sty 4 2019
John McLaughlin
Oprac. Ewa Kałużna, fot. Bryan Lasky
4 stycznia 2019 swoje 77. urodziny świętuje brytyjski muzyk jazzowy, wirtuoz gitary, twórca legendarnej The Mahavishnu Orchestra
JOHN McLAUGHLIN
(ur. 4 stycznia 1942 w Doncaster w Anglii).
Jest znany również jako John „Mahavishnu” McLaughlin. Jego muzyka obejmuje wiele gatunków jazzu, które łączył z elementami rocka, flamenco i bluesa, hinduską muzyką klasyczną i zachodnią muzyką klasyczną, by stać się jedną z pionierskich postaci muzyki fusion.
Został sklasyfikowany na 49. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu „Rolling Stone”, znalazl się także na liście 75 Great Guitarists magazynu „DownBeat” w kategorii Modern Jazz Maestros oraz na 63. pozycji listy 100 najlepszych gitarzystów magazynu „Guitar World”. Jeff Beck i Pat Metheny nazwali go „najlepszym żyjącym gitarzystą”.
Solo McLaughlina z utworu „Miles Beyond” na albumie „Live at Ronnie Scott’s 2017”, nagranym przez formację John McLaughlin & The 4th Dimension, zdobyło nagrodę Grammy w 2018 za najlepsze improwizowane jazzowe solo https://www.youtube.com/watch?v=Q2GAAK3PFII
Urodził się w muzykalnej rodzinie, matka była skrzypaczką koncertową. John jako dziecko uczył się gry na skrzypcach i fortepianie. W wieku 11 lat zaczął grać na gitarze, badając style od flamenco po jazz, głównie Django Reinhardta i Stéphane’a Grappelli.
Na początku lat 60. przeprowadził się do Londynu, gdzie początkowo grał z „ojcem-założycielem brytyjskiego bluesa”, Alexisem Kornerem oraz z The Marzipan Twisters. W 1963 przeszedł do Georgie Fame and the Blue Flames. Grał także m.in. z Brianem Augerem.
W kwietniu 1963 dołączył do kwartetu Graham Bond Quartet, z udziałem Jacka Bruce’a na basie, Grahama Bonda na klawiszach, Gingera Bakera na perkusji oraz McLaughlina. Grali eklektyczną gamę gatunków muzycznych, w tym bebop, blues i rhythm and blues. Później grupa została przemianowana na The Graham Bond Organisation (GBO), a McLaughlin opuścił ją, zastąpiony przez saksofonistę Dicka Heckstall-Smitha –
The Graham Bond Organization with John Mclaughlin – „Doxy” 1963 https://www.youtube.com/watch?v=zfdE3p6ebUY
W latach 60. McLaughlin często musiał się wspierać pracą sesyjną, którą uważał za niesatysfakcjonującą, ale która poprawiała jego grę. Prowadził także w celach zarobkowych lekcje gry na gitarze, m.in. dla Jimmy’ego Page’a.
W styczniu 1969 McLaughlin nagrał w Londynie swój debiutancki album „Extrapolation”, z udziałem Johna Surmana na saksofonach i Tony’ego Oxleya na perkusji. McLaughlin skomponował utwór „Binky’s Beam” jako hołd dla swojego przyjaciela, innowacyjnego basisty Binky McKenzie’ego. Post-bopowy styl płyty różni się znacznie od późniejszych prac fusion McLaughlina, choć od połowy lat 70. album stopniowo zyskiwał dobrą reputację wśród krytyków –
„Extrapolation” Full Album 1969
Brian Odgers – bass
Tony Oxley – drums
John Surman – baritone and soprano saxophones
John McLaughlin – guitar https://www.youtube.com/watch?v=pSPSPb1gdFc
Po etapie grywania w Anglii z różnymi muzykami bluesowymi, rockowymi i jazzowymi, w 1969 McLaughlin przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie dołączył do grupy Lifetime Tony’ego Williamsa – perkusisty, który dopiero co opuścił słynny kwintet Milesa Davisa. Działający pod szyldem Lifetime, Williams dawał sporo swobody swoim muzykom. Pozwoliło to McLaughlinowi rozwijać własne pomysły, i to właśnie okres nagrywania z Lifetime on sam uznaje za początki The Mahavishnu Orchestra –
Tony Williams Lifetime & John McLaughlin – „Emergency” Live 1969 https://www.youtube.com/watch?v=IrlBRsS1nKA
Okazji do poszukiwań w tym krótkim okresie 1969-1971 było znacznie więcej. Niekończące się jam session z nowojorskimi muzykami owocowały nowymi pomysłami czy w końcu płytami.
