cze 7 2018
Zbigniew Seifert
(oprac. Ewa Kałużna)
Fot. Raymond Clement / Fundacja im. Zbigniewa Seiferta
7 czerwca 1946 urodził się
ZBIGNIEW SEIFERT
(zm. 15 lutego 1979), polski skrzypek jazzowy, grający również na saksofonie altowym, znany poza granicami Polski jako Zbiggy.
Jeden z najbardziej oryginalnych i najważniejszych polskich muzyków jazzowych. Żył niespełna 33 lata, lecz wartość artystyczna jego dorobku muzycznego do dziś wprawia w zachwyt.
Był nie tylko niezwykłym muzykiem, był również wspaniałym człowiekiem – ludzkim, uczynnym, skromnym, wrażliwym.
Już jako sześciolatek grał na skrzypcach, a w szkole średniej – na saksofonie altowym. Był jednym z najbardziej utalentowanych studentów szkoły muzycznej.
Do muzyki jazzowej zawiodła go wielka fascynacja muzyką Johna Coltrane’a. W połowie lat 60., podczas studiów, założył własny kwartet, w znacznej mierze wzorowany na słynnym coltrane’owskim combo:
Zbigniew Seifert Quartet – „East Of The Sun” 1969
Zbigniew Seifert – alto sax
Jan Jarczyk – piano
Jan Gonciarczyk – bass
Janusz Stefanski – drums
https://www.youtube.com/watch?v=DwR_IqEYNg4
Muzycy Kwartetu Seiferta od początku byli bezkompromisowi i odważni w artystycznych dążeniach. W 1968 i 1969 kwartet otrzymał nagrody na festiwalu Jazz nad Odrą, a sam Seifert – również nagrody indywidualne. W 1969 wygrali I nagrodę na Festiwalu w Nagykőrős na Węgrzech. Te osiągnięcia otworzyły możliwość występu na Jazz Jamboree w 1969. Wykonali tam utwory „Złudzenie (Illusion)” i „Taniec Garbusa (Hunchback’s Dance)”, które można usłyszeć na płycie „JJ 69 – New Faces in Polish Jazz”
https://www.youtube.com/watch?v=DcsD-wG6BBw
W tym czasie Seifertem zainteresował się Tomasz Stańko. W Kwintecie Stańki Seifert grał nieprzerwanie przez pięć lat, do 1973, i ostatecznie porzucił saksofon altowy na rzecz skrzypiec. Nagrali trzy albumy: „Music For K” (1970), „Jazzmessage from Poland” (1972) oraz „Purple Sun” (1973):
Tomasz Stanko Quintet – „Jazzmessage from Poland” 1972
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Seifert – violin
Janusz Muniak – flute, tenor and percussions
Bronisław Bronek Suchanek – double bass
Janusz Stefański – drums, percussions https://www.youtube.com/watch?v=r9Lb7G3kUL0
Seifert nagrywał również dla Studia Jazzowego Polskiego Radia, którego szefem był Jan „Ptaszyn” Wróblewski. Obecność członków Kwintetu Stańki w SJPR przypada na tzw. „złoty okres zespołu”:
Zbigniew Seifert with Jan Ptaszyn Wróblewski, Jazz Jamboree 1972
https://www.youtube.com/watch?v=A4–lkisu1E
Współpraca ze Stańką zbliżyła Seiferta do swobodnych form jazzowej improwizacji. Dzięki sukcesowi, jaki na Zachodzie odniósł Kwintet Tomasza Stańki w składzie z Seifertem, wirtuoz skrzypiec, a w dodatku jeszcze świetny saksofonista, stał się za granicą muzykiem tak pożądanym, że w 1973 przeniósł się do Niemiec:
Tomasz Stańko Quintet – „Purple Sun” – „Fair” 1973
Tomasz Stańko – trumpet
Zbigniew Seifert – violin, alto saxophone
Janusz Muniak – soprano and tenor saxophones, flute and percussion
Hans Hartmann – bass
Janusz Stefański – drums, percussion https://www.youtube.com/watch?v=p4lkw5oCwJk
W połowie lat 70. Seifert stawał się coraz ważniejszą postacią europejskiej sceny. Zaczął pojawiać się w zespołach Alberta Mangelsdorffa, grywać z Joachimem Kühnem, Chrisem Hinze, Wolfgangiem Daunerem oraz zwrócił na siebie uwagę jazzmanów amerykańskich – Charliego Mariano czy wielkiego McCoya Tynera.
