrzekiem, Czesławem Niemenem, Tadeuszem Nalepą i całą plejadą polskich gwiazd muzyki.

OSTATNI KWARTET

Kwartet Tomasza Szukalskiego, w składzie z Arturem Dutkiewiczem, Adamem Kowalewskim i Krzysztofem Dziedzicem, był jego ostatnim stałym zespołem. Występowali razem przez ponad 10 lat.
W 2008 formacja odbyła ostatnią trasę – dwanaście koncertów, rozpoczynając w Polsce i docierając aż na Syberię, od Orenburga, przez Krasnojarsk, Irkuck, Ułan Ude, pod granicę z Mongolią.
Artur Dutkiewicz, wieloletni przyjaciel Tomasza Szukalskiego, przez ponad 20 lat grał z nim w kwartetach i w duecie.
Adam Kowalewski i Krzysztof Dziedzic, jako bardzo młodzi muzycy zostali zauważeni przez Szukalskiego na warsztatach jazzowych. Jak wspominali, terminowanie u boku mistrza miało ogromny wpływ na ukształtowanie ich osobowości artystycznych.
DZIEŃ SZAKALA – TYTANI JAZZU dla TOMASZA
Pod koniec życia, Tomasz Szukalski borykał się z problemami zdrowotnymi, głównie z chorobą Parkinsona, a także z kłopotami materialnymi. Przebywał w Domu Artysty Weterana w podwarszawskim Skolimowie.
21 listopada 2010 w Teatrze Bajka w Warszawie, odbył się koncert „Dzień Szakala – Tytani polskiego jazzu dla Tomasza Szukalskiego”, zorganizowany przez Artura Dutkiewicza, Fundację Popularyzacji Muzyki Jazzowej EuroJAZZ oraz RadioJAZZ.FM, dla ratowania zdrowia i życia Tomasza Szukalskiego.
Koncert zjednoczył polskich jazzmanów. Cały dochód w wysokości prawie 40 tys. zł został przeznaczony na pomoc choremu koledze.
Wystąpili: Artur Dutkiewicz Trio, Jorgos Skolias, Aga Zaryan z zespołem w składzie Michał Tokaj, David Dorůžka, Michał Barański, Łukasz Żyta i Radek Nowicki, a także Jarosław Śmietana, Wojtek Karolak, Tomasz Stańko, Urszula Dudziak i jej Super Band, Leszek Możdżer, Paweł Jarzębski, Janusz Stefański, Krzysztof Herdzin, Zbigniew Wegehaupt, Adam Makowicz, Marcin Wasilewski Trio ze Sławkiem Kurkiewiczem i Michałem Miśkiewiczem, Michał Urbaniak, Józef Skrzek, Kazimierz Jonkisz z kwartetem, Borys Janczarski, Tomasz Grzegorski, Wojciech Pulcyn, Krzysztof Ścierański, Krzysztof Herdzin oraz Ewa Bem.
Wśród prowadzących pojawili się Krzysztof Materna, Filip Łobodziński, Rafał Bryndal i Tomasz Tłuczkiewicz.
Nie wiadomo było do końca, czy Tomasz Szukalski stawi się na swój benefis, czy wytrzyma stres. Ale przyszedł – był obecny, dziękował.
Fotorelacja z koncertu „Dzień Szakala – Tytani polskiego jazzu dla Tomasza Szukalskiego” 2010 (zdjęcia Krzysztofa Wierzbowskiego i Bogdana Augustyniaka)

OSTATNI KONCERT

Po raz ostatni Tomasz Szukalski wyszedł na scenę z saksofonem w lipcu 2011, w Łodzi.
Tuż przed koncertem w Toya Studios muzyk zasłabł. Pomogli mu lekarze pogotowia. Po otrzymaniu doraźnej pomocy, saksofonista wyszedł na scenę, ale sił wystarczyło tylko na jeden utwór. Z zespołem Artura Dutkiewicza, Szakal zagrał wówczas balladę „In the Wee Small Hours of the Morning”.

ŚMIERĆ

Tomasz Szukalski zmarł rok później, 2 sierpnia 2012, w szpitalu św. Anny w Piasecznie. Miał 64 lata.
Msza żałobna odbyła się 8 sierpnia 2012, w Kościele Pokamedulskim w Warszawie na Bielanach.
Po ceremonii, nastąpiło odprowadzenie prochów do grobu na Cmentarzu Bródnowskim.