W 1971 ukazała się płyta fusion „Where Fortune Smiles”, nagrana w 1970 w Nowym Jorku, z udziałem McLaughlina, Johna Surmana, Dave’a Hollanda, Karla Bergera oraz Stu Martina https://www.youtube.com/watch?v=FMm1349DrSM
Następnie McLaughlin grał z Milesem Davisem. Na sesjach nagraniowych John miał okazję poznać jazzową elitę. Wziął udział w historycznych nagraniach Davisa – „In a Silent Way” (1969), „Bitches Brew” (1970), „Live-Evil” (1971), „A Tribute to Jack Johnson” (1971), „On the Corner” (1972)
oraz „Big Fun” (nagrany 1969-1972, wydany 1974) – https://www.youtube.com/watch?v=cFOLt9kSbTw
Miles Davis & John McLaughlin from „Bitches Brew” 1969
Bennie Maupin – bass clarinet
Joe Zawinul – electric piano – Left
Chick Corea – electric piano – Right
John McLaughlin – electric guitar
Dave Holland – bass
Lenny White – drum set – Left
Jack DeJohnette – drum set – Right
Don Alias – congas
Juma Santos (credited as Jim Riley) – shaker, congas https://www.youtube.com/watch?v=15kbTy9vm3k
Piętno odcisnął na nim także sam Miles, o czym McLaughlin często przypomina: „Miles dowiedział się o moim zamiłowaniu do rhythm and bluesa, a także do jego muzyki. Podobał mu się mój styl improwizacji. Zaopiekował się mną, zapłacił za moje mieszkanie, wciskał mi w kieszeń 100 dolarów i mówił, żebym dbał o siebie, żebym dobrze jadł. Był dla mnie jak ojciec. Wiedział, że symbolem zmian w muzyce jest elektryczna gitara, i postanowił przeprowadzić eksperyment z moim udziałem na płycie „In a Silent Way”” https://www.youtube.com/watch?v=lQKt7DTKyJU
Reputacja McLauglina jako doskonałego sidemana wzrosła w tym czasie na tyle, że nagrywał z takimi muzykami, jak Miroslav Vitous, Larry Coryell, Joe Farrell, Wayne Shorter, Carla Bley, Rolling Stonesi i inni.
W 1970 McLaughlin, po opuszczeniu zespołu Davisa, nagrał jazz-rockowy, psychodeliczny album „Devotion”, z muzykami Jimiego Hendriksa https://www.youtube.com/watch?v=qBmkB8ws_x8
To właśnie Miles Davis zaproponował, czy raczej nakazał Johnowi założyć własny zespół.
Jednym z fundamentów nowego zespołu było nagranie przez McLaughlina solowego akustycznego albumu „My Goal’s Beyond” w 1971, który zdominowały dwie długie suity, pełne wschodniego brzmienia https://www.youtube.com/watch?v=b9w8Py9pcpY
Na albumie w improwizacjach Johnowi towarzyszył Jerry Goodman – skrzypek z rockowej grupy The Flock. To właśnie jemu oraz perkusiście Billy’emu Cobhamowi John zaproponował stworzenie własnego zespołu.
W 1971 John McLaughlin utworzył jazz-rockową grupę fusion THE MAHAVISHNU ORCHESTRA. Pierwszy skład tworzyli:
John McLaughlin – gitara elektryczna
Jerry Goodman – skrzypce elektryczne
Jan Hammer – piano Fendera, moog, fortepian
Rick Laird – gitara basowa
Billy Cobham – perkusja.