Zbigniew Seifert with Hans Koller Free Sound, 1974
Hans Koller- ss., ts
Zbigniew Seifert – vl
Wolfgang Dauner – p
Adelhard Roidinger – b
Janusz Stefanski – dr
https://www.youtube.com/watch?v=VGbi-cOBPIY
Joachim Kühn – „Spring Fever” 1976
Joachim Kühn – p, kbds
Philip Catherine – g
John Lee – b
Gerry Brown – ds
Zbigniew Seifert – vln https://www.youtube.com/watch?v=fRUSTH0KDg4
Charlie Mariano & Zbigniew Seifert – „Spring on the Farm” 1976
Adelhard Roidinger – bass
Janusz Stefański – drums
Wolfgang Dauner – piano
Charlie Mariano – saxophone soprano
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=7VD8sjuODJY
Po jednym z występów we Francji, członkowie legendarnej grupy Oregon, będąc pod ogromnym wrażeniem gry Seiferta, zaprosili go do współpracy. Tak powstała w 1977 płyta „Oregon – Violin”:
Glen Moore – bass
Ralph Towner – classical guitar, twelve-string guitar
Paul McCandless – oboe, bass clarinet
Ralph Towner- piano
Collin Walcott – tabla, percussion
Zbigniew Seifert – violin
https://www.youtube.com/watch?v=A2D1E3a1VXg
Seifert stopniowo dojrzewał do rozpoczęcia i realizowania swojej własnej drogi muzycznej. W 1976 rozpoczął nagrywanie płyt, sygnowanych własnym nazwiskiem. Zaowocowało to dwoma krążkami.
Płyta „Solo Violin” to rejestracja koncertu podczas Forum Junge Music w Bremie 1976. Wszystkie kompozycje są autorstwa Seiferta. Płyta dedykowana była żonie Agnieszce. To ponad 40 minut wirtuozowskich i autentycznie jazzowych popisów skrzypcowych. Zresztą w jednym z wywiadów podkreślał, że „nie interesują go łatwe chwyty skrzypcowe, a całą inspirację czerpie z muzyki i techniki Johna Coltrane’a”, co było wyczynem karkołomnym ze względu na odmienną specyfikę instrumentów https://www.youtube.com/watch?v=9Kb9p8qOMxc
Album „Man of the Light” z 1976 – dla Seiferta tytułowym Man Of The Light był McCoy Tyner, i to jemu muzyk dedykował ten utwór:
Zbigniew Seifert – skrzypce
Joachim Kühn – fortepian
Cecil McBee – kontrabas
Billy Hart – perkusja
Jasper van 't Hof – fortepian elektryczny i organy https://www.youtube.com/watch?v=wiMiXSzV92Q
W USA prędko rozeszła się wieść o wybitnym skrzypku z Europy, który gra na skrzypcach, tak jakby grał John Coltrane, gdyby był skrzypkiem.
„Spośród wszystkich polskich jazzmanów to on miał największą szansę na karierę w Stanach” – mówił Tomasz Stańko.
Komeda, Stańko, Makowicz, Urbaniak, Dudziak, Namysłowski zaznaczyli się w historii światowego jazzu, ale to właśnie Seifert miał największe predyspzycje na włączenie się na stałe do głównego nurtu amerykańskiego jazzu.