R.I.P. [*]

Po śmierci Tomasza Szukalskiego, znawcy jazzu i koledzy muzycy wspominali artystę.
Artur Dutkiewicz, najbliższy współpracownik Tomasza Szukalskiego, pianista, który do końca opiekował się artystą: „Miał wspaniałą opiekę. Ciężko chorował, przestał grać. Ostatni koncert zagrał rok temu. Żal, że odszedł tak szybko, ale żył także szybko.
Szakal stawiał słuchaczy na równe nogi. To był największy polski saksofonista, jeden z najwybitniejszych na świecie. Gigant. Grał wiele lat z Tomaszem Stańko, ze Zbigniewem Namysłowskim. To był bardzo otwarty człowiek, bardzo towarzyski. Inspirujący muzyk. Był mistrzem, legendą dla młodych muzyków. Grał na saksofonie w słowiańskim, ciepłym tonie. Gdy ktoś słuchał jego koncertów, nie mógł być obojętny” (culture.pl).

Paweł Brodowski: „Tomek był jednym z najwybitniejszych polskich muzyków jazzowych, prawdopodobnie największym polskim saksofonistą, jednym z największych w Europie. Jego gra odznaczała się ogromną siłą, ekspresją. Grał w sposób tak przejmujący, że zdarzało się na koncertach, w czasie jego solówek, iż ludzie płakali, ja też płakałem.

Był artystą niedostrzeganym. Może nie potrafił poradzić sobie z różnymi sprawami i ludźmi. Jego kariera nie potoczyła się tak, jak mogła, biorąc pod uwagę jego możliwości, pasję i umiejętności. Jednak dla wielu pozostanie geniuszem. Nie znosił kompromisów. Być może, właśnie ta jego czupurność nie zawsze mu sprzyjała.

W ostatnich latach nie radził sobie. Zmagał się z dramatyczną chorobą, z której już nie wyszedł. Nawet nie bardzo wiadomo, na co zmarł. Cierpiał na cały kompleks chorób” (culture.pl).

Mariusz Adamiak: „Szukalski posiadał coś wyjątkowego, jego brzmienie było rozpoznawalne. Prawdziwy talent, samorodek. Jego silny charakter, niestety, nie przysłużył się jego zdrowiu. Nie dbał o siebie. Jego odejście to wielka strata dla polskiego jazzu. Był to jeden z tych muzyków, którzy mieliby wielką szansę na prawdziwą, międzynarodową karierę, gdyby dane im było żyć i pracować w normalnych warunkach” (culture.pl).

Michał Urbaniak: „Był jednym z większych buntowników, jakich pamiętam. Wspaniały muzyk. Nadużywał jednak życia – dużo podróżował, dużo grał. Był wielką indywidualnością” (culture.pl).

TRIBUTE to TOMASZ SZUKLASKI

Projekt Artura Dutkiewicza, „Tribute to Tomasz Szukalski”, poświęcony jest genialnemu saksofoniście. Program obejmuje repertuar, który wykonywał kwartet Tomasza Szukalskiego, oraz utwory, dedykowane legendarnemu saksofoniście. Skład zespołu to trzej członkowie kwartetu Tomasza Szukalskiego, zaś partie saksofonu wykonuje znakomity Radek Nowicki.
Artur Dutkiewicz Quartet tworzą Artur Dutkiewicz – piano, Radek Nowicki – sax, Adam Kowalewski – bass, Krzysztof Dziedzic – drums.
8 listopada 2018, w cyklu Jazz w Podziemiach Kamedulskich, na warszawskich Bielanach zagrał Kwartet Artura Dutkiewicza. Wspominano Tomasza Szukalskeigo. Do występu muzycy zaprosili znakomitego saksofonistę tenorowego, Tomasza Grzegorskiego, którego Szakal wyróżniał, jako „jednego z niewielu saksofonistów młodego pokolenia, kontynuujących tradycję mistrzów”.
Posłuchajmy także
Wojciech Majewski Quintet & Tomasz Szukalski – „Bema pamięci żałobny rapsod”, Live @ Studio im. Agnieszki Osieckiej.
Tamtego wieczoru, Czesław Niemen nie zaśpiewał, ale zdecydował o wyborze solistów, których sam zapowiedział. Było to ostatnie pojawienie się na estradzie Czesława Niemena. Studyjna wersja utworu znalazła się później na płycie Wojciecha Majewskiego „Zamyślenie” z 2003, zaś pierwsza, koncertowa – na albumie „Remembrance” z 2016:

Audio 2002

By Radosław Czapski • archiwum_x, URODZINY •