Skrzypce były instrumentem, który interesował McLaughlina od dzieciństwa. Z powodu problemów imigracyjnych Jeana-Luca Ponty’ego nie mógł mieć go w zespole, choć był on jego pierwszym wyborem. Po wysłuchaniu różnych płyt ze skrzypkami, zatrudnił Goodmana. Chociaż pierwszą osobą, którą McLaughlin chciał poprosić o dołączenie, był basista Tony Levin, to Rick Laird znał McLaughlina od kilku lat i to on przyjął jego zaproszenie. Hammer został znaleziony dzięki przyjaźni z Miroslavem Vitousem z Weather Report.
Nazwa Mahavishnu pochodziła od imienia McLaughlina, które nadał mu jego duchowy mistrz, Śri Chinmoy.
Wykonywali technicznie trudny i złożony styl muzyki, łączący elektryczny jazz i rock ze wschodnimi i indyjskimi wpływami. Zespół ten przyczynił się do ustanowienia fusion jako nowego i rozwijającego się stylu. Grupa zasłynęła przede wszystkim z wirtuozerii i monumentalnych form, a znakiem rozpoznawczym McLaughlina stała się wówczas dwugryfowa gitara oraz charakterystyczny, szybki i nerwowy sposób gry.
Grupa po raz pierwszy spotkała się w lipcu 1971 i ćwiczyła przez tydzień. Ich pierwszy występ na żywo odbył się w „The Gaslight Cafe” w Nowym Jorku, gdzie zagrali jako support bluesmana Johna Lee Hookera.
Złożony z szerzej nieznanych w USA muzyków zespół nie mógł liczyć na długie sesje nagraniowe i drogą kampanię reklamową. Oprócz tego, że muzycy nie posiadali najdroższego sprzętu, również technicy nie potrafili do końca poradzić sobie z przetworzeniem dźwięku, który charakteryzowała jedna cecha – był, jak na tamte czasy, nieprawdopodobnie głośny.
Wydany pod koniec 1971 debiutancki album The Mahavishnu Orchestra „The Inner Mounting Flame” nie odbił się szerokim echem https://www.youtube.com/watch?v=5ofh_S52Uks
McLaughlin miał konkretne pomysły na instrumentację grupy, zgodne z jego bardzo oryginalną koncepcją mieszania gatunków muzycznych. Szczególnie zależało mu na skrzypcach jako integralnym uczestniku ogólnego brzmienia grupy.
Gdy grupa ewoluowała, McLaughlin zaadaptował to, co stało się jego znakiem firmowym – dwugryfową gitarę (sześciostrunową i dwunastostrunową), która pozwalała na ogromną różnorodność tekstur muzycznych. Zaś Hammer stał się jednym z pierwszych, którzy grali na syntezatorze Minimoog. Instrument ten pozwolił mu dodawać więcej dźwięków i grać bardziej swobodne solówki, na równi z gitarą i skrzypcami.
Muzyków czekała długa i intensywna trasa koncertowa oraz „wygrywanie” publiczności od supportowanych zespołów, m.in. Emerson Lake and Palmer oraz Franka Zappy.
Prawdziwym sukcesem okazało się dopiero wydanie w 1973 drugiego albumu – „Birds of Fire”, z tytułowym hitem https://www.youtube.com/watch?v=NMcjQC0F_EE
Czysto instrumentalna fuzja jazzu i rocka, pozbawiona chwytliwych motywów i nadających się do tańca utworów, i nie puszczana w popularnych radiostacjach, zdołała jednak konkurować na listach przebojów z takimi gwiazdami, jak Aretha Franklin, Stevie Wonder czy Elton John. Ich sukces miał ogromny wpływ na całą branżę jazz-rocka w Stanach Zjednoczonych, bo przetarł szlak, który umożliwił wypłynięcie na szerokie wody innym gwiazdom tego nurtu, jak Return to Forever Chicka Corei i Weather Report, w którym grali m.in. Joe Zawinul i Wayne Shorter.