W 1977 doszło do nagrania pierwszej płyty dla wytwórni Capitol. Płyta „Zbigniew Seifert” nagrana jest w stylu popularnego w tamtym czasie jazz-rocka. Seifert uległ naciskowi producentów, którzy ostatecznie uczynili z niej produkt czysto komercyjny, odległy od własnego stylu Seiferta. W nagraniu wzięło udział prawie 30 muzyków https://www.youtube.com/watch?v=5dcFmsZfJl4
„Love in the Garden” Zbigniew Seifert, 1977
Isla Eckinger – bass
Joe Nay – drums
Joe Haider – piano
Leszek Żądlo – saxophone
Urszula Dudziak – voice
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=uD525eeM_xA
Ekspresyjny styl Seiferta, oparty na doskonałej technice wiolinistycznej, zaowocowały pierwszymi polskimi płytami. Były one rejestracją koncertu z 14 listopada 1978 w klubie Pod Jaszczurami – „Kilimanjaro”
Zbigniew Wegehaupt – bass
Mieczysław Górka – drums
Janusz Grzywacz – electric piano
Jarosław Śmietana – guitar
Zbigniew Seifert – violin https://www.youtube.com/watch?v=_e3xPnAxkD4
oraz „Kilimanjaro 2” (na stronie B znajduje się wywiad, przeprowadzony przez Antoniego Krupę ze Zbigniewem Seifertem, zarejestrowany we wrześniu 1978, na podkładzie muzycznym utworu „On the Farm”) https://www.youtube.com/watch?v=xtLj5BA9HqM
Do największych osiągnięć Zbigniewa Seiferta należy niewątpliwie – nagrana trzy miesiące przed śmiercią artysty – płyta „Passion” z 1979. Była to druga płyta dla Capitolu. Amerykańska wytwórnia zgodziła się na wszystko: polski skrzypek zażyczył sobie w zespole muzyków tej klasy, co Jack DeJohnette i John Scofield, a nagrania odbyły się w studiu Electric Lady, zbudowanym przez Jimiego Hendrixa. Seifert gra tu zjawiskowo. Lecz na zdjęciach tylnej strony okładki płyty widać, że to już nie ten sam Zbiggy, z opadającą na twarz burzą loków, w której ginęły gdzieś okrągłe okularki. Teraz szkła wydają się wielkie, a głowę pokrywają rzadkie, krótkie włosy. Coraz wyraźniej dawała o sobie znać ciężka choroba.
Płyta „Passion” była ostatnią płytą Zbigniewa Seiferta:
Zbigniew Seifert – violin
Jack DeJohnette – drums
John Scofield – guitar
Eddie Gomez – bass
Richie Beirach – piano
Nana Vasconcelos – percussion https://www.youtube.com/watch?v=9KD8tQLWEfA
O tym, że ma raka, Seifert dowiedział się jeszcze w 1976. Od tej pory zaczął się wyścig z czasem. Mimo niezwykle trudnej sytuacji, do końca nie poddawał się i mocno wierzył w swoje wyzdrowienie. Snuł dalsze plany artystyczne. Nawet, gdy choroba zaatakowała mu rękę, starał się koncertować i nagrywać dalej. Walkę z nowotworem toczył dzielnie i z zadziwiającą pogodą ducha. Seifert odznaczał się niezwykłą żywotnością i, mimo ciężkiej choroby, emanowała z niego siła. Michał Urbaniak powiedział kiedyś: „Zbigniew jest silny wewnętrznie, duchowo. Jest silniejszy od wszystkiego, co mogłoby go spotkać. Dlatego przezwycięży wszystko”.
Gdy okazało się, że nowotwór jest wyjątkowo złośliwy, a przebyta operacja nie powiodła się, Seifert udał się do Buffalo, gdzie miał przejść kolejną operację. Zmarł w jej trakcie, w nocy z 14 na 15 lutego 1979.
Miał zaledwie 33 lata.
R.I.P. [*]
Dyskografia: http://zbigniewseifert.org/grafika/Zbigniew_Seifert/Seifert_discography.pdf
Albumy autorskie:
1976 Man of the Light
1977 Zbigniew Seifert
1978 Solo Violin
1978 We’ll Remember Zbiggy
1979 Kilimanjaro
1979 Kilimanjaro 2
1979 Passion
Wywiad ze Zbigniewem Seifertem, przeprowadzony przez Antoniego Krupę w 1978 https://www.youtube.com/watch?v=2C3tqgrNa5g
W 2007 powstał amerykański film dokumentalny o Zbigniewie Seifercie pt „Passion” w reżysrii Erina Harpera https://www.youtube.com/watch?v=qC72848O-uE
W 2009 ukazała się biografia artysty „Man of the Light. Życie i twórczość Zbigniewa Seiferta” autorstwa Anety Norek http://lubimyczytac.pl/ksiazka/83766/zycie-i-tworczosc-zbigniewa-seiferta-man-of-the-light
W 2010 ukazał się album „Nora” https://www.youtube.com/watch?v=WYVxvajXEWM
Źródło m.in. Wikipedia http://jazzforum.com.pl/main/news/zbigniew-seifert-70.-rocznica-urodzin inne