Istniała jednak zasadnicza różnica między tym co zespół prezentował na 40-minutowych krążkach i między trwającymi po 1,5-2,5 godziny koncertami, na których przedstawiali pełnię swoich improwizacyjnych możliwości. Już w 1972 McLaughlin proponował wydawnictwu Columbia album na żywo z koncertu w Cleveland w Ohio, znany fanom z bootlegowego obiegu jako „Wild Strings”. Jednak dopiero popularność grupy w 1973 umożliwiła realizację tych planów i wydanie płyty „Between Nothingness & Eternity”, na której znalazły się 3 utwory zagrane na żywo https://www.youtube.com/watch?v=YmNkGQm1YE4
Koniec 1973 przyniósł rozwiązanie pierwszego składu grupy. Ze względu na nagłą sławę, wyczerpanie i brak wewnętrznej komunikacji, oryginalny zespół zaczął się sypać. Stres był dodatkowo pogarszany przez katastrofalną – z punktu widzenia osobistych relacji – sesję nagraniową w londyńskim Trident Studios, podczas której niektórzy z nich nie rozmawiali z innymi w ogóle. Ich projekt nigdy nie został w pełni ukończony. Ostatnia kropla przelała się, gdy John McLaughlin przeczytał wywiad w magazynie „Crawdaddy”, w którym Jan Hammer i Jerry Goodman wyrazili swoje frustracje stylem przywódczym Johna. Ze swojej strony, McLaughlin tłumaczył w wywiadzie, że chciał koniecznie wydać ten album, ponieważ uważał, że jest dobry. Prawie 30 lat później, na początku renesansu muzyki Mahavishnu w 1999, niekompletny album z nieudanego londyńskiego nagrania został wydany jako „The Lost Trident Sessions” https://www.youtube.com/watch?v=ZmEJPhUaJ3A
W tym czasie McLaughlin znajdował się pod silnym wpływem hinduskiego guru Śri Chinmoya (stąd pochodzi drugie imię McLaughlina – Mahavishnu). Gdy John poznał innego ucznia guru – Devadipa Carlosa Santanę, wówczas w 1973 wspólnie nagrali płytę „Love Devotion Surrender”, będącą z jednej strony hołdem dla wielkiego saksofonisty Johna Coltrane’a i jego mistycznej płyty „A Love Supreme”, a z drugiej – wielkim pokazem wirtuozerii obu muzyków https://www.youtube.com/watch?v=Qu_9mmcy-y8
W kolejnym roku McLaughlin współpracował z Santaną przy jego płycie „Welcome” https://www.youtube.com/watch?v=7BcNy3oe1QU
W drugiej połowie tego roku wyruszyli na wspólną trasę koncertową, z której bootlegowe nagrania przeszły do historii –
Carlos Santana & John McLaughlin – Santa Monica, CA 1973 https://www.youtube.com/watch?v=qaCIG6ykWts
Po krótkiej przerwie McLaughlin ponownie sformował Mahavishnu Orchestra w 1974, w składzie znaleźli się:
John McLaughlin – gitara
Jean-Luc Ponty – skrzypce (który zdobył uznanie w środowisku jazzowej i rockowej awangardy za solowe płyty oraz współpracę z Frankiem Zappą i George’em Duke’em)
Gayle Moran – instrumenty klawiszowe i śpiew (operowa śpiewaczka i pianistka)
Ralphe Armstrong – gitara basowa
Narada Michael Walden – perkusja
oraz
Steve Kindler – skrzypce
Carol Shive – skrzypce, śpiew
Russell Tubbs – saksofony
Philip Hirschi – wiolonczela
Bob Knapp – flet, trąbka, flugelhorn, śpiew –
John Mclaughlin Mahavishnu Orchestra @ Montreux Jazz Live 1974 https://www.youtube.com/watch?v=_-QZnnaI7rY
Wspólnie nagrali 2 kolejne płyty studyjne – „Apocalypse” 1974, nagrana w Londynie z Londyńską Orkiestrą Symfoniczną https://www.youtube.com/watch?v=zkHAwvzSTaw&t=1297s
i „Visions of the Emerald Beyond” 1975 https://www.youtube.com/watch?v=a3Cwoz_JnyM
Następnie McLaughlin ponownie zmienił skład. W 1975 Stu Goldberg zastąpił Gayle Moran, zespół opuścił też Jean-Luc Ponty.
Pojawiła się ostatnia z tego okresu, szósta płyta – „Inner Worlds” (już bez skrzypiec), ze Stu Goldbergiem na klawiszach https://www.youtube.com/watch?v=cxemCkIFFig
Wkrótce potem zespół rozpadł się.
Po niezwykle intensywnym okresie elektrycznym, McLaughlin zmienił koncepcję muzyki.
W 1975 zawiązał razem z kilkoma hinduskimi muzykami akustyczną grupę SHAKTI. Poprosił wtedy o skonstruowanie specjalnej gitary – wyżłobienia nadawały jej bardziej hinduskie brzmienie, a przymocowane na pudle dodatkowe 7 strun – szersze tło brzmieniowe. W składzie znaleźli się przede wszystkim skrzypek Lakshminarayana L. Shankar i tablista Zakir Hussain. Wspólnie grali przez 3 lata =
John McLaughlin & Shakti – „Joy” Live Montreux 1976 https://www.youtube.com/watch?v=VnW2g6qbbrA
W 1976 ukazał się album Shakti i Johna McLaughlina „A Handful of Beauty” https://www.youtube.com/watch?v=H6z9cs2k4o4
McLaughlin ponownie wrócił na szczyty kariery dzięki akustycznemu triu gitarowemu GUITAR TRIO. Zostało ono sformowane z wirtuozem flamenco Paco De Lucią oraz jazz-rockowym gitarzystą Larrym Coryellem. Nie zdążyli jednak nagrać płyty ze względu na problemy z narkotykami Larry’ego. Wydane zostało tylko DVD z 1979, z koncertu w Anglii „Meeting of the Spirits” https://www.youtube.com/watch?v=XIPLwoiL71o
Larry’ego Coryella zmieniono na innego jazz-rockowego gitarzystę – Ala Di Meolę, szeroko znanego ze względu na współpracę z legendarnym Return to Forever, i wielokrotnie nagradzanego za autorskie albumy. Wspólnie udali się na światowe tournée i wydali płytę „Friday Night in San Francisco” (1981) https://www.youtube.com/watch?v=W3BzAKHCEvo
Rok później pojawił się album studyjny tria „Passion, Grace & Fire” https://www.youtube.com/watch?v=SKaxqViwDug
Formacja koncertowała wspólnie do 1983.
W 1984 John McLaughlin podjął próbę reaktywowania The Mahavishnu Orchestra w składzie:
John McLaughlin – gitary
Billy Cobham – perkusja (1984)
Danny Gottlieb – perkusja (1984-1986)
Bill Evans – saksofon,
Mitchell Forman – instrumenty klawiszowe,
Jonas Hellborg – gitara basowa.
Grupa w tym składzie nagrała dwie płyty – „Mahavishnu” 1984 https://www.youtube.com/watch?v=x3wlp470RN0
i „Adventures in Radioland” 1986 https://www.youtube.com/watch?v=-JRKwt_FAWU
Ogólne brzmienie tego zespołu różniło się od oryginalnej Mahavishnu Orchestra, w szczególności ze względu na szerokie zastosowanie przez McLaughlina systemu syntezatorów Synclavier.
Dyskografia The Mahavishnu Orchestra:
1971 – The Inner Mounting Flame
1973 – Birds of Fire
1973 – Between Nothingness & Eternity
1974 – Apocalypse
1975 – Visions of Emerald Beyond
1976 – Inner Worlds
1980 – The Best of Mahavishnu Orchestra
1984 – Mahavishnu
1986 – Adventures in Radioland
1999 – The Lost Trident Sessions
2007 – Live at Montreux 1984. 1974 (DVD)
2011 – Unreleased Tracks from „Between Nothingness & Eternity”
W kolejnych latach McLaughlin wracał do współpracy z niektórymi muzykami. Do ważniejszych wydarzeń należy reaktywacja John McLaughlin Guitar Trio, w których zawsze grał na perkusji Trilok Gurtu, a w różnych momentach Jeff Berlin, Kai Eckhardt i Dominique di Piazza na basie –
John McLaughlin feat Trilok Gurtu & Kai Eckhardt – Theaterhaus Stuttgart 1989 https://www.youtube.com/watch?v=dopWVFIrxzc
Następnie założył Free Spirits – gitarowo-organowo-perkusyjne trio, z Joeyem DeFrancesco na organach Hammonda oraz Dennisem Chambersem na perkusji –
John McLaughlin The Free Spirits – Live at Umbria Jazz Festival 1995 https://www.youtube.com/watch?v=ByKh4Sx6a6c
W latach 1997-2004 powtórzył hinduskie klimaty wraz z grupą Remember Shakti –
Remember Shakti – Live at Jazz a Vienne https://www.youtube.com/watch?v=UfjxtcNYKz4
W 2004 współuczestniczył w koncercie Santany „Hymns for Peace” w Montreux 2004
Chick Corea, John McLaughlin, Herbie Hancock, Wayne Shorter, Ravi Coltrane, Idrissa Diop, Angelique Kidjo, Barbara Morrison, Patti Austin, Sylver Sharp, Steve Winwood and Nile Rodgers https://www.youtube.com/watch?v=ZIxoIla9r34
Wydanymi w ostatnich latach płytami McLaughlina są, utrzymane w klimatach współczesnego jazz-rocka z elementami muzyki etnicznej, płyty „Industrial Zen” (2006) https://www.youtube.com/watch?v=k2a3b5H534Y
i „Floating Point” (2008) https://www.youtube.com/watch?v=xHEA4HgVEsw
oraz, firmowana przez Chicka Coreę i Johna McLaughlina, jazz-rockowa podwójna płyta koncertowa „Five Peace Band” (2009) https://www.youtube.com/watch?v=9REQ9Szdu5I
W 2010 ukazał się album McLaughlina „To the One” https://www.youtube.com/watch?v=peOVAQVitr4
w 2012 – „Now Here This” https://www.youtube.com/watch?v=EdLTc2znpNA
w 2015 – „Black Light” https://www.youtube.com/watch?v=doV3TmQRu4c
Najnowsza płyta pochodzi z 2017 – „Live at Ronnie Scott’s” https://www.youtube.com/watch?v=RsazMO1vFfg
Dyskografia: https://en.wikipedia.org/wiki/John_McLaughlin_discography
Posłuchajmy także:
The Mahavishnu Orchestra Live 1972
John McLaughlin, Billy Cobham, Jan Hammer, Jerry Goodman and Rick Laird https://www.youtube.com/watch?v=nj4v1wcfLBU
The Mahavishnu Orchestra – Live in Munich, Germany 1972
John McLaughlin, Jan Hammer, Billy Cobham, Jerry Goodman, Rick Laird https://www.youtube.com/watch?v=TAMx_nkKqDg
John McLaughlin & Shakti – „Joy” Live Montreux 1976 https://www.youtube.com/watch?v=VnW2g6qbbrA
Al Di Meola, John McLaughlin, Paco De Lucia – Full Concert 1980 https://www.youtube.com/watch?v=cFlDf7Ck-N4
Paco De Lucia, Al Di Meola and John McLaughlin – „Mediterranian Sun Dance”, 2009 https://www.youtube.com/watch?v=ADwfyxpriAM
„Afro Blue” Live – Chick Corea, Herbie Hancock, Carlos Satana, John McLaughlin, Wayne Shorter, Ravi Coltrane, Benny Rietveld, Dennis Chambers, Raul Rekow, Chester Thompson, Karl Perazzo https://www.youtube.com/watch?v=g8XcNz4uCVQ
Carlos Santana & John McLaughlin – „A Love Supreme” Montreux 2011
Carlos Santana, John McLaughlin – lead guitar
Etienne Mbappe – bass guitar
Raul Rekow – congas
Cindy Blackman, Dennis Chambers – drums
David K. Mathews – keyboards
Andy Vargas, Carlos Santana, John McLaughlin, Tony Lindsay – backing vocals https://www.youtube.com/watch?v=p2IpZb3osxY
Carlos Santana & John McLaughlin – „Naima” Live at Montreux 2011 https://www.youtube.com/watch?v=aM1UNA15C1A
John McLaughlin & The 4th Dimension – „Miles Beyond” Live in Dresden 2017
John McLaughlin – guitar
Gary Husband – drums, keyboards
Etienne M’Bappe – bass
Ranjit Barot – drums, percussion https://www.youtube.com/watch?v=d5s5o-bzZA8
John McLaughlin Live in New York, Full Concert 2018 https://www.youtube.com/watch?v=kO0T1B1QST8
HAPPY 77. BIRTHDAY, JOHN McLAUGLIN !